Ακόμα και ο Ιταλός προφέσορας Ρομάνο Πρόντι, ο πρόεδρος της Κομισιόν (Επιτροπής) της ΕΕ στις Βρυξέλλες, αρχίζει να τρομάζει για τα χάλια του «αχαλίνωτου καπιταλισμού» - ο ίδιος τον χαρακτήρισε - και για τις συνέπειές του. Παίρνοντας αφορμή από τα σκάνδαλα λογιστικών ταχυδακτυλουργιών στις ΗΠΑ και το κήρυγμα του Προέδρου Μπους για τα «δρακόντεια» μέτρα που υποσχέθηκε να πάρει, δήλωσε σε συνέντευξη στην «Μπερλίνερ Τσάιτουνγκ» (20/21 Ιούλη): «Οι Αμερικανοί έχουν πολύ, πολύ άσχημους μήνες μπροστά τους. Δεν επιτρέπεται να υποτιμήσετε την ηθική κρίση, στην οποία βρίσκεται ο αμερικανικός χρηματιστικός κόσμος... Ηταν πολύ ενδιαφέρον να ακούσεις το λόγο του Μπους. Εμένα, μου φάνηκε σαν ιεροκήρυκας που έχασε μερικά μέρη των ευαγγελίων. Ο Λουκάς και ο Ματθαίος δεν ισχύουν πια, μόνον ο Ιωάννης. Πώς να συνεχίσει να εργαστεί αυτός ο άνθρωπος με το απομεινάρι της βίβλου του; Αδύνατο. Δέκα ολόκληρα χρόνια, οι άνθρωποι ήταν πεπεισμένοι ότι ο αχαλίνωτος καπιταλισμός είναι καλός. Αυτό δε θα ισχύει για πολύ ακόμα. Είμαι βέβαιος ότι σύντομα στις ΗΠΑ θα γίνει βασική συζήτηση για το οικονομικό σύστημα».

Από τη δήλωση αυτή διαπιστώνει κανείς μια ανοιχτή ομολογία, αλλά και προσπάθεια απαλλαγής του Μπους από ευθύνες. Η ομολογία συνίσταται στην παραδοχή ότι ο καπιταλισμός έχει αποχαλινωθεί, ότι υπάρχει «ηθική κρίση» στις κορυφές του χρηματιστικού κεφαλαίου και ότι εκεί που οδήγησαν την κατάσταση, σύντομα στις ΗΠΑ θα υπάρξει «βασική συζήτηση για το οικονομικό σύστημα». Τον «ιεροκήρυκα» Μπους τον άγγιξε ελαφρά, αλλά δε θέλησε ή δεν τόλμησε να του επιρρίψει ακέραιες ευθύνες για την κατάσταση, όπως κάνουν άλλοι που θα δούμε στη συνέχεια.

Αλλά ο τόσο αρμόδιος για την Ευρώπη προφέσορας ξέχασε να πει λίγα λόγια και για τα σκάνδαλα στη δική μας ήπειρο και μόνο μια νύξη έκανε για τον φερόμενο αναμειγμένο σε οικονομικά σκάνδαλα Γάλλο τραπεζίτη Ζαν - Κλοντ Τρισέ, που η γαλλική ολιγαρχική ηγεσία θέλει να τον καθίσει στην έδρα της Κεντρικής Ευρωπαϊκής Τράπεζας. Ο Πρόντι δήλωσε σχετικά: «Αυτό μπορεί φυσικά να γίνει πρόβλημα. Δε γνωρίζω πόσο σοβαρή μπορεί να γίνει η δυσαρέσκεια γύρω από τον Τρισέ».

Για την «ηθική κρίση» του καπιταλισμού στην Ευρώπη, το στόμα του σενιόρε - προφέσορα παρέμεινε κλειστό, ενώ τις ίδιες ώρες γύρω του βούιζε ο κόσμος για το σκάνδαλο της απαγορευμένης ορμόνης ΜΡΑ σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες, που διαπιστώθηκε και σε τρόφιμα. Γι' αυτό το λόγο, άλλωστε, είχαν κλειστεί «προσωρινά» στη Γερμανία 2.000 μαγαζιά.

