Από τις μεγάλες κινητοποιήσεις του 2021 ενάντια στην ιδιωτικοποίηση της επικουρικής ασφάλισης

Είναι όμως έτσι; `Η μήπως η ΕΕ θέλει πράγματι να αποσπάσει αποταμιεύσεις των λαών και ασφαλιστικές εισφορές των εργαζομένων; Είναι ή όχι αλήθεια ότι έχει βάλει στο μάτι τον «ιδρώτα» δεκαετιών δουλειάς για να ρίξει περισσότερα κεφάλαια στην ευρωπαϊκή πολεμική βιομηχανία, συνολικότερα στα ευρωπαϊκά μονοπώλια που κονταροχτυπιούνται με τα άλλα ιμπεριαλιστικά κέντρα για το ξαναμοίρασμα του κόσμου;

Η σύντομη απάντηση είναι: «Ναι, θέλει και αν δεν μπορεί να το κάνει με το "καρότο", θα προσπαθήσει να το κάνει με το "μαστίγιο"». Αν δηλαδή δεν εξασφαλίσει την αποδοχή των λαών μέσα από την παραπληροφόρηση και την παραπλάνηση, θα προσπαθήσει να το επιβάλλει.

Η ίδια η ΕΕ υπολογίζει ότι για την υλοποίηση αυτών των στόχων απαιτούνται το λιγότερο 800 δισ. ευρώ ετησίως μέχρι το 2030 και ακόμα 800 δισ. ευρώ τουλάχιστον για στρατιωτικούς εξοπλισμούς. Συνολικά, απαιτούνται κατ' ελάχιστο 5 τρισ. ευρώ μέχρι το 2030!

Χωρίς περιστροφές μάλιστα, τα ευρωενωσιακά επιτελεία επισημαίνουν πως τα χρήματα από τις δημόσιες επενδύσεις, δηλαδή τα χρήματα από τη φορολεηλασία των λαών, δεν φτάνουν. Για αυτό έχουν ανάγκη να χρησιμοποιήσουν αποταμιεύσεις των λαών και εισφορές εργαζομένων, που έχουν αναγκαστεί να τις δίνουν στον 2ο (επαγγελματικά ταμεία) και 3ο (ιδιωτικά ατομικά ασφαλιστικά συμβόλαια) πυλώνα ασφάλισης, όπου δραστηριοποιούνται κεφαλαιοποιητικά σχήματα που τζογάρουν τις εισφορές και το δικαίωμα στη σύνταξη.

Η ΕΕ συνολικά έχει βάλει στο στόχαστρο περίπου 15 τρισ. ευρώ (10 τρισ. ευρώ από τις αποταμιεύσεις και 5 τρισ. ευρώ από τις συνταξιοδοτικές εισφορές).

Το πόσο ανάγκη έχουν αυτά τα χρήματα για να ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητά τους αναδεικνύεται από τους ίδιους:

Οπως αναφέρει η Ενωση Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων (SIU): «Απαιτείται αποφασιστική δράση για να αυξηθούν σημαντικά οι ευκαιρίες χρηματοδότησης για όλες τις επιχειρήσεις της ΕΕ (...). Θα χρειαστούν μέτρα πολιτικής τόσο σε επίπεδο ΕΕ όσο και σε εθνικό επίπεδο για την προώθηση των επενδύσεων σε μετοχικό κεφάλαιο γενικά και σε venture / growth κεφάλαια ειδικότερα».

Και από τη στιγμή που τα ποσά αυτά είναι κρίσιμα για την επίτευξη των στρατηγικών στόχων των ευρωπαϊκών μονοπωλίων και των κυβερνήσεών τους, ποιος μπορεί να αποκλείσει ότι αν δεν καταφέρουν να τα πάρουν «με το καλό», δεν θα προσπαθήσουν να τα πάρουν μέσω της επιβολής και της καταστολής; Αλλωστε δεν είναι η πρώτη φορά...

Τα βασικά κείμενα που θέτουν και περιγράφουν τους στρατηγικούς στόχους της ΕΕ για την επόμενη δεκαετία είναι η Εκθεση Letta (Απρίλιος 2024), η Εκθεση Draghi (Σεπτέμβριος 2024), η Εκθεση Niinisto(Οκτώβριος 2024) και τα απότοκα αυτών, τα κείμενα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής «Μια πυξίδα ανταγωνιστικότητας για την ΕΕ» (Ιανουάριος 2025), «Ενωση Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων: Μια στρατηγική για την ενίσχυση του πλούτου των πολιτών και της οικονομικής ανταγωνιστικότητας στην ΕΕ» (Μάρτιος 2025) και «Λευκή Βίβλος για την Ευρωπαϊκή Αμυνα - Ετοιμότητα 2030» (Μάρτιος 2025).

