H Ελλάδα των Γραμμάτων, ιδιαίτερα η Θεσσαλονίκη, το θέατρο αλλά και η πανεπιστημιακή ψυχιατρική επιστήμη μετρούν μια μεγάλη απώλεια. Πενθούν, από χτες, μαθαίνοντας την απροσδόκητη, τη θλιβερότατη είδηση του θανάτου του Γιώργου Χειμωνά, την Κυριακή το βράδυ στην εντατική του νοσοκομείου του Παρισιού. Ο σπουδαίος πεζογράφος, ακριβέστερα ο μεγάλος «ποιητής» της σύγχρονης πεζογραφίας μας, ο έξοχος μεταφραστής τραγωδιών αρχαίων και σαιξπηρικών δραμάτων, ο διακεκριμένος καθηγητής της Νευροψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (λόγω προβλημάτων υγείας αλλά και μιας ερευνητικής εργασίας που ήθελε να εκπονήσει σε ψυχιατρικά νοσοκομεία της Γαλλίας, πρόσφατα είχε παραιτηθεί από το Πανεπιστήμιο), ο ιδρυτής του Νευροψυχολογικού Εργαστηρίου στην πανεπιστημιακή κλινική του «Αιγινήτειου», ο εξαιρετικά ευαίσθητος θεράπων ψυχικά πασχόντων ασθενών, επρόκειτο να γυρίσει στην Ελλάδα την ερχόμενη Κυριακή. Αιφνίδια, όμως, «έφυγε» από ανακοπή καρδιάς, βυθίζοντας στη θλίψη τη συντρόφισσά της ζωής του, δραματουργό Λούλα Αναγνωστάκη και τον δημοσιογράφο και συγγραφέα επίσης γιο του, Θανάση.

Τη φροντίδα για την επιστροφή της σορού του Γιώργου Χειμωνά στην Αθήνα, ανέλαβε ο πρέσβης στην «Ουνέσκο» και φίλος του Βασίλης Βασιλικός.

Ο Γιώργος Χειμωνάς, ο «Μαγιακόφσκι» της μεταπολεμικής πεζογραφίας μας, ο καταξιωμένος και μεταφρασμένος στο εξωτερικό, γεννήθηκε το 1939 στην Καβάλα. Τρίχρονος εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη, όπου σπούδασε Ιατρική, μυήθηκε στις αριστερές ιδέες και στην προοδευτική λογοτεχνία κι όπου στα 1960 πρωτοεμφανίστηκε στη λογοτεχνία με το μικρό, προφητικό, συγκαλυμμένα αυτοεξομολογητικό πεζογράφημα «Πεισίστρατος», όπου έγραφε: «Εχω την ψυχολογία της καρφωμένης σημαίας. Και τα καρφιά με εμποδίζουν να παλταγίσω ελεύθερα στον αέρα (...). Τα δέντρα χειρονομούν ατέλειωτα και μιλάν πράσινες λέξεις (...). Τον θάνατο τον φοβάμαι, σε παρακαλώ ας μην πεθάνω, πώς μπορώ να γίνω αθάνατος;(...). Και κρυμμένος πίσω από το κεφάλαιο «Βασιλιάς της Καρθαγένης» έγραφε: «Ο Πεισίστρατος είναι το μεγάλο μου βήμα, το μεγάλο και το πρώτο. Θα τον ξαναγράψω από την αρχή και θα τον απλώσω, θα τον κάνω καλύτερο και φοβερότερο, γιατί έτσι πρέπει να γίνει, γιατί αλλιώς θα πεθάνω. Θα τον αλλάξω». Δυστυχώς δεν... πρόλαβε ο Γιώργος Χειμωνάς να δει τον κόσμο που ονειρευόταν, ώστε να μπορέσει να γράψει έναν άλλο «Πεισίστρατο»...