Στην ίδια χώρα, τα ΜΜΕ τροφοδοτούν και εξάπτουν τη φαντασία των αναγνωστών και θεατών με τα λαδώματα σοσιαλδημοκρατών, χριστιανοδημοκρατών και «πράσινων», τοπικών ηγετών σε Ντίσελντορφ, Κολωνία κλπ., που εισπράξανε δωρεές εκατομμυρίων. «Συνολικά, λέγεται ότι εισρεύσανε στην υπόθεση διαφθοράς πάνω από 21 εκατ. μάρκα για λάδωμα» («Νόιελ Ντόϊτσλαντ», 20/21 Ιούλη). Ενας από τους υπόπτους, μάλιστα (προσωρινά προφυλακισμένος), αφέθηκε ελεύθερος, αφού κατέθεσε τραπεζική εγγύηση 100 εκατομμυρίων ευρώ! Ο φτωχός!

Αλλά ας επιστρέψουμε στις ΗΠΑ, τη χώρα της επαγγελίας. Η γεωγραφική απόσταση που μας χωρίζει έως εκεί είναι πολύ μεγάλη και δε θέλουμε να επιτρέψουμε στη φαντασία να περιγράψει πράγματα που δε βιώνουμε. Θα χρειαστεί γι' αυτό να δανειστούμε περιγραφή για την εκεί κατάσταση από τον ανταποκριτή της «Μπερλίνερ Τσάιτουνγκ» (18 Ιούλη), Πέτερ ντε Τιρ, στην Ουάσιγκτον. Γράφει, ανάμεσα σε πολλά άλλα ενδιαφέροντα, ότι η αβεβαιότητα και ο φόβος (μετά τα πλήγματα της 11ης Σεπτέμβρη) «καταλήγουν τώρα σε ένα πρωτοείδωτο βάθεμα διαθέσεων. Στους φόβους από την τρομοκρατία, προστίθενται τώρα σοβαρές ανησυχίες για το προσωπικό οικονομικό μέλλον. Τα οικονομικά σκάνδαλα μεγάλων κοντσέρν, τα τεχνάσματα γύρω από τους ισολογισμούς και οι χρεοκοπίες κάνουν τους επενδυτές και τους καταναλωτές να τρέμουν, πότε θα αποκαλυφθεί το επόμενο λογιστικό σκάνδαλο... Τα πράγματα είναι έτσι, ώστε οι Αμερικανοί πρέπει να τα βγάλουν πέρα με δύσκολα λυόμενες αντιφάσεις». Ποιες είναι αυτές; Κατά τον ανταποκριτή, το γεγονός ότι ο Μπους στο ζήτημα της «καταπολέμησης της τρομοκρατίας» και της «πρόθεσής του να ανατρέψει τον Σαντάμ Χουσεΐν» παρουσιάζεται «αταλάντευτος» και «με αυτοπεποίθηση», αλλά στο «πρόβλημα της οικονομικής εγκληματικότητας, που βγαίνει από τα όρια δείχνεται απρόθυμος. Η εξαγγελία του αγώνα κατά των διεφθαρμένων διευθυντών των κοντσέρν επιδρά αδιάφορα και ολίγον θεωρητικά». Πιο κάτω διαβάζουμε ότι «ηγετικά στελέχη του κόμματος Μπους, των Ρεπουμπλικάνων, υποψιάζονται ότι οι στενές σχέσεις μεταξύ Λευκού Οίκου και των κορυφών της αμερικανικής βιομηχανίας συγκρατούν τον Πρόεδρο από μια δραστήρια επέμβαση».