Στο φόντο της ιμπεριαλιστικής σύγκρουσης στην Ουκρανία και των πρόσφατων μέτρων που παίρνουν οι ΗΠΑ έναντι των ανταγωνιστών τους, τα κείμενα διαπιστώνουν το σοβαρό έλλειμμα ανταγωνιστικότητας, στρατιωτικής ικανότητας και ετοιμότητας.

Από τις επισημάνσεις της ΕΕ ενδεικτική είναι πρώτον η «σημαντική εξάρτηση της ΕΕ από εισαγωγές ορυκτών καυσίμων και η σχεδόν απόλυτη εξάρτησή της από εισαγόμενα εξευγενισμένα ορυκτά», που όπως αναφέρεται «είναι πολύ μεγαλύτερες σε σύγκριση με τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Κίνα»¹.

Και δεύτερον, η επισήμανση για την «υπονόμευση» της «ετοιμότητας άμυνας» της ΕΕ. Οπως αναφέρεται: «Βρισκόμαστε αντιμέτωποι με πολέμους, επιθετικότητα και εχθρικές ενέργειες χωρίς την απαραίτητη αποτρεπτική ικανότητα», για αυτό απαιτείται «ανασυγκρότηση της ευρωπαϊκής άμυνας», που με τη σειρά της «απαιτεί μια μαζική επένδυση για μια παρατεταμένη περίοδο. (...) για να διασφαλίσουμε ότι η Ευρώπη θα έχει μια ισχυρή και επαρκή αμυντική διάταξη το αργότερο έως το 2030 (...)»².

Τονίζουν ότι οι προτάσεις τους απαιτούν τεράστια ποσά, τα οποία δεν μπορούν να καλυφθούν μόνο από τη δημόσια χρηματοδότηση. Χαρακτηριστικά αναφέρουν πως «οι επενδυτικές ανάγκες είναι τεράστιες και άνευ προηγουμένου από ιστορική άποψη»³. Για την επίτευξη των στόχων «απαιτείται μια ελάχιστη ετήσια πρόσθετη επένδυση ύψους 750 έως 800 δισεκατομμυρίων ευρώ, βάσει των τελευταίων εκτιμήσεων της Επιτροπής. Ωστόσο, το συνολικό άθροισμα είναι πιθανόν να υποεκτιμάται...»⁴.

Στα ποσά αυτά περιλαμβάνεται και το ποσό για στρατιωτικές δαπάνες, που «θα μπορούσαν να φτάσουν τουλάχιστον τα 800 δισ. ευρώ κατά τα επόμενα τέσσερα έτη, συμπεριλαμβανομένων των δαπανών που θα χρηματοδοτηθούν από τα 150 δισ. ευρώ του SAFE».⁵

Επομένως, απαιτούν μέχρι το 2030 τουλάχιστον 5 τρισ. ευρώ!

Οι ίδιοι θέτουν το ερώτημα: «Πού θα τα βρούμε αυτά τα λεφτά;». Και η απάντηση που δίνουν, παρά τις όποιες περικοκλάδες, δεν παρερμηνεύεται: Από τη φορολεηλασία των λαών, την αρπαγή των αποταμιεύσεών τους και των εισφορών των εργαζομένων!

Αφού λοιπόν έχουν σχεδιάσει, θέσει τους στόχους και εκτιμήσει το ύψος των κονδυλίων που χρειάζονται για να υλοποιηθούν, υπογραμμίζουν: «Παρότι η ΕΕ έχει θέσει φιλόδοξους στόχους, παραμένει άλυτη μια κρίσιμη πρόκληση: Η χρηματοδότησή τους. (...) Υπάρχει επείγουσα ανάγκη υιοθέτησης μιας ευρωπαϊκής προσέγγισης στη χρηματοδότηση, η οποία να βασίζεται σε συνδυασμό δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων»⁶.

Το σύνολο των ιδιωτικών αποταμιεύσεων στην ΕΕ φτάνει «το εντυπωσιακό ποσό των 33 τρισεκατομμυρίων ευρώ σε ιδιωτικές αποταμιεύσεις, οι οποίες κατανέμονται κυρίως σε τρεχούμενους λογαριασμούς (34,1%). (...) Αυτό το φαινόμενο (σ.σ. ότι το 34,1% βρίσκεται σε τρεχούμενους λογαριασμούς) αναδεικνύει μια σημαντική αναποτελεσματικότητα στην αξιοποίηση των αποταμιεύσεων της ΕΕ, οι οποίες, αν ανακατευθυνθούν αποτελεσματικά στις ευρωπαϊκές οικονομίες, θα μπορούσαν να συμβάλουν ουσιαστικά στην επίτευξη των στρατηγικών της στόχων»⁷. Σε απόλυτα μεγέθη «περίπου 10 τρισεκατομμύρια ευρώ από τις αποταμιεύσεις των ιδιωτών στην ΕΕ βρίσκονται σήμερα σε τραπεζικές καταθέσεις»⁸και με αυτήν τη μορφή τούς είναι άχρηστα.

