Πριν από ενάμιση χρόνο, οι ανθρακωρύχοι της Ρωσίας, οδηγημένοι στην απόγνωση από τις συστηματικές πολύχρονες μη καταβολές των μισθών τους, είχαν πραγματοποιήσει στη Μόσχα πικετοφορία στη γέφυρα Γκορμπάτι, κοντά στην έδρα της ρωσικής κυβέρνησης. Σχεδόν 4 μήνες χτυπούσαν τις κάσκες στη γέφυρα Γκορμπάτι, απαιτώντας από την κυβέρνηση να σκύψει πάνω στα προβλήματά τους. Κύλησε ο χρόνος και πάλι στις ρωσικές εφημερίδες εμφανίστηκαν τίτλοι του τύπου: «Οι ανθρακωρύχοι είναι δυσαρεστημένοι από την κυβέρνηση. Οι απεργίες των ανθρακωρύχων μπορούν να γίνουν προεκλογική πραγματικότητα».

Στο φόντο αυτό, πραγματοποιήθηκε στις 17 Νοέμβρη το Συνέδριο των εργαζομένων στη βιομηχανία άνθρακα. Ο αστικός Τύπος προσπάθησε να μειώσει τις διαθέσεις, που υπάρχουν τώρα μέσα στο χώρο των ανθρακωρύχων. Ειδικότερα, η εφημερίδα των επιχειρηματικών κύκλων «Κομερσάντ» δημοσίευσε το ειρωνικό ρεπορτάζ «Στο Συνέδριο, οι ανθρακωρύχοι δεν πήραν τις κάσκες», σημειώνοντας ότι το φόρουμ περιορίστηκε βασικά στην παρουσία των αντιπροσώπων στο μπαρ. Στο μεταξύ, ο πρόεδρος του Συνδικάτου των Ανθρακωρύχων Ιβάν Μοχαντσούκ δήλωσε ανοιχτά στο Συνέδριο ότι ο κλάδος βρίσκεται σε τόσο δύσκολη κατάσταση και η κατάσταση των ανθρακωρύχων είναι τόσο δεινή που μπορούν απόλυτα να πάρουν «πιο αποφασιστικά μέτρα».

Για να ενημερωθούμε για το πώς ζούνε σήμερα οι ανθρακωρύχοι, είχαμε μια ενδιαφέρουσα συζήτηση με τον μηχανοδηγό υπόγειων εγκαταστάσεων του ορυχείου Βοργκασόρσκαγια, Κονσταντίν Πίμενοφ, από την πόλη Βορκουτά, ο οποίος είναι πρόεδρος του εργατικού συνδικάτου «Ζαστσίτα» του ορυχείου.

- Κονσταντίν Ιβάνοβιτς, πέρασε κιόλας ενάμιση χρόνος από τότε που οι ανθρακωρύχοι πραγματοποιούσαν πικετοφορία μπροστά στο κτίριο της κυβέρνησης στη Μόσχα. Ποια είναι τώρα η κατάσταση των ανθρακωρύχων στη Βορκουτά, στην περιοχή σας, στο ορυχείο σας; Εχει, άραγε, τηρήσει η κυβέρνηση τις υποχρεώσεις απέναντι στους ανθρακωρύχους; Ξόφλησε τα χρέη της για τους μισθούς;

-Στον ενάμιση χρόνο δεν έγιναν πρακτικά αλλαγές προς το καλύτερο. Τα προβλήματα, που είχαμε θέσει τότε σχετικά με την εθνικοποίηση της βιομηχανίας άνθρακα, τη μισθοδοσία και την υλική αποζημίωση για την απώλεια της υγείας στην παραγωγή, δεν έχουν μέχρι τώρα λυθεί. Το χρέος για τους μισθούς μεγαλώνει, αντ' αυτού δίνουν με φανερά αυξημένες τιμές είδη διατροφής, που επιπλέον δεν ανταποκρίνονται στους υγειονομικούς κανόνες. Η διοίκηση του ορυχείου και οι μεσάζοντες, όπως εμπορεύονταν το κάρβουνο, έτσι εξακολουθούν να το εμπορεύονται. Γενικά, στον περασμένο ενάμιση χρόνο δεν έγινε τίποτα για τους ανθρακωρύχους, για τον εργαζόμενο άνθρωπο.