Υπάρχει «κρίση εμπιστοσύνης» μεταξύ ενός μέρους του αμερικανικού πληθυσμού και του Προέδρου, σημειώνει ο ανταποκριτής, και αυτό έχει την αιτία του: «Γι' αυτήν την κρίση εμπιστοσύνης είναι υπεύθυνος ο ίδιος ο Πρόεδρος, που έχει τοποθετήσει σε σημαντικές θέσεις της κυβέρνησης και των συμβούλων του, κατά μεγάλο μέρος, πρώην προϊσταμένους των κοντσέρν, που, κατά τη γνώμη της δημοκρατικής αντιπολίτευσης, εκμεταλλεύονται τις θέσεις τους σε πρώτη γραμμή, για να κάνουν λόμπι για τους πρώην εργοδότες τους. Τώρα, όμως, ακούει και ο αντιπρόεδρος Ντικ Τσένεϊ την κατηγορία ότι γνώριζε για τις πλαστές εγγραφές στα βιβλία κατανάλωσης του κοντσέρν ενέργειας Heliburton ύψους 445 εκατ. δολαρίων... Ο Τσένεϊ, από το 1995-2000 προϊστάμενος της επιχείρησης, κέρδισε σημαντικά.

Για τον Μπους, ο Γερμανός δημοσιογράφος προσθέτει: «Σε επίμονες ερωτήσεις των ρεπόρτερ κατά πόσο αποσιώπησε μια εσωτερική υπόθεση της πετρελαϊκής επιχείρησης Harken Energy Corporation, της οποίας ήταν πρώην προϊστάμενος, ο Πρόεδρος απαντάει με υπεκφυγές ή λέει ότι δεν μπορεί να θυμηθεί... Οι αρχές διεξήγαγαν ανακρίσεις κατά του Μπους και γι' αυτήν την εσωτερική υπόθεση... αλλά τον Οκτώβρη του 1993 τις σταμάτησαν πάλι. Το ότι, ενδεχόμενα, ούτε ο άνθρωπος, ο οποίος σήμερα είναι Πρόεδρος δεν τηρεί τους κανόνες του παιγνιδιού του καπιταλισμού, συμβάλλει αναμφίβολα στην αυξανόμενη αβεβαιότητα των Αμερικανών».

Παρόμοιες διαπιστώσεις για τη σειρά σκανδάλων στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ κάνει και ο Ρούντολφ Χίκελ, οικονομικός επιστήμονας από τη Βρέμη, σε άρθρο του δημοσιευμένο στη «Νόιελ Ντόιτσλαντ» (19 Ιούλη).

Ο κ. Χίκελ χαρακτηρίζει τη σημερινή φάση του καπιταλισμού «καπιταλισμό της διαφθοράς» και θέτει το ερώτημα «τι πρέπει να γίνει», μπροστά σ' αυτήν την κατάσταση. Η επικράτηση άμεμπτων κοινωνικά και υπεύθυνων οικολογικά οικονομικών συνθηκών - αυτό «είναι το πραγματικό καθήκον», γράφει. Μετά την ήττα του σοσιαλισμού (στην Ευρώπη) λείπει το θάρρος ακόμα για ριζική συνέπεια και συνιστά τη μελέτη του «Κεφαλαίου» του Μαρξ: «Χρειαζόμαστε επειγόντως πάλι μια βασική κριτική των αιτιών και των βλαβερών συνεπειών αυτού του νεότατου σταδίου ενός αδίστακτου καπιταλισμού», γράφει.

Κάνει επίσης τις ακόλουθες διαπιστώσεις και δίνει συστάσεις: «Μια σοσιαλιστική διείσδυση στις καπιταλιστικές οικονομικές δομές κερδίζει σε δύναμη, αν αποσυναρμολογηθούν οι οικονομικά ισχυρές μονοπωλιακές δομές της οικονομίας των επιχειρήσεων. Μόνον έτσι μπορεί να επαναποκτηθούν τα πρωτεία της πολιτικής πάνω στην οικονομία. Ειλικρινή και με διάρκεια κινήματα διαμαρτυρίας είναι επείγοντα, περισσότερο από ποτέ άλλοτε...».

Κρίμα μόνον ότι ο πολυγράφος αυτός επιστήμονας αναφέρει μόνο το κίνημα Attac και δεν προχωράει στην απαρίθμηση των σοσιαλιστικών και κομμουνιστικών κινημάτων, που αγωνίζονται κατά του «αρπαχτικού θηρίου του καπιταλισμού», όπως τον ονομάζει.