Μετά τις σπουδές και τη στρατιωτική θητεία του ο Γ. Χειμωνάς κάνει μεταπτυχιακές σπουδές στο Παρίσι, με διατριβή στη νέα τότε ειδικότητα της Νευροψυχολογίας, την οποία εισάγει και στο ελληνικό Πανεπιστήμιο, στο οποίο διορίζεται μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα, το 1966, ανοίγοντας παράλληλα και ιατρείο. Από δεκάξι χρόνων και μέχρι τέλους ο Γ. Χειμωνάς ήταν «μανικός» λαξευτής των φανερών και κρυφών νοημάτων της λέξης, εξερευνητής της ιστορίας, φιλοσοφίας και μνήμης που εμπεριέχει η λέξη, ακαταπόνητος «θεράπων» του Λόγου. «Καλλιεργητής» του κάλλους και της ουσίας του Λόγου - λογοτεχνικού, δοκιμιακού, επιστημονικού για τη Νευροψυχολογία, αλλά και του καθημερινού λόγου.

Ο Χειμωνάς αδιάκοπα «σπούδαζε» τη γλώσσα και αδιάκοπα «παιδευόταν» με τη γραφή. Εγραψε μικρής έκτασης, αλλά μεγάλου λογοτεχνικού μεγέθους έργα, αποσπώντας το μέγιστο έπαινο των κριτικών και των μελετητών της λογοτεχνίας: «Πεισίστρατος» (1960). «Η εκδρομή» (1964). «Μυθιστόρημα» (1966). «Ο γιατρός Ινεότης» (1971). «Ο γάμος» (1974). «Ο αδελφός» (1975). «Οι χτίστες» (1979). «Τα ταξίδια μου» (1984». «Ο εχθρός του ποιητή» (1990). Τα δοκίμια: «Εξι μαθήματα για το Λόγο» (1984). «Εβδομο μάθημα για το Λόγο: ο Χρόνος και το Σύμβολο» (1985). «Ογδοο μάθημα για το Λόγο: η Δύσθυμη Αναγέννηση» (1987). «Τα όνειρα της αϋπνίας» (1994). Μεταφράσεις: (οι μεταφράσεις του έχουν παιχτεί): «Ηλέκτρα» Σοφοκλή, «Βάκχες» και «Μήδεια» Ευριπίδη, «Αμλετ» και «Μάκβεθ» Σαίξπηρ. Ανέκδοτα: «Προμηθέας Λυόμενος», «Το σπίτι της Γερτρούδης», «Το ημερολόγιο ενός τυράννου», «Περί ονείρων» (δοκίμιο - Ενατο μάθημα για το Λόγο»).

Ο Γιώργος Χειμωνάς έπασχε - και δεν το έκρυβε, αδυνατούσε εξάλλου να το κρύψει ή να το θεραπεύσει - από τη μελαγχολία της δημιουργίας. Από την «τρέλα» των σπουδαίων δημιουργών, που κάθε άλλο παρά τρέλα είναι. Μια μελαγχολία, που στην περίπτωση του Χειμωνά γιγαντώθηκε από τον καημό του ότι η εποχή μας και η κοινωνία μας είναι «ελλειμματική», «μη αναδημιουργική», «άρα μη λογοτεχνική» και «οι ήρωές της είναι μικροί». Ο Χειμωνάς, θεωρούσε ότι «μεγάλο θέμα»- ανέκαθεν - «είναι οι λαοί των ανθρώπων» κι έλεγε «αν διαβάσει κανείς σωστά τα βιβλία μου θα δει ήδη από την "Εκδρομή" αλλά και το "Γιατρό Ινεότη" ή στους "Χτίστες", έναν ανώνυμο λαό να κινείται κυριαρχώντας στο σκηνικό». Και ονειρευόταν: «Να έρθει το νέο είδος των ανθρώπων, ένα άλλο είδος, ξαφνικό. Μια νέα ράτσα κι απόλυτοι θα έχουν μια αφάνταστη τελειότητα. Οι παληοί άνθρωποι κι αυτός ο τρομαγμένος λαός πρέπει να εξαφανιστούν». Παραμονές του 2000 έβλεπε τον 21ο αιώνα «να σέρνεται μέσα σε μια απόλυτη σιωπή που θα κρατήσει πολύν καιρό ακόμα, μέχρι η ανθρωπότητα να αλλάξει σαν το φίδι το δέρμα της και να αναγεννηθεί, προικισμένη με όλες τις αρετές των ανθρώπων που αδικήθηκαν, χάθηκαν, βασανίστηκαν για πάνω από 4.000 χρόνια».