- Ποια η ψυχολογική διάθεση των ανθρακωρύχων, το επίπεδο ζωής τους και, γενικά, η κατάστασή τους;

-Για τη ζωή μας μπορούμε να πούμε το εξής: Οι περισσότερες οικογένειες ζούνε μόνο με πατάτες. Εργάζομαι στον τομέα εξόρυξης και κερδίζω καλούτσικα - παίρνω περίπου 7.000 ρούβλια, αλλά μπορώ να δοκιμάσω το κρέας όλο κι όλο μια - δυο φορές το μήνα. Οχι να φας χορταστικά, αλλά μόνο να δοκιμάσεις. Για ν' αγοράσεις φρούτα και φρέσκα λαχανικά για τα παιδιά είναι απλώς όνειρο. Οι συνθήκες εργασίας είναι πολύ δύσκολες, νέος εξοπλισμός δεν έχει έρθει από πολλά χρόνια στο ορυχείο, τα τεχνικά μέσα προστασίας της εργασίας από ατυχήματα έχουν ακόμα πολλές ελλείψεις, έγιναν πιο συχνοί οι τραυματισμοί στην παραγωγή. Αυτό είναι ευνόητο - πεινασμένοι άνθρωποι κατεβαίνουν στο ορυχείο κι όταν ο άνθρωπος είναι νηστικός, δε βάζει στην πρώτη θέση τη δουλιά. Το επίπεδο ζωής και χωρίς αυτό είναι πολύ χαμηλό και εξακολουθεί να πέφτει.

- Ποιος είναι τώρα ο μέσος μισθός ενός ανθρακωρύχου;

-Κυμαίνεται ανάλογα, σε ποιο τομέα, σε ποιο μέτωπο δουλιάς απασχολείται ο ανθρακωρύχος. Είναι από 3.000 ρούβλια μέχρι 10.000 ρούβλια. Αυτό, όμως, είναι στις καταστάσεις. Στην ουσία, μας χρωστούν μισθούς για δυο χρόνια.

- Για δυο χρόνια! Μα, νομίζω ότι σας είχε υποσχεθεί την εξόφληση όλου του χρέους για τους μισθούς, ακόμα όταν πρωθυπουργός ήταν ο Κιριένκο. Θυμάμαι ότι μαζί με τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Νεμτσόφ είχαν έρθει στη γέφυρα Γκορμπάτι και συζήτησαν με τους διαδηλωτές. Τότε ακριβώς, σας είχαν υποσχεθεί να σας λύσουν όλα τα προβλήματα.

-Ναι, ο Κιριένκο πολλά μας είχε υποσχεθεί, αλλά τίποτα δεν έκανε. Μετά τον «παραίτησαν», ακολούθησε ο Πριμακόφ και αυτόν επίσης τον «παραίτησαν» και τώρα επικεφαλής της κυβέρνησης είναι ο Πούτιν. Καμιά, όμως, κυβέρνηση δεν πρότεινε και δεν έλυσε κανένα θεμελιακό πρόβλημα της βιομηχανίας γαιανθράκων. Τα πάντα συνεχίζουν, όπως και πριν: Πάλι οι πολυάριθμοι μεσάζοντες που τα παίρνουν χοντρά από τη μεταπώληση του άνθρακα, πάλι οι πολύχρονες μη καταβολές των μισθών, η έλλειψη δυνατότητας να πάρουμε άδεια, γιατί δεν υπάρχει επίδομα άδειας, ούτε το μισθό μας δίνουν, εκτός από ορισμένα ποσοστά από το συνολικό ποσό του χρέους. Ολόκληρο το μισθό δεν τον έχουμε δει από καιρό.

- Στα τέλη της δεκαετίας του '80, οι ψευτοδημοκράτες, που ορμούσαν στην εξουσία, χρησιμοποίησαν τους ανθρακωρύχους. Τότε ακριβώς είχε ξεσπάσει το κύμα απεργιών των ανθρακωρύχων. Αν όμως συγκρίνουμε το βιοτικό επίπεδο τότε και τώρα, την κατάσταση των ανθρακωρύχων, προς τα πού κλίνει αυτή η σύγκριση;

