Τρεις είναι οι βασικές αιτίες της ενδιάμεσης αναθεώρησης της ΚΑΠ. Η πρώτη αφορά στις διαπραγματεύσεις της επικείμενης συμφωνίας του ΠΟΕ. Η δεύτερη στην εσωτερική ανάγκη των κυρίαρχων κύκλων της ΕΕ να μειώσουν τα κοινοτικά γεωργικά κονδύλια, για να εξοικονομήσουν πόρους, ώστε να τους διαθέσουν στις νέες κοινές πολιτικές και στη δημιουργία και συντήρηση των κοινοτικών κατασταλτικών μηχανισμών. Και η τρίτη στην επικείμενη διεύρυνση της ΕΕ με την ένταξη δέκα νέων κρατών.

Οσον αφορά στη διεύρυνση πρέπει να επισημανθεί ότι η πλειοψηφία των προς ένταξη χωρών έχει χαμηλότερο από το μέσο κοινοτικό όρο κατά κεφαλήν ΑΕΠ. Εχει υψηλότερα ποσοστά αγροτικής απασχόλησης και συμμετοχής του Αγροτικού Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος στο συνολικό ΑΕΠ. Με δύο λόγια, η πλειοψηφία των χωρών αυτών είναι φτωχότερες και πιο γεωργικές από το μέσο κοινοτικό όρο.

Η κατάσταση αυτή θα έχει σαν αποτέλεσμα οι χώρες αυτές να συνεισφέρουν λιγότερα κονδύλια στον κοινοτικό προϋπολογισμό, επειδή η συνεισφορά κάθε χώρας ορίζεται ως ποσοστό επί του ΑΕΠ, που δεν πρέπει να ξεπερνάει το 1,27%. Και να δικαιούνται περισσότερα κονδύλια για τις αγροτικές τους οικονομίες με την προϋπόθεση ότι θα εφαρμοστεί στο σύνολό της η ΚΑΠ και στις χώρες αυτές από την επόμενη μέρα της ένταξης.

Δηλαδή, θα συμβεί κάτι αντίστοιχο με αυτό που συνέβηκε με την ένταξη της χώρας μας και συμβαίνει ακόμα και σήμερα, όπου το χρηματικό ισοζύγιο με την ΕΕ είναι θετικό, ενώ το συνολικό ισοζύγιο (εμπορικό και χρηματικό) είναι αρνητικό.

Με βάση αυτά τα δεδομένα το Διευθυντήριο της ΕΕ έπρεπε με τα ίδια σχεδόν κονδύλια να εφαρμόσει την ΚΑΠ και στις δέκα προς ένταξη χώρες και για να το πετύχει αυτό αποφάσισε να εφαρμόσει μια σολομώντεια λύση, με τρεις βασικούς άξονες.

Ο πρώτος αφορά στην ενδιάμεση αναθεώρηση της ΚΑΠ, η οποία θα μειώσει τη στήριξη της κοινοτικής γεωργίας, για να εξοικονομηθεί ένα μέρος των απαιτούμενων κονδυλίων για την κάλυψη των αγροτικών προϊόντων των δέκα νέων χωρών που θα ενταχτούν στην ΕΕ.

Ο δεύτερος αφορά στο πάγωμα των γεωργικών κονδυλίων του κοινοτικού προϋπολογισμού στο ύψος του 2006, που αποφάσισε η Σύνοδος Κορυφής για την περίοδο μετά το 2006.

Και ο τρίτος, στην ιδιόμορφη εφαρμογή της ΚΑΠ στις προς ένταξη χώρες, όπου ολόκληρες οι υποχρεώσεις, όπως ποσοστώσεις, πρόστιμα συνυπευθυνότητας, εισφορές στον κοινοτικό προϋπολογισμό κ.ά., θα εφαρμόζονται από τον πρώτο χρόνο ένταξης. Ενώ τα δικαιώματα, όπως οι άμεσες γεωργικές ενισχύσεις θα παρέχονται σταδιακά, ξεκινώντας από το 25% τον πρώτο χρόνο ένταξης και θα ολοκληρώνεται το 2013, τότε δηλαδή που οι ενισχύσεις θα έχουν αποδεκατιστεί.

Οι δύο πρώτοι άξονες θα επηρεάσουν αρνητικά την αγροτική οικονομία της χώρας μας, με άμεσες συνέπειες στους μικρομεσαίους αγρότες, που αντιμετωπίζουν οξυμένα προβλήματα επιβίωσης, με αποτέλεσμα να επιταχυνθεί η χρεοκοπία τους και το ξεκλήρισμά τους.

