Την προηγούμενη Πέμπτη, συνεδρίασε η Κυβερνητική Επιτροπή και ενέκρινε τις βασικές κατευθύνσεις και τους στόχους του Κρατικού Προϋπολογισμού του 2003. Σε σχέση με το προσχέδιο του προϋπολογισμού που είχε δοθεί στη δημοσιότητα ένα μήνα πριν, δεν προκύπτουν σημαντικές αλλαγές. Οριακά μόνο μειώνεται ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ από 4,1% σε 3,8%, ενώ οριακές μειώσεις των ρυθμών αύξησης υπάρχουν και στο σκέλος των εσόδων -από 5,6% σε 5,1%- και των πρωτογενών δαπανών -από 6,3% σε 6%. Σε γενικές γραμμές, η βασική φιλοσοφία και του νέου προϋπολογισμού παραμένει αναλλοίωτη. Πρέπει, όμως, να σημειώσουμε ότι και το οριστικό σχέδιο προϋπολογισμού δεν περιλαμβάνει το λεγόμενο «σενάριο πολέμου», κάτι που, αν γίνει, τότε ασφαλώς θα έχουμε και νέα μείωση του ρυθμού αύξησης του ΑΕΠ -κοντά στο 3% υποστηρίζουν στο υπουργείο Οικονομίας- αλλά και έξαρση του πληθωρισμού.

Ωστόσο, το ενδιαφέρον από τις δηλώσεις Χριστοδουλάκη μετά τη συνεδρίαση της Κυβερνητικής Επιτροπής, επικεντρώνεται σε δύο σημεία: Στην εξαγγελία για εφαρμογή από το 2003 του λεγόμενου «χρυσού κανόνα» ή των ισοσκελισμένων προϋπολογισμών, κάτι που αν εφαρμοστεί θα οδηγήσει σε νέες οδυνηρές περικοπές κοινωνικών δαπανών, ενώ το δεύτερο θέμα αφορά στις λογιστικές αλχημείες που εφάρμοσε η κυβέρνηση, προκειμένου να εμφανίσει «πλεονασματικούς» προϋπολογισμούς.

Ο Κρατικός Προϋπολογισμός του 2003 συντάσσεται σε μια περίοδο, κατά την οποία η διεθνής καπιταλιστική οικονομία συνεχίζει να δοκιμάζεται από την οικονομική κρίση, ενώ είναι χαρακτηριστικό ότι έχει δημιουργηθεί κρίση αξιοπιστίας για τις προβλέψεις των διεθνών οικονομικών οργανισμών σχετικά με το χρόνο εξόδου από την οικονομική ύφεση. Ετσι, ενώ οι αναλυτές του ΟΟΣΑ, του ΔΝΤ, αλλά και των μεγάλων τραπεζών αρχικά τοποθετούσαν την περίοδο της ανάκαμψης στο β΄ εξάμηνο του 2002, η δυναμική των γεγονότων τους ανάγκασε να αναθεωρήσουν τις απόψεις τους και σήμερα μεταθέτουν το χρόνο της ανάκαμψης στις αρχές του 2003, χωρίς όμως να είναι και σίγουρο ότι και αυτή τη φορά οι προβλέψεις τους θα επαληθευτούν.

Το δεύτερο κρίσιμο ζήτημα είναι βέβαια αυτό του απειλούμενου πολέμου στο Ιράκ, εξέλιξη, η οποία, όπως εκτιμούν και στην κυβέρνηση, αν πραγματοποιηθεί, θα επιδεινώσει το κλίμα στην ευρωπαϊκή οικονομία. Πρέπει, βέβαια, να σημειωθεί ότι παράγοντας αστάθειας για την ευρωπαϊκή, αλλά και διεθνή οικονομία, δεν είναι μόνο η επίπτωση ενός πολέμου στο Ιράκ. Στην κυβέρνηση, αλλά και στους κόλπους της αντιπολίτευσης, κάνουν πως δεν καταλαβαίνουν ότι το κυρίαρχο στοιχείο της εποχής, είναι η έξαρση της ιμπεριαλιστικής επιθετικότητας σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη, η αναβίωση του μιλιταρισμού, η ένταση των στρατιωτικών εξοπλισμών, το κυνήγι ...μαγισσών. Οτι ακόμα και αν αποφευχθεί η επίθεση στο Ιράκ, κάποια άλλη χώρα θα βρεθεί να κατηγορηθεί από τους Αμερικανούς για «τρομοκρατική» δράση. Το σημειώνουμε αυτό για να δείξουμε ότι το 2003 ούτως ή άλλως θα είναι μια ταραγμένη χρονιά.