- Πράγματι, οι λεγόμενοι δημοκράτες είχαν συλλάβει τα οξυμένα, άλυτα προβλήματα. Ναι, στη βιομηχανία γαιανθράκων χρειάζονταν κάποιες αλλαγές, διορθώσεις, έπρεπε να ανανεωθεί ο εξοπλισμός, να αυξηθούν τα τεχνικά μέτρα ασφάλειας της εργασίας από ατυχήματα, αλλά οι ψευτοδημοκράτες εκμεταλλεύτηκαν τη δυσαρέσκεια των ανθρώπων και χρησιμοποίησαν τους ανθρακωρύχους για τους μακροπρόθεσμους στόχους τους. Φυσικά, στην αρχή οι ανθρακωρύχοι ούτε καν μάντευαν από πού φυσάει ο άνεμος... Κι αν κάνουμε σύγκριση του πώς ζούσαμε μέχρι το 1989 με το πώς ζούμε τώρα, τότε, φυσικά, το βιοτικό επίπεδο ήταν πολύ υψηλότερο. Ο πραγματικός μισθός ήταν μεγαλύτερος και, το κύριο, ήταν σταθερός. Μεγάλη ήταν και η αγοραστική ικανότητα. Εγώ, για παράδειγμα, έπαιρνα 800 ρούβλια και η φραντζόλα το ψωμί κόστιζε 20 καπίκια. Τώρα παίρνω 7.000 ρούβλια και η φραντζόλα κοστίζει 8 ρούβλια. Μα, ούτε και βλέπω αυτά τα χρήματα. Το ζήτημα δεν είναι εδώ μόνο στο μισθό, αλλά στο ότι η βιομηχανία άνθρακα, με την κάλυψη της αναδιοργάνωσης, καταστρέφεται. Τα τελευταία χρόνια, έχουν κλείσει δεκάδες ορυχεία, τους ανθρώπους απλώς τους πετούν στο δρόμο, χωρίς να τους δώσουν κάποια αποζημίωση και νέες θέσεις εργασίας. Μέχρι το 1989, η βιομηχανία άνθρακος εξόρυσσε 500.000.000 τόνους άνθρακα το χρόνο, εξασφαλίζαμε τις εσωτερικές ανάγκες και στέλναμε κάρβουνο στο εξωτερικό, δηλαδή η βιομηχανία άνθρακα στεκόταν σταθερά στα πόδια της. Ναι, έπρεπε να βελτιωθεί, να επανεξοπλιστεί από τεχνική άποψη, τα προβλήματα συσσωρεύονταν. Οι «δημοκράτες» εκμεταλλεύτηκαν τις δυσκολίες μας και ανατίναξαν τη χώρα μέσω του περιβάλλοντος των ανθρακωρύχων. Πολλοί άνθρωποι, μεταξύ τους και σύντροφοί μου, θυμούνται συνεχώς τώρα πώς ζούσαμε τότε, συγκρίνουν και η σύγκριση δεν είναι υπέρ της σημερινής εξουσίας.

- Ποια κοινωνικά αγαθά είχατε τότε και τι έχουν τώρα οι ανθρακωρύχοι;

- Στη σοβιετική εποχή, το κράτος μεριμνούσε για την υγεία των ανθρακωρύχων. Κάθε χρόνο, με υποχρεωτική σειρά, ο καθένας έκανε ιατρικές εξετάσεις, το συνδικάτο έδινε εισιτήρια για ξεκούραση και είσοδο σε σανατόρια. Το εισιτήριο ήταν πρακτικά δωρεάν - μόνο το 10% της αξίας, δηλαδή 20-30 ρούβλια. Για τους σημερινούς καιρούς, αυτές είναι αστείες τιμές. Το συγκρότημα «Βορκουταούγκολ», όπου ανήκει το ορυχείο μας, είχε στην παραλία της Μαύρης Θάλασσας θεραπευτήρια, παιδικούς σταθμούς, πισίνες, αθλητικές εγκαταστάσεις, πιονέρικες κατασκηνώσεις. Δηλαδή, κοινωνική προστασία υψηλού επιπέδου. Υπήρχε σταθερός μισθός και σταθερή σύνταξη. Η σύνταξη ενός ανθρακωρύχου ήταν 160 ρούβλια. Με τα χρήματα αυτά, μπορούσες να ζεις θαυμάσια. Τώρα μόλις που μπορούμε να κρατήσουμε την πιονιέρικη κατασκήνωση «Ζαπολιάριε» στο Γκελεντζίκ. Τα υπόλοιπα όμως... Οι παιδικοί σταθμοί πέρασαν στη δημοτική ιδιοκτησία, το αθλητικό σύμπλεγμα είναι πρακτικά κλειστό, η βιβλιοθήκη επίσης, το σπίτι πολιτισμού επίσης δε λειτουργεί συνεχώς. Κάθε χρόνο εμείς, οι ανθρακωρύχοι, πηγαίναμε στο παραθεριστικό μας κέντρο για ξεκούραση στο Γκελεντζίκ, που ήταν δίπλα στην πιονιέρικη κατασκήνωση. Μπορούσαμε να ξεκουραζόμαστε και να κάνουμε συγχρόνως θεραπεία στο θεραπευτήριο στον οικισμό των ανθρακωρύχων, που, επίσης, μας κόστιζε κυριολεκτικά μερικά καπίκια. Μπορούσαμε να ταξιδεύουμε. Το εισιτήριο από τη Βορκουτά μέχρι τη Μόσχα σε βαγόνι με κουπέ κόστιζε τότε 32 ρούβλια, τώρα 450. Με το αεροπλάνο από καιρό δεν έχω ταξιδέψει, δεν είναι για την τσέπη μας. Τότε, όμως, τα πάντα ήταν προσιτά.

