Πριν ακόμη σβήσει ο απόηχος από τα τεραστίων διαστάσεων επιχειρηματικά σκάνδαλα της «Enron» και της «Worldcom», η αμερικανική κοινή γνώμη συγκλονίζεται από τις αποκαλύψεις ενός νέου οικονομικού σκανδάλου. Αυτή τη φορά το επίκεντρο βρίσκεται στην καρδιά του χρηματιστηριακού συστήματος και συγκεκριμένα στη διαχείριση των αμοιβαίων κεφαλαίων.

Για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος του προβλήματος, σημειώνουμε ότι στα αμερικανικά αμοιβαία κεφάλαια είναι επενδεδυμένα πάνω από 7 τρισεκατομμύρια δολάρια, ενώ ο αριθμός των επενδυτών ξεπερνάει τα 95 εκατομμύρια!

Οι επενδυτές των αμοιβαίων κεφαλαίων είναι στη συντριπτική τους πλειοψηφία μικροκαταθέτες, μισθωτοί και συνταξιούχοι. Επίσης, σ' αυτά τα κεφάλαια έχουν επενδύσει το μεγαλύτερο μέρος των αποθεματικών τους τα συνταξιοδοτικά ταμεία (δημόσια και ιδιωτικά).

Την περασμένη Τρίτη ανακοινώθηκε από το FBI η σύλληψη 55 στελεχών μεγάλων χρηματιστηριακών εταιριών που κατηγορούνται είτε για εξαπάτηση του επενδυτικού κοινού, είτε για υπεξαιρέσεις από λογαριασμούς συνταξιοδότησης. Αν και δε δόθηκαν περισσότερα στοιχεία, εκτιμάται ότι οι συλλήψεις αφορούν στο σκάνδαλο των αμοιβαίων κεφαλαίων και είναι μόνο η αρχή...

Ηδη, στη δίνη του σκανδάλου βρίσκονται ορισμένες από τις μεγαλύτερες χρηματιστηριακές εταιρίες της Γουόλ Στριτ, όπως η «Invesco», η «Strong Capital Manangement», η «Prudential Securities», η «Putman Investments», αλλά και η «Bank of America» και η «Merill Lynch».

Αν στην περίπτωση της «Enron» ή της «Worlcom» βάση των σκανδάλων ήταν οι εκτεταμένες λογιστικές απάτες, στη συγκεκριμένη περίπτωση έχουμε μια «νομότυπη» απάτη, πολύ διαδεδομένη στους διεθνείς χρηματιστηριακούς κύκλους.

Οι διαχειριστές των αμοιβαίων κεφαλαίων, παρακολουθώντας τις διακυμάνσεις μιας μετοχής στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης, συγκεντρώνουν τις απαραίτητες πληροφορίες που τους επιτρέπουν να ποντάρουν σ' αυτή τη μετοχή σε κάποιο άλλο χρηματιστήριο (π.χ. της Φραγκφούρτης) που αρχίζει να λειτουργεί αρκετές ώρες μετά το κλείσιμο της Γουόλ Στριτ. Για να «παίξουν» τη συγκεκριμένη μετοχή χρησιμοποιούν ένα μέρος του αμοιβαίου κεφαλαίου που διαχειρίζονται. Ετσι καταφέρνουν μέσα σε λίγες ώρες, όσο διαρκεί η χρηματιστηριακή συνεδρίαση στη Φραγκφούρτη, να αποκομίζουν τεράστια κέρδη. Ομως, μετά τη συνεδρίαση «βάζουν» στη θέση τους τα ποσά που χρησιμοποίησαν και κρατούν για τον εαυτό τους τα κέρδη...

Τα αμοιβαία κεφάλαια συγκροτούνται από μεγάλες τράπεζες ή χρηματιστηριακές εταιρίες και στη συνέχεια επενδύονται σε διάφορες μετοχές διαφόρων κλάδων. Εξαιτίας αυτής της διασποράς παρέχουν μια σχετικά ασφαλή απόδοση, αφού δε συνδέονται με την τύχη μιας μόνο μετοχής. Ετσι διαφημίστηκαν ως καλή εναλλακτική λύση για τους μικροκαταθέτες που έβλεπαν τις καταθέσεις τους να καταληστεύονται από τις τράπεζες λόγω των αρνητικών επιτοκίων. Τα αμοιβαία κεφάλαια έγιναν έτσι η σημαία του «λαϊκού καπιταλισμού». Οπως αποδεικνύεται τώρα, είναι ένας ακόμη τρόπος για την «αξιοποίηση» των λαϊκών εισοδημάτων από τους αετονύχηδες του συστήματος. Δηλαδή ο γνωστός, κλασικός καπιταλισμός.