Στη συνέχεια οι πολιτικοί εκπρόσωποι των ευρωπαϊκών μονοπωλίων έρχονται στο ζητούμενο: «Σύμφωνα με ανάλυση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας,(...) έως και 8 τρισεκατομμύρια ευρώ θα μπορούσαν να ανακατευθυνθούν προς επενδύσεις που βασίζονται στην αγορά - ή περίπου 350 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως ως ροή κεφαλαίων»⁹. Με απλά λόγια, έχουν ήδη υπολογίσει τι ποσά μπορούν να αποσπάσουν σε πρώτη φάση.

Σε ό,τι αφορά τις εισφορές των εργαζομένων που ήδη έχουν συγκεντρωθεί στον 2ο και 3ο πυλώνα ασφάλισης, διαπιστώνουν ότι «το 2022, το επίπεδο των συνταξιοδοτικών περιουσιακών στοιχείων στην ΕΕ ήταν μόνο το 32% του ΑΕΠ (σ.σ. τα περιουσιακά στοιχεία του 2ου και 3ου πυλώνα), ενώ το συνολικό συνταξιοδοτικό ενεργητικό ανερχόταν στο 142% του ΑΕΠ στις ΗΠΑ, και στο 100% στο Ηνωμένο Βασίλειο (...) Το σχετικά χαμηλό επίπεδο των συντάξεων αποτελεί χαμένη ευκαιρία για την Ευρώπη»¹⁰. Παράλληλα σημειώνουν πως «η ΕΕ στερείται αποτελεσματικού μηχανισμού για να διοχετεύει τις αποταμιεύσεις των πολιτών στην ευρωπαϊκή πραγματική οικονομία».¹¹

Και θέτουν τους εξής στόχους:

Πρώτον, να κατευθύνουν μέρος των αποταμιεύσεων στα κεφαλαιοποιητικά σχήματα του 2ου και 3ου πυλώνα ασφάλισης, για να αυξήσουν την περιουσία των σχημάτων αυτών, ενώ τα υπόλοιπα μέρη σε μηχανισμούς που ήδη έχουν δημιουργήσει ή θα δημιουργήσουν.

Τα παραπάνω επιβεβαιώνονται από τις δηλώσεις στήριξης της Business Europe (εκπροσωπεί 42 εργοδοτικές ενώσεις από 36 χώρες της ΕΕ, του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου και των γειτονικών χωρών της ΕΕ): «Η Business Europe υποστηρίζει την εξερεύνηση επιλογών για τα κράτη - μέλη, ώστε να κινητοποιήσουν τις αποταμιεύσεις των νοικοκυριών και να αναπτύξουν αποταμιευτικά και επενδυτικά προϊόντα σε επίπεδο ΕΕ», «επίσης υποστηρίζει την ενθάρρυνση των κρατών - μελών να χρησιμοποιούν το συνταξιοδοτικό σύστημα για τη διοχέτευση των αποταμιεύσεων των νοικοκυριών στις κεφαλαιαγορές. Είναι απαραίτητο να ενισχυθούν τα συνταξιοδοτικά συστήματα στα κράτη - μέλη της ΕΕ, με ιδιαίτερη προσοχή στον δεύτερο και τρίτο πυλώνα, ώστε να κινητοποιηθούν σημαντικά κεφάλαια και να υποστηριχθούν οι στόχοι της Ενωσης Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων (SIU)».¹²