- Οι ανθρακωρύχοι, κατά τη γνώμη σας, νοσταλγούν το παρελθόν;

- Πραγματικά, δεν έχω συναντήσει ούτε έναν άνθρωπο, που δε θα ήθελε να επιστρέψει εκείνη η ζωή που υπήρχε πριν. Και αυτό είναι ευνόητο: Ο ανθρακωρύχος κέρδιζε τα χρήματα με δύσκολη σωματική εργασία, αλλά ήξερε ότι, αφού εργαστεί ορισμένα χρόνια στο ορυχείο, ήταν εξασφαλισμένος. Η σύνταξη του ανθρακωρύχου ήταν μια από τις μεγαλύτερες στη Σοβιετική Ενωση. Η ζωή ήταν σταθερή, οι τιμές επί δεκαετίες έμεναν στο ίδιο επίπεδο κι εμείς ήμασταν ήσυχοι για το αύριο.

- Σκέφτονται μήπως οι ανθρακωρύχοι τι θα κάνουν παραπέρα;

- Ενα από τα κύρια ζητήματα, που είχαμε θέσει στη γέφυρα Γκορμπάτι, μπροστά στο κτίριο της κυβέρνησης και το οποίο κρατάμε συνεχώς υπό τον έλεγχό μας, είναι η ανόρθωση της βιομηχανίας άνθρακα. Αντιλαμβανόμαστε ότι τα τελευταία χρόνια διαλύουν και καταστρέφουν μεθοδικά τον κλάδο μας για χάρη του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Και το κάνουν αυτό με τη μετοχοποίηση και την ιδιωτικοποίηση, ώστε να οδηγήσουν τη χώρα μας στην εξάρτηση από τις δυτικές χώρες. Κανένα νέο ορυχείο δεν τέθηκε σε λειτουργία τα τελευταία χρόνια. Οπως ήδη είπα, ενώ επί Σοβιετικής εξουσίας βγάζαμε 500.000.000 τόνους άνθρακα το χρόνο, τώρα όλο κι όλο περίπου 280.000.000 τόνους, δηλαδή δεν μπορούμε πλέον να εξασφαλίσουμε ούτε τις εσωτερικές ανάγκες της χώρας.

- Μα, γιατί οι ανθρακωρύχοι είναι τόσο ασυντόνιστοι; Γιατί δεν ενώνονται στον αγώνα για τα δικαιώματά τους; Γιατί δεν κινητοποιούνται συγχρόνως όλα τα ορυχεία της Ρωσίας; Αφού είναι σαφές ότι από κοινού είναι ευκολότερα να πετύχουν την ικανοποίηση των αιτημάτων τους;