Στο δυσμενές αυτό διεθνές περιβάλλον, η κυβέρνηση συνέταξε έναν ακόμα προϋπολογισμό λιτότητας, στις κατευθυντήριες γραμμές του Προγράμματος Σταθερότητας. Οι βασικές παράμετροι του νέου προϋπολογισμού, είναι: το ΑΕΠ προβλέπεται να αυξηθεί κατά 3,8%, ο πληθωρισμός να υποχωρήσει το 2003 στο 2,5%, ενώ άγνωστο είναι πόσο έχει εκτιμηθεί η τιμή ανά βαρέλι του πετρελαίου. Τα έσοδα του τακτικού προϋπολογισμού προβλέπεται να αυξηθούν κατά 5,1% στα 38,9 δισ. ευρώ, οι δαπάνες (τόκοι συν πρωτογενείς) επίσης κατά 5,1% στα 39,4 δισ. ευρώ. Στον τομέα των δημόσιων επενδύσεων, στο ΠΔΕ τα έσοδα προβλέπεται να διαμορφωθούν στα 4,1 δισ. ευρώ και οι δαπάνες στα 8,9 δισ. ευρώ. Ετσι, το κυβερνητικό έλλειμμα προβλέπεται να ανέλθει στα 5,3 δισ. ευρώ ή στο 3,5% του ΑΕΠ.

Από την παράθεση των στοιχείων αυτών προκύπτει το ακόλουθο βασικό συμπέρασμα: Η κυβέρνηση έχει επιλέξει τομείς τους οποίους και υπερχρηματοδοτεί. Αυτός είναι βέβαια ο τομέας των δημόσιων επενδύσεων, όπου βρίσκονται σε εξέλιξη τα συγχρηματοδοτούμενα από την κοινότητα έργα και φυσικά τα ολυμπιακά έργα. Για τα τελευταία προβλέπεται να διατεθούν το 2003 1,3 δισ. ευρώ, έναντι 1,25 δισ. ευρώ το 2002. Ομως και τα στοιχεία αυτά είναι παραπλανητικά. Στο υπουργείο Οικονομίας αναφέρουν ότι ο πραγματικός προϋπολογισμός των ολυμπιακών έργων «τρέχει» αυτή τη στιγμή με ταχύτητα μεγαλύτερη των 4 τρισ. δραχμές, αν συμπεριλάβουμε φυσικά και τους προϋπολογισμούς έργων που, ενώ είναι Ολυμπιακά -π.χ. το μέτρο- τα έχουν εξαιρέσει, προκειμένου τα έργα αυτά να τύχουν κοινοτικής χρηματοδότησης. Στους φερόμενους ως «ευνοημένους» του νέου προϋπολογισμού είναι και το ασφαλιστικό σύστημα, με τον τρόπο που εμφανίζεται η αύξηση της επιχορήγησης προς το ΙΚΑ, αφού πλέον γίνεται ενοποίηση των διαφόρων κονδυλίων που δίνονταν προς διάφορους ασφαλιστικούς φορείς και της μέχρι σήμερα συμμετοχής του κράτους στις ασφαλιστικές εισφορές των νεοεισερχόμενων από το 1992 στην αγορά εργασίας. Το τωρινό κονδύλι προς το ΙΚΑ αποτελεί τη συνολική και μοναδική υποχρέωση του προϋπολογισμού για τα ασφαλιστικά ταμεία, όπως προκύπτουν από το νέο ασφαλιστικό νόμο που προβλέπει χρηματοδότηση ίση με το 1% του ΑΕΠ.

Πολύ μεγάλα ποσά προβλέπεται να δοθούν και το 2003 για την εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους. Για την αποπληρωμή τόκων προβλέπεται να δοθούν 9,4 δισ. ευρώ και για εξόφληση χρεολυσίων 21,1 δισ. ευρώ. Συνολικά, δηλαδή, θα δοθούν 30,5 δισ. ευρώ!.

Από εκεί και πέρα μπορούμε να μιλάμε για έρεβος... καθώς υπεισερχόμαστε στην γκρίζα ζώνη της υποχρηματοδοτησης.

• Για τους μισθούς προβλέπονται ονομαστικές αυξήσεις 2,5%, δηλαδή κάτω από τον τρέχοντα πληθωρισμό, ενώ για τις συντάξεις οι αυξήσεις προβλέπεται να κινηθούν στο 3,5-4%. Το σχετικό κονδύλι για την κεντρική διοίκηση προβλέπεται να αυξηθεί κατά 5,3% και στα νοσοκομεία, ιδρύματα πρόνοιας κλπ. κατά 5,6%.
• Οι επιχορηγήσεις των ασφαλιστικών φορέων- εκτός του ΙΚΑ- προβλέπεται να αυξηθούν κατά 6,7%.
• Οι επιχορηγήσεις φορέων μειώνονται απόλυτα κατά 1,1%. Λόγος γίνεται για επιχορήγηση Πανεπιστημίων, ΤΕΙ, προνοιακών ιδρυμάτων, πολιτιστικών φορέων, μουσείων, αθλητικών σωματείων κλπ.
• Οι καταναλωτικές δαπάνες (μετακινήσεις, προμήθειες κλπ.) μειώνονται απόλυτα κατά 6,2%.