Σύμφωνα με την πρόταση της επιτροπής για την ενδιάμεση αναθεώρηση, θα μειωθούν παραπέρα οι θεσμικές τιμές βασικών αγροτικών προϊόντων, όπως δημητριακά, ρύζι κ.ά. και η μείωση δε θα αντισταθμιστεί στο σύνολό της, με άμεσες ενισχύσεις. Θα αποσυνδεθούν οι άμεσες ενισχύσεις από την αγροτική παραγωγή, θα συνδεθούν με περιβαλλοντικά προσχήματα και θα μειώνονται σταδιακά, αν ξεπερνούν τα 5.000 ΕΥΡΩ ανά αγροτική εκμετάλλευση. Θα μειωθεί σταδιακά κατά 20% σε 7 χρόνια η στήριξη της κοινοτικής γεωργίας και ορισμένα κονδύλια θα μεταφερθούν στο δεύτερο, λεγόμενο, πυλώνα, δηλαδή σε δραστηριότητες της υπαίθρου παρεμφερείς προς τις γεωργικές, όπως αγροτοτουρισμός, αγροτοπεριβαλλοντικά μέτρα κ.ά.

Η παραπέρα μείωση των θεσμικών τιμών, βασικών αγροτικών προϊόντων και η μερική αντιστάθμισή τους με επιδοτήσεις, θα μειώσει αντίστοιχα τις τιμές και το εισόδημα των αγροτών και θα εξασφαλίσει φθηνή πρώτη ύλη και υπερκέρδη στις αντίστοιχες βιομηχανίες. Κάτι ανάλογο έγινε με την αναθεώρηση του 1992 και την «αντζέντα 2000», όπου η τιμή παρέμβασης του σκληρού σιταριού μειώθηκε από 55 δρχ./ κιλό στις 35 δρχ./κιλό, ενώ οι τιμές των προϊόντων του σιταριού, όχι μόνο δε μειώθηκαν αλλά αυξήθηκαν.

Η αποσύνδεση των επιδοτήσεων από την αγροτική παραγωγή, που αποτελεί νέο ποιοτικό στοιχείο, σε σχέση με τις προηγούμενες αναθεωρήσεις, θα έχει σαν αποτέλεσμα τη συρρίκνωση της αγροτικής παραγωγής και την υποβάθμιση της ποιότητάς της, ενώ η σύνδεσή της με περιβαλλοντικά κριτήρια θα αποτελεί το άλλοθι για την περικοπή τους. Τέτοια άλλοθι, όπως η νιτροποίηση και η προστασία της δημόσιας υγείας χρησιμοποιήθηκαν πρόσφατα, για να επιβληθούν τα εξοντωτικά πρόστιμα στο βαμβάκι, με την ψήφιση του νέου κανονισμού και για να καταργηθούν οι επιδοτήσεις στον καπνό, μετά από μια τριετία. Παρόμοια άλλοθι, όπως η ερημοποίηση των εδαφών και η υπερβόσκηση των λιβαδιών ετοιμάζονται να χρησιμοποιηθούν, για να περιοριστούν ή να καταργηθούν οι επιδοτήσεις στην ελιά και στα αιγοπρόβατα.

Η σταδιακή μείωση των ενισχύσεων στις αγροτικές εκμεταλλεύσεις, που παίρνουν συνολικές ενισχύσεις πάνω από 5.000 ευρώ /αγροτική εκμετάλλευση, θα έχει αρνητικές συνέπειες σε όλα σχεδόν τα μικρομεσαία αγροτικά νοικοκυριά. Και αυτό γιατί το ποσό αυτό αντιστοιχεί σε 1.700 κιλά ποσόστωσης καπνού «Βιρτζίνια» ή σε 40 στρέμματα βαμβάκι ή σε 100 στρέμματα σκληρού σιταριού κ.ο.κ. Ακόμα και στην περίπτωση που το ποσό αυτό διπλασιαστεί, όπως προτείνουν ορισμένοι Ευρωβουλευτές και ορισμένες πολιτικές δυνάμεις της χώρας μας, δε θα αποτραπούν οι αρνητικές συνέπειες, επειδή πολλά μικρομεσαία αγροτικά νοικοκυριά θα υποστούν σημαντικές μειώσεις.

