Η διαδικασία ενιαιοποίησης του Ευρωπαϊκού Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης ξεκίνησε το 1998 και είχε εξ αρχής τη λογική του εναρμονισμού και της ανώτατης εκπαίδευσης με τις αλλαγές που προωθούνταν στις εργασιακές σχέσεις, με τις ανάγκες του κεφαλαίου σε αποφοίτους. Διακηρυγμένος στόχος της είναι να «γίνουν τα ευρωπαϊκά ιδρύματα ανώτατης εκπαίδευσης περισσότερο ανταγωνιστικά σε σχέση με αυτά των ΗΠΑ» και να προσελκύσουν μεγαλύτερο αριθμό «φοιτητών - πελατών» από άλλες χώρες. Συγκεκριμένα, τα βλέμματα των Ευρωπαίων υπουργών Παιδείας είναι στραμμένα στην Αφρική, που αναμένεται να αποτελέσει μια μεγάλη «αγορά» μελλοντικών φοιτητών. Από την πίτα αυτής, αλλά και άλλων «αγορών», η ΕΕ θέλει να πάρει μεγαλύτερο κομμάτι σε σχέση μ' αυτό που παίρνει ως τώρα και υπολείπεται των ΗΠΑ.

Αλλά για να γίνει ανταγωνιστική η «αγορά», πρέπει να είναι και «ενιαία» και για να παίξουν το ρόλο της «αγοράς» τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα της Ευρώπης, πρέπει να εναρμονιστούν σε ένα κοινό μοντέλο. Το μοντέλο, λοιπόν, που θα εξυπηρετήσει αυτές τις ανάγκες επιβάλλει τη λειτουργία των ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια, ως επιχειρήσεις δηλαδή, που και οι ίδιες θα επιδιώκουν το κέρδος και την προσέλκυση πελατών. Οι οποιεσδήποτε διακηρύξεις περί «κοινωνικού αγαθού» της εκπαίδευσης και συμμετοχή των φοιτητών ως μελών της ακαδημαϊκής κοινότητας κι όχι ως «πελατών» υιοθετούνται σε φραστικό μόνο επίπεδο για να θολώσουν τα νερά και να διασκεδάσουν τις αντιδράσεις.

Το επίπεδο της γνώσης που θα παρέχουν τα ιδρύματα και τα επιστημονικά αντικείμενα, που θα αναπτύξουν, δεν είναι κάτι που θα το αποφασίσουν από μόνα τους, ούτε βέβαια θα προκύψει από τις πραγματικές ανάγκες εξέλιξης των επιστημών ή τις ανάγκες των λαών, της κοινωνίας. Οι απόφοιτοι που θα παράγουν τα «πανεπιστήμια - επιχειρήσεις» είναι μια μεγάλη μάζα που θα ενταχθεί στην παραγωγή, εκεί που διαφεντεύουν οι πολυεθνικές και τα μονοπώλια. Οπότε οι «αφέντες» αυτοί είναι που θα υπαγορεύουν τις κατευθύνσεις, το περιεχόμενο και το επίπεδο των σπουδών, σύμφωνα με τις ανάγκες τους.

Τέλος, τα ιδρύματα ανώτατης εκπαίδευσης παίζουν φύσει και θέσει κυρίαρχο ρόλο στον τομέα της έρευνας, που ενδιαφέρει άμεσα τις επιχειρήσεις, καθώς τα αποτελέσματα της έρευνας, όταν αυτή διεξάγεται σύμφωνα με τα συμφέροντά τους, μπορούν να τους αποφέρουν τεράστια κέρδη. Και μέσα από αυτή τη διαδικασία ενιαιοποίησης του ευρωπαϊκού χώρου ανώτατης εκπαίδευσης διευκολύνεται ο πλήρης έλεγχος της έρευνας από τις επιχειρήσεις. Τα ιδρύματα ανώτατης εκπαίδευσης ωθούνται να «πουλούν» έρευνα στις επιχειρήσεις σύμφωνα με τις παραγγελίες των τελευταίων.

Η υλοποίηση όλου αυτού του σχεδιασμού βρίσκεται ακόμα σε εξέλιξη. Τα θεμέλια μπήκαν με τη Συνθήκη της Σορβόνης το 1998, η μακέτα όλου του οικοδομήματος φτιάχτηκε στην Μπολόνια το 1999, ακολούθησε ρετουσάρισμα και έλεγχος της διαδικασίας υλοποίησης στην Πράγα το 2001 και έπεται συνέχεια στο Βερολίνο, το Σεπτέμβρη του 2003.

Ο «Ρ» ξαναθυμάται σήμερα το χρονικό αυτών των αποφάσεων, που μπορεί να μην μπουν στο τραπέζι της συζήτησης των Υπουργών Παιδείας στις 1-2 Μάρτη, είναι όμως ενταγμένες στις δραστηριότητες της Ελληνικής Προεδρίας στην ΕΕ σε θέματα Παιδείας, που είναι από τις διακηρυγμένες προτεραιότητές της. Μάλιστα, η συγκεκριμένη διαδικασία αναδιάρθρωσης της ανώτατης εκπαίδευσης συναντά δυσκολίες σε πολλές χώρες και η χώρα μας θα αναλάβει ρόλο υποστηρικτικό στην «εξάλειψή» τους.

Η Ελληνική Προεδρία έχει το δικό της ρόλο, δηλαδή, στην προώθηση αυτών των αποφάσεων. Μόλις προχτές ολοκληρώθηκε στην Αθήνα ένα διήμερο ευρωπαϊκό σεμινάριο, ενταγμένο σ' έναν κύκλο 8-10 σεμιναρίων που ήταν προγραμματισμένα να γίνουν στο ενδιάμεσο διάστημα από τη Σύνοδο της Πράγας μέχρι τη Σύνοδο του Βερολίνου. Παράλληλα, πραγματοποιούνται συναντήσεις της «Ομάδας Προώθησης της Διαδικασίας της Μπολόνια» (BFUG) και διοργανώνονται κι άλλες υποστηρικτικές συναντήσεις - συνέδρια, σεμινάρια - με σκοπό την καλύτερη «ζύμωση» της ιδέας του Ενιαίου Ευρωπαϊκού Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης και της εξάλειψης αμφιβολιών και αντιδράσεων απέναντι στο εγχείρημα.