Η διαδικασία δημιουργίας ενιαίας αγοράς ανώτατης εκπαίδευσης στην Ευρώπη έχει επικρατήσει να ονομάζεται «διαδικασία της Μπολόνια». Είχε ξεκινήσει όμως ένα χρόνο πριν υπογραφεί η συνθήκη της Μπολόνια, η οποία της έδωσε και το «όνομά» της.

Η πρώτη διακήρυξη για «τον εναρμονισμό της δομής του Ευρωπαϊκού Συστήματος Ανώτατης Εκπαίδευσης» υπογράφτηκε στις 25 Μάη 1998 στη Σορβόνη από τους υπουργούς Παιδείας των Γαλλίας, Γερμανίας, Ιταλίας και Μεγ. Βρετανίας, χώρες οι οποίες έχουν μακρά παράδοση στην «εισαγωγή» εκατοντάδων χιλιάδων φοιτητών από όλο τον κόσμο.

«Προχωράμε σε μια εποχή μεγάλων αλλαγών στις συνθήκες εκπαίδευσης και απασχόλησης, σε μία διαφοροποίηση των κύκλων επαγγελματικής καριέρας, με την εκπαίδευση και την κατάρτιση διά βίου να γίνονται, ξεκάθαρα, υποχρέωση», ομολογείται εισαγωγικά στη διακήρυξη. Δηλαδή, για να είναι αποτελεσματική η αποδιάρθρωση των εργασιακών σχέσεων, πρέπει να εναρμονιστεί στους ίδιους στόχους που επιβάλλουν αυτή την αποδιάρθρωση και η Εκπαίδευση. Πιο απλά, ο «απασχολήσιμος» δεν μπορεί να έχει κάνει ολοκληρωμένες επιστημονικές σπουδές γιατί τότε θα έχει και περισσότερες απαιτήσεις ως εργαζόμενος. Πρέπει, λοιπόν, οι σπουδές του να είναι σύντομες, επιπέδου κατάρτισης και να αλλάζουν «διά βίου», ώστε να παραμένει κι ο ίδιος «διά βίου απασχολήσιμος». Οι πανεπιστημιακές σπουδές πρέπει να είναι σπουδές κατάρτισης, φθηνές, σύντομες και χαμηλότερου επιπέδου.

Ανάμεσα στα όσα προβλέπει η Συνθήκη, είναι η δημιουργία ενός συστήματος δύο κύκλων σπουδών, προπτυχιακό και μεταπτυχιακό, που θα αναγνωρίζονται διεθνώς μέσα από ένα σύστημα πιστωτικών μονάδων και εξαμήνων. Από τον πρώτο κύκλο, λοιπόν θα βγαίνει η μεγάλη μάζα των «απασχολήσιμων» που περιγράψαμε παραπάνω. Πέρα από αυτούς όμως, θα πρέπει να υπάρχουν και κάποιοι - λιγότεροι - με περισσότερες γνώσεις, κάποιοι ειδικευμένοι, καθώς οι ανάγκες σε επιστημονικό δυναμικό δεν εξαλείφονται πλήρως. Το επιστημονικό δυναμικό θα βγαίνει από το δεύτερο κύκλο σπουδών, δηλαδή τα μεταπτυχιακά. Οι πιστωτικές μονάδες εκτός από τη λειτουργία τους ως «κοινό σύστημα αναγνώρισης», σημαίνουν και «εξατομικευμένα πτυχία», διαφορετικά για τον κάθε ένα ξεχωριστά, ώστε να μην μπορεί να υπάρξει και συλλογική διαπραγμάτευση των εργασιακών δικαιωμάτων που απορρέουν από τις σπουδές.

Τέλος, σύμφωνα με τη διακήρυξη, οι φοιτητές θα πρέπει και στο προπτυχιακό και στο μεταπτυχιακό επίπεδο, να ενθαρρύνονται, να σπουδάζουν τουλάχιστον ένα εξάμηνο έξω από τη χώρα τους, ενώ αντίστοιχα προβλέπονται και για το προσωπικό των Πανεπιστημίων. Αυτό το σκέλος της «κινητικότητας» υπακούει στις τέσσερις «ελευθερίες» του Μάαστριχτ και επιπλέον, εξυπηρετεί την ανάπτυξη ενιαίας αντίληψης περί «Ευρωπαίου πολίτη».