Δεύτερον, να χρησιμοποιήσουν τον 2ο και 3ο πυλώνα αποτελεσματικότερα - από ό,τι έως τώρα - στη χρηματοδότηση των στόχων που θέτουν, καθώς μέχρι τώρα δεν είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικά. Χαρακτηριστικά αναφέρουν: «Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, τα υφιστάμενα νομοθετημένα πλαίσια για την παροχή επικουρικών συντάξεων μέσω των λεγόμενων θεσμών επαγγελματικής συνταξιοδοτικής παροχής (IORPs) και μέσω του πανευρωπαϊκού ατομικού συνταξιοδοτικού προϊόντος (PEPP) δεν έχουν υπάρξει ιδιαίτερα αποτελεσματικά, ενώ οι προσπάθειες για την ενίσχυση των επαγγελματικών και ατομικών συντάξεων σε διασυνοριακή βάση έχουν μέχρι στιγμής αποτύχει σε μεγάλο βαθμό. (...) Ως αποτέλεσμα, οι IORPs δυσκολεύονται να αξιοποιήσουν πλήρως τις επενδυτικές ευκαιρίες εντός της ΕΕ και να προσφέρουν ελκυστικές αποδόσεις στα μέλη τους. Επιπλέον, η αγορά για τα ατομικά συνταξιοδοτικά προϊόντα παραμένει υποανάπτυκτη»¹³.

Μεταξύ των μέτρων που θα λάβουν για την αποτελεσματικότερη αξιοποίηση των περιουσιακών στοιχείων του 2ου και 3ου πυλώνα είναι να χαλαρώσουν τους κανονισμούς, ώστε να μπορούν να τοποθετούνται σε επενδύσεις υψηλότερου ρίσκου, αυξάνοντας έτσι τον κίνδυνο να χαθούν οι εισφορές των εργαζομένων, κατ' επέκταση οι παροχές και οι συντάξεις, και να αυξήσουν τον αριθμό των ασφαλισμένων σε αυτά εγγράφοντας τους εργαζόμενους, χωρίς να το έχουν ζητήσει οι ίδιοι!

Συγκεκριμένα, αναφέρουν ότι ενώ «θεσμικοί επενδυτές, όπως οι ασφαλιστικές εταιρείες και τα ταμεία συντάξεων, διαδραματίζουν ουσιώδη ρόλο στο χρηματοπιστωτικό σύστημα της ΕΕ», είναι «λιγότερο δραστήριοι στις αγορές μετοχών και ορισμένων εναλλακτικών επενδύσεων».

Για να αλλάξει αυτό πρέπει να παραμεριστούν «αδικαιολόγητα κανονιστικά εμπόδια», ώστε οι θεσμικοί επενδυτές «να έχουν πρόσβαση σε αυτές τις κατηγορίες περιουσιακών στοιχείων, μέσω της διευκρίνισης της προληπτικής μεταχείρισης επενδύσεων σε κεφάλαια μακράς διάρκειας, συμπεριλαμβανομένων των venture capital και growth capital»¹⁴.

Ετσι, πολλαπλασιάζουν τον κίνδυνο που ήδη υπάρχει να χαθούν τα χρήματα των εργαζομένων. Αρκεί να σημειωθεί ότι τα venture capitals (επενδύσεις σε νεοφυείς επιχειρήσεις) έχουν πολύ μεγάλα ποσοστά αποτυχίας, 75% - 90%, αφού έτσι «τρέφεται» η καινοτομία: Μέσα από τη μαζική αποτυχία των κάθε λογής εγχειρημάτων.

Επίσης προτείνουν την «πονηριά» της αυτόματης εγγραφής (auto-enrolement) των εργαζομένων σε αυτά, δίνοντάς τους την «επιλογή» να φύγουν. Σημειώνουν την «αυτόματη εγγραφή» ως καταλύτη «για την επίτευξη μεγαλύτερης κλίμακας και βάθους στις αγορές επαγγελματικών συντάξεων». Και προσθέτουν με νόημα τη «θετική εμπειρία» των κρατών - μελών που έχουν εφαρμόσει την αυτόματη εγγραφή, καλώντας ότι «η πρακτική αυτή πρέπει να προωθηθεί ευρύτερα σε ολόκληρη την Ενωση»¹⁵.

Σημειώσεις:

1. Εκθεση Niisto, σελ. 87

2. Λευκή Βίβλος για την Ευρωπαϊκή Αμυνα - Ετοιμότητα 2030, σελ. 1-2

3. Εκθεση Draghi, σελ. 282

4. Ο.π., σελ. 281

5. Λευκή Βίβλος για την Ευρωπαϊκή Αμυνα - Ετοιμότητα 2030, σελ. 17

6. Εκθεση Letta, σελ. 26.

7. Ο.π., σελ. 28

8. Ενωση Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων, σελ. 2.

9. Ο.π., σελ. 2

10. Εκθεση Draghi, σελ. 285

11. Εκθεση Letta, σελ. 30

12. https://www.businesseurope.eu/wp-content/uploads/2025/03/2025-03-04-European-Savings-and-Investment-Union-BusinessEurope-response-to-call-for-evidence.pdf

13. Ενωση Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων, σελ. 7

14. Ο.π., σελ. 8

15. Ο.π., σελ. 7