Αυτή τη διφυή εικόνα παρουσιάζει ο προϋπολογισμός του 2003, για να αποδειχτεί ότι η λιτότητα μόνο καθολική δεν είναι. Για τους εργολάβους των δημόσιων έργων και τους πιστωτές του Δημοσίου προβλέπεται αφειδής χρηματοδότηση.

Αν η κυβέρνηση κάνει πράξη όσα δήλωσε την προηγούμενη Πέμπτη ο υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών -και δεν έχουμε λόγο να πιστεύουμε ότι δε θα το κάνει- για το νέο δημοσιονομικό πλαίσιο που διαμορφώνεται από το 2003, τότε σίγουρα οδηγούμαστε σε νέες, άγριες περικοπές κοινωνικών δαπανών. Τι ακριβώς όμως είπε ο υπουργός. (Ακριβής δήλωση από το απομαγνητοφωνημένο κείμενο της συνέντευξης): «Το νέο δημοσιονομικό πλαίσιο περιλαμβάνει τα εξής μέτρα πολιτικής: Πρώτον, διαμορφώνεται στη χώρα Κώδικας Δημοσιονομικής Σταθερότητας με δύο αρχές: Οτι οποιεσδήποτε και να είναι οι εκάστοτε προβλέψεις για τα έσοδα και τις δαπάνες, ο τακτικός προϋπολογισμός υποχρεούται να κινείται σε σημεία ισορροπίας, δηλαδή να είναι πρακτικά ισοσκελισμένος». Ο ίδιος στη συνέχεια έκανε λόγο για «κανόνα, ο οποίος προσιδιάζει με τον λεγόμενο Χρυσό Κανόνα στα δημόσια οικονομικά που εκφράζει τη βούληση και την απόφαση να ισοσκελιστούν οι λειτουργικές δαπάνες της κρατικής μηχανής...». Με βάση τη λογική αυτή μπορεί τα έσοδα του τακτικού προϋπολογισμού για το 2003 να προβλέπονται σήμερα στα 38,9 δισ. ευρώ και οι δαπάνες στα 39,4 δισ. ευρώ στο τέλος όμως του χρόνου έσοδα και δαπάνες πρέπει να είναι πρακτικά ισοσκελισμένα. Μα αυτό μπορεί να γίνει αν περικοπούν οι δαπάνες και επειδή οι δαπάνες τόκων θεωρούνται ανελαστικές και δεν περικόπτονται, αυτές που απομένουν είναι οι λεγόμενες πρωτογενείς, η πολύ μεγάλη πλειοψηφία των οποίων είναι κοινωνικές δαπάνες. Πολύ επικίνδυνη πρακτική έχει επιλέξει να εισαγάγει η κυβέρνηση στα δημόσια οικονομικά.

Οτι η επίτευξη των λεγόμενων κριτηρίων του Μάαστριχτ έγινε μέσω της «δημιουργικής λογιστικής», της λογιστικής δηλαδή αλχημείας είναι πλέον γνωστό σε όλους. Οχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στις άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Το γνώριζε βέβαια από χρόνια και η Ευρωστάτ, η στατιστική υπηρεσία, άσχετα αν αποφάσισε να επέμβει μόλις πρόσφατα. Σε τι συνίστανται αυτές οι αλχημείες; Με πολιτική απόφαση, από το 1997 και μετά, οι αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Οικονομικών δεν κατέγραφαν στο κρατικό έλλειμμα τις καταπτώσεις των εγγυημένων από το κράτος δανείων τρίτων, επιχορηγήσεις προς τις ΔΕΚΟ τις οποίες βάφτισαν «κεφαλαιακές μεταβιβάσεις», δεν κατέγραφαν τις επιστροφές φόρων από την εκκαθάριση των φορολογικών δηλώσεων, πολύ μεγάλα ποσά από τόκους δανείων για πολεμικούς εξοπλισμούς. Από το 2000 δεν εμφάνιζαν στο δημόσιο χρέος δάνεια από μετατρέψιμα ομόλογα των προς ιδιωτικοποίηση ΔΕΚΟ, καθώς και δάνεια μέσω του μηχανισμού της τιτλοποίησης εσόδων. Οπως παραδέχτηκε και ο υπουργός Οικονομικών, η επιτροπή της Ευρωστάτ είχε καταγράψει συνολικά 12 περιπτώσεις μη καταγραφής δαπανών και τελικά, μετά από συνεννοήσεις με τις ελληνικές αρχές, περιορίστηκε στις δύο. Οι κακές γλώσσες λένε ότι υπήρξε συμβιβασμός, ώστε να μην αποκαλυφθεί το σύνολο των «λογιστικών παραβιάσεων». Αλλά και από αυτά που αναγνώρισε επίσημα ο υπουργός Οικονομικών προκύπτει ότι το 2000 απέκρυψαν δαπάνες ύψους 1,8 τρισ. δραχμές, το 2001 3,9 τρισ. δραχμές, το 2002 επίσης 3,9 τρισ. δραχμές και αν ακολουθούσαν την ίδια τακτική, το 2003 θα απέκρυπταν άλλα 3,3 τρισ. δραχμές.