- Η εξουσία βάζει ειδικά «σφήνα» ανάμεσα στους ανθρακωρύχους, μέσω των δικών της πρακτόρων τοπικά, μέσα στις επιχειρήσεις. Για να κάμψει την αγανάκτηση, ρίχνει με τη σειρά στις περιοχές προπέτασμα καπνού, και η λαϊκή οργή, η δυσαρέσκεια πέφτει. Εκτός απ' αυτό, η εξουσία βάζει ζιζάνια ανάμεσα στους εργάτες, ώστε οι εργαζόμενοι να μην ενωθούν σε μια γροθιά και να χτυπήσουν αυτή την εξουσία. Το βλέπουμε αυτό και στο παράδειγμα της προδοσίας των συνδικαλιστικών ηγετών. Ειδικότερα, η προδοσία σημειώθηκε και κατά τη διάρκεια της κινητοποίησής μας στη γέφυρα Γκορμπάτι από μέρους του τότε προέδρου του Ανεξάρτητου Συνδικάτου των Ανθρακωρύχων της Ρωσίας Σεργκέγεφ και του προέδρου του Ανεξάρτητου Συνδικάτου των Ανθρακωρύχων της πόλης Βορκουτά, Σεμιόνοφ. Η προδοσία τους ήταν μεθοδική. Οταν εμείς διαμαρτυρόμασταν μπροστά στο κτίριο της κυβέρνησης, ο Σεργκέγεφ σχεδίαζε να μας θέσει υπό τον δήμαρχο της Μόσχα Γιούρι Λουζκόφ και να χρησιμοποιηθούν πάλι οι ανθρακωρύχοι για πολιτικούς σκοπούς του Λουζκόφ. Οι ανθρακωρύχοι όμως το αντιλήφθηκαν αυτό έγκαιρα και δήλωσαν ότι δε θα επιτρέψουν ποτέ σε κανένα να τους χειραγωγήσει. Η προδοσία των συνδικαλιστικών ηγετών υπήρξε ακόμα και στο ότι, υπό τις απειλές δήθεν της διάλυσης, μετέφεραν την πικετοφορία από τη γέφυρα Γκορμπάτι στην πανρωσική κινητοποίηση διαμαρτυρίας, η οποία είχε καθοριστεί για τις 7 Οκτώβρη, αυτοί, όμως, πραγματοποίησαν την πικετοφορία στις 5 Οκτώβρη. Είναι αλήθεια ότι και τότε δεν έφυγαν όλοι οι άνθρωποι από τη γέφυρα Γκορμπάτι.

- Ποιους, κατά τη γνώμη σας, θα υποστηρίξουν οι ανθρακωρύχοι στις βουλευτικές εκλογές, στις 19 Δεκέμβρη;

- Οι εκλογές είναι μια πολύ περίπλοκη κατάσταση. Οι αρχές μάς έφεραν σε τέτοια κατάσταση, ώστε όλο και περισσότεροι άνθρωποι να σκέφτονται πώς να επιβιώσουν, πώς να θρέψουν την οικογένειά τους, διότι, όταν τα παιδιά είναι νηστικά, ο ανθρακωρύχος δε σκέφτεται τις πολιτικές μάχες. Η δεύτερη κατεύθυνση είναι ότι οι κυβερνώντες κάνουν το παν, ώστε να υπάρχουν στην κοινωνία όσο το δυνατόν περισσότεροι αδιάφοροι άνθρωποι. Οσο περισσότεροι είναι οι αδιάφοροι, τόσο περισσότερο αποθρασύνονται οι αρχές. Σε συνθήκες παθητικότητας, αδιαφορίας της πλειονότητας του λαού, οι αρχές μπορούν να κάνουν ό,τι θέλουν: Να κατακλέβουν τη χώρα, να καταληστεύουν τα πλούτη της και κανείς να μη σταματάει αυτή την ασυδοσία. Σωστά προειδοποιούσε ένας συγγραφέας ότι πρέπει να φοβούμαστε τους αδιάφορους, γιατί με τη σιωπηρή τους συγκατάθεση συμβαίνουν όλα τα κακά πάνω στη γη. Ωστόσο, ορισμένοι ανθρακωρύχοι μέσα από το κεφάλι, ορισμένοι μέσα από το στομάχι, έχουν ήδη νιώσει ότι αυτή η εξουσία δεν μπορεί να κάνει καμιά θεμελιακή αλλαγή στη ζωή της κοινωνίας. Δέκα χρόνια είναι στην εξουσία οι «δημοκράτες» και βλέπουμε ότι η ζωή μας γίνεται όλο και χειρότερη. Οπότε η σημερινή κυρίαρχη «δημοκρατική ελίτ» και οι δραστήριοι συνεργοί τους δεν έχουν ελπίδες να πάρουν ψήφους από τους ανθρακωρύχους. Με ποιους όμως θα πάνε, ποιους θα υποστηρίξουν, είναι ένα δύσκολο ζήτημα, διότι οι ανθρακωρύχοι έχουν καεί πολλές φορές. Οποιος κάηκε στο κουρκούτι, φυσάει και στο γιαούρτι. Νομίζω ότι οι ψήφοι των ανθρακωρύχων θα μοιραστούν ανάμεσα στους κομμουνιστές και σε άλλες οργανώσεις, όπως η Ρωσική Παλλαϊκή Ενωση (ΡΠΕ)του Σεργκέι Μπαμπούριν και το Κίνημα Στήριξης του Στρατού (ΚΣΣ) του Βίκτορ Ιλιούχιν.