Οι λαοί των νέων κρατών - μελών καλούνται να πληρώσουν ακριβά την ένταξη και την «άδεια παραμονής» στην ΕΕ. Οι αποφάσεις των δύο Συνόδων Κορυφής, των Βρυξελλών (24 και 25 Οκτώβρη 2002) και της Κοπεγχάγης (12 και 13 Δεκέμβρη 2002) επιβάλλουν τρεις «ρήτρες διασφάλισης» για να εξασφαλιστεί η απόλυτη προσαρμογή των νέων κρατών - μελών στο «κοινοτικό κεκτημένο».

Εκτός από τη γενική «ρήτρα οικονομικής διασφάλισης» που αφορά σε όλα τα κράτη - μέλη, παλιά και νέα, οι «δεκαπέντε» αποφάσισαν για τα νέα κράτη - μέλη δύο επιπλέον ειδικές «ρήτρες διασφάλισης», η μια σχετικά με τη «λειτουργία της εσωτερικής αγοράς περιλαμβανομένων και όλων των τομεακών πολιτικών που αφορούν οικονομικές δραστηριότητες με διασυνοριακές συνέπειες» και η άλλη σχετικά με τον τομέα Δικαιοσύνης και των Εσωτερικών Υποθέσεων.

Πρόκειται για την επιβολή ενός ασφυκτικού καθεστώτος ελέγχου και παρεμβάσεων σε όλους τους τομείς της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής ζωής των χωρών αυτών. Κάθε «παρεκτροπή» θα εξετάζεται από τους «κηδεμόνες» και με βάση τις «ρήτρες» θα επιβάλλονται οι κυρώσεις χωρίς να είναι γνωστό τι περιλαμβάνει το «ποινολόγιο».

Το γεγονός ότι θα ισχύσουν ειδικά για τα νέα κράτη - μέλη οι δύο «ειδικές ρήτρες», αυτά τα κράτη κατατάσσονται εξαρχής σε μια δεύτερη κατηγορία μελών της ΕΕ.

Η αναφορά στους τομείς της Δικαιοσύνης και πιο πολύ των Εσωτερικών Υποθέσεων, δίνει τη δυνατότητα στο Διευθυντήριο της ΕΕ όχι μόνο να παρακολουθεί, αλλά και να παρεμβαίνει και να καθορίζει τις εσωτερικές εξελίξεις στις χώρες αυτές. Πρόκειται για την αναγνώριση καθεστώτος «περιορισμένης κυριαρχίας». Τέλος, και ενώ στην αρχή οι «δεκαπέντε» είχαν υποσχεθεί ότι το καθεστώς των ρητρών θα ισχύσει για το διάστημα ως την οριστική ένταξη και για τα τρία χρόνια μετά την ένταξη, τώρα, όπως αναφέρεται στην απόφαση της συνόδου των Βρυξελλών, «η διάρκεια αυτών των μέτρων θα μπορεί να παραταθεί πέραν της τριετίας»...