Η σταδιακή μείωση της στήριξης της κοινοτικής γεωργίας κατά 20% σε 7 χρόνια θα μειώσει παραπέρα την ανταγωνιστικότητά της και το εισόδημα των μικρομεσαίων αγροτών. Ενώ τα κονδύλια που θα διατεθούν στο δεύτερο πυλώνα για αγροτοτουρισμό και άλλες παρεμφερείς προς τις γεωργικές δραστηριότητες, δε θα αναπληρώσουν το αγροτικό εισόδημα και τη μείωση της αγροτικής απασχόλησης, με αποτέλεσμα να συνεχιστεί ο οικονομικός και κοινωνικός μαρασμός της υπαίθρου. Σημαντική απόδειξη για αυτή την εκτίμηση αποτελούν τα αποτελέσματα αντίστοιχων προηγούμενων προγραμμάτων, που θεωρούνται μηδαμινά από τις αντίστοιχες κρατικές υπηρεσίες, όπως επίσης και από το γεγονός ότι τη μερίδα του λέοντος αυτών των κονδυλίων την πήρανε μεγάλοι επιχειρηματίες, επειδή τα κονδύλια αυτά δεν έχουν σαν αποδέκτες μόνο τους αγρότες και τους συνεταιρισμούς τους, αλλά και τις επιχειρήσεις που αναπτύσσουν αυτές τις δραστηριότητες στην ύπαιθρο.

Η απόφαση της Συνόδου Κορυφής να παγώσει τις γεωργικές δαπάνες του κοινοτικού προϋπολογισμού στο ύψος του 2006, για την περίοδο μετά το 2006, θα έχει σαν αποτέλεσμα τη δραστική μείωση της στήριξης της κοινοτικής γεωργίας. Και αυτό, γιατί με τα ίδια κονδύλια θα πρέπει να καλύπτεται σταδιακά και το υπόλοιπο 65% των γεωργικών ενισχύσεων που θα δικαιούνται οι αγρότες των δέκα νέων χωρών, μιας και μέχρι το 2006, σύμφωνα με τους όρους ένταξης θα έχουν πάρει το 35% των ενισχύσεων. Στο σημείο αυτό πρέπει να επισημανθεί ότι τα γεωργικά κονδύλια δε θα παγώσουν στο ύψος των κονδυλίων του 2006, επειδή σύμφωνα με την απόφαση της Συνόδου Κορυφής τα κονδύλια των ετών μετά το 2006 θα είναι ίσα με αυτά του 2006 προσαυξημένα κατά 1% το χρόνο. Δηλαδή η Σύνοδος Κορυφής σκόπιμα προκαθόρισε σε χαμηλά επίπεδα τον μέσο κοινοτικό πληθωρισμό της περιόδου μετά το 2006 στο 1% το χρόνο, όταν ο σημερινός μέσος κοινοτικός πληθωρισμός είναι σχεδόν διπλάσιος και αναμένεται να αυξηθεί με την ένταξη των δέκα νέων χωρών.

Θα μπορούσε κανένας να ισχυριστεί ότι με τη διεύρυνση αυξάνεται η κοινοτική αγορά κατά 75 εκατ. καταναλωτές περίπου και αυτό το γεγονός θα λειτουργήσει θετικά για τη διάθεση των αγροτικών προϊόντων της χώρας μας, επειδή η πλειοψηφία αυτών των χωρών δεν παράγουν ομοειδή και ανταγωνιστικά με τα προϊόντα της χώρας μας.

Ο ισχυρισμός αυτός, αν και βασίζεται σε μια πραγματικότητα, δε θα έχει τα αναμενόμενα από πρώτη ματιά θετικά αποτελέσματα για τρεις βασικούς λόγους:

- Ο πρώτος αφορά στα φυτικά προϊόντα, όπου δε θα αλλάξουν πολλά πράγματα με τη διεύρυνση, επειδή και πριν τη διεύρυνση σχεδόν όλες οι αγορές των χωρών αυτών ήταν πελάτες των δικών μας φυτικών προϊόντων.

Ο δεύτερος, αφορά στα ζωικά προϊόντα, όπου η χώρα μας είναι ελλειμματική και οι προς ένταξη χώρες έχουν σημαντική παραγωγή, με αποτέλεσμα να υπάρχει ο κίνδυνος των αθρόων εισαγωγών σε χαμηλές τιμές και της αποδιάρθρωσης της ελληνικής κτηνοτροφίας, που αποτελεί έτσι και αλλιώς την «αχίλλειο πτέρνα» της αγροτικής οικονομίας.

Και ο τρίτος αφορά στην κατανομή των λεγόμενων διαρθρωτικών κοινοτικών κονδυλίων μετά τη διεύρυνση, όπου θα μειωθούν σημαντικά για τη χώρα μας. Και αυτό γιατί μετά την ένταξη, οι περισσότερες περιφέρειες της χώρας μας δε θα έχουν τις προϋποθέσεις ένταξής τους στα επόμενα ΚΠΣ. αν υπάρξουν, επειδή θα υπάρξει πλασματική αύξηση του μέσου κατά κεφαλή ΑΕΠ πάνω από το 75% του μέσου κοινοτικού, που αποτελεί τη βασική προϋπόθεση ένταξης στα ΚΠΣ.