Για τη λειτουργία του δημιουργού, που ο Γ. Χειμωνάς τη βίωνε με όλο του το κύτταρό, έλεγε σε πρόσφατη συνέντευξή του («Νέα»): «Αυτός που εγώ ονομάζω δημιουργό έχει μια διαρκή επαφή με ένα επέκεινα των πραγμάτων, έμψυχων και άψυχων. Διαθέτει μια πανοραμική όραση του χρόνου και του κόσμου, που όμως είναι η καθημερινότητά του, τη βιώνει καθημερινά με έναν "πανικό" κι αυτός ο πανικός, αυτός ο τρόμος είναι που τον σπρώχνει στους άλλους ανθρώπους σαν να ζητάει άσυλο. Ο συγγραφέας - δημιουργός πλάθει τον άνθρωπο χρησιμοποιώντας όλες τις ανθρώπινες ύλες, που φυσικά και ο ίδιος διαθέτει, χωρίς όμως να του επιτρέπεται να αυτοβιογραφείται. Είναι ο μοναδικός που ζει δίπλα και μέσα στους ανθρώπους. Εκείνος που ακολουθεί πιστά το πλήθος των ανθρώπων και που δεν έχει άλλη ζωή από τη ζωή του άλλου». Και για την «τρέλα» του δημιουργού έλεγε: «Υπάρχει η ψυχοπαθολογία του δημιουργού, η οποία γεννιέται από το γεγονός ότι κατά κάποιο τρόπο ενσαρκώνεται τα πλάσματα της δημιουργίας του. Κυριολεκτικά ενσαρκώνεται -και όχι υποδύεται - όλες τις καταστάσεις της ανθρώπινης περιπέτειας».

Το έργο του Χειμωνά, «κοίτασμα συλλογικής μνήμης», «κράμα ατομικής και συλλογικής συνείδησης», όπως ο ίδιος έλεγε σε συνέντευξή του στο «Ρ» (26/11/1989), εξομολογούμενος:«Ανήκω στη γενεά των δραματικών ανθρώπων και τώρα που τελειώνει η ιστορία τους δεν μπορεί παρά για παλιά πράγματα να μιλώ. Συνείδηση είναι η συνάντηση του ανθρώπου με τον κόσμο, η διάλυση της ανθρώπινης ουσίας μέσα στην παγκόσμια ουσία». Κι αυτή τη συνείδηση ο Γ. Χειμωνάς την εξέφρασε με «το πιο βαθύ απ' όλα τα πηγάδια κι από όλα τα νερά του κόσμου», όπως αποκαλούσε το λόγο του ανθρώπου. Και βέβαια την εξέφρασε μέσα από τη δραματική πλευρά των ανθρωπίνων, ατομικών και συλλογικών. Η δραματική «μοίρα» των ανθρώπων βασάνιζε όλη την ύπαρξή του. Αυτή κυριάρχησε και στο έργο του, γιατί όπως έλεγε στο «Ρ»: «Εχουμε πάντα ένα αίτημα ζωής που ποτέ δεν μπορεί να καλυφθεί. Ακόμα και με τις μεγαλύτερες, τις σπουδαιότερες δικαιώσεις μας. Μένει πάντα και το ερώτημα αναπάντητο και το αίτημα ανεκπλήρωτο. Γι' αυτό η τέχνη που θέλει να αποδώσει την αληθινότητα του ανθρώπου δεν μπορεί παρά να είναι η δραματική. Γι' αυτό πιστεύω στην τραγική ποίηση».