Αχαρο πράγμα να πρέπει να κρίνεις αξιόλογες παραστάσεις, πολύ περισσότερο μια καθ' όλα σημαντικότατη θεατρική δημιουργία, πριν το τέλος της θεατρικής περιόδου. Αδικο, όμως και να τις αφήσεις στη σιωπή.

Στο «Νέο Ελληνικό Θέατρο», ο Γιώργος Αρμένης με τη δυνατή, γνήσια λαοθρεμμένη και με δάσκαλο τον Κουν, σε βάθος καλλιεργημένη, θεατρική «αρματωσιά» του, αποδεικνύει ότι το αυθεντικό, όπου γης λαογέννητο θέατρο, και διαχρονικό και οικουμενικό μένει. θέατρο ριζωμένο όχι μόνο στην ταλαίπωρη ζωή του λαού του ιταλικού νότου - και δη του ναπολιτάνικου - αλλά και στις μακραίωνες θεατρικές παραδόσεις του (κομέντια ντελ άρτε), είναι το θέατρο του Εντουάρντο ντε Φίλιπο . Ενα θέατρο που βλέπει το «θέατρο» της ζωής και το φέρνει επί σκηνής, με όλες τις «συμβάσεις» του, τις αλήθειες και τα κατά συνθήκη ψεύδη του, τα πλάσματα και τα φαντάσματα, το «είναι» το «φαίνεσθαι» του ανθρώπου και της κοινωνίας. Ενα θέατρο, που συνθέτει με εκπληκτική μαεστρία την πραγματικότητα με τη φαντασία, τις λαογραφικές παραδόσεις με τα ήθη και τα έθη του λαού, τη σάτιρα με τη φάρσα, την κοινωνική πραγματικότητα με τον καθημερινό βίο και τα ουκ ολίγα προβλήματα του λαϊκού ανθρώπου, για να αναπαραστήσει σε όλο της το μεγαλείο, με όλες της τις αντιφάσεις, τις φοβίες και ελπίδες, τις ενοχές και αθωότητες, τις ασχήμιες και ομορφιές, την τραγικωμωδία της ζωής. Ο μεγάλος απόγονος της κομέντια ντελ άρτε, ντε Φίλιπο, παρότι δεν του χαρίστηκε για τα κουσούρια, τις παγαποντιές, τις φτωχοδιαβολιές του, συμπόνεσε όσο κανείς άλλος συγγραφέας στον καιρό του το λαϊκό άνθρωπο, που προσπαθούσε να επιβιώσει, σε μια κοινωνία που κάθε άλλο παρά δίκαια και ηθικά είναι τα ανώτερα κλιμάκιά της.

Φουκαράδες, φτωχοδιάβολοι, θύματα που γίνονται θύτες, τίμιοι που γίνονται παγαπόντηδες για τον επιούσιο, είναι οι περισσότεροι αντιήρωες στο «Αχ, αυτά τα φαντάσματα». Επίκεντρο αυτών των φτωχοδιάβολων είναι ο Πασκουάλε, που ενώ αγαπά την όμορφη γυναίκα του Μαρία εκούσια την αφήνει να τον κερατώνει για να συντηρούνται με χρήματα του εραστή, κρύβοντας - και από τον εαυτό του την πικρή αλήθεια - αξιοποιώντας τη φήμη περί «φαντασμάτων» στο σπίτι που νοίκιασε.

Η ψυχοπνευματική ιδιοσυγκρασία, η καλλιτεχνική φύση και παιδεία του Γιώργου Αρμένη «εμπεριέχει» τον όλον του θεάτρου του ντε Φίλιπο. Την τραγικωμική ουσία του, το κοινωνιολογικό πνεύμα του, την ελευθεριάζουσα σπιρτάδα του, τους ερμηνευτικούς κώδικές του. Απόδειξη η ευφρόσυνη, πολυσήμαντη, αισθητικά αρμόζουσα στα δραματουργικά χαρακτηριστικά του συγγραφέα, παράσταση που δίδαξε ισορροπώντας θαυμαστά μεταξύ κωμωδίας και δράματος και αποσπώντας καλές ερμηνείες από το σύνολο των ηθοποιών. Η δική του ερμηνεία - στον τραγικωμικό, «αμαρτωλό» και «αθώο», εκούσιο κερατά Πασκουάλε - μορφοποιεί έξοχα τον κλαυσίγελο. Ο Νίκος Μπουσδούκος πλάθει θαυμάσια με ναπολιτάνικα χαρακτηριστικά τον εραστή. Κράμα λαϊκής μπουφονερί πονηριάς είναι ο θυρωρός του Βασίλη Χαλακατεβάκη. Θηλυκά διαβολική χάρη και αθώα ενοχή αναδύει η μοιχός της Τζένης Σκαρλάτου. Καλές ερμηνείες καταθέτουν και οι Κώστας Μπάρας, Μελίνα Βαμβακά, Χρήστος Τσίρτης.

Μια ακόμη αρετή της παράστασης, δεδομένου και της μικρής σκηνής, είναι η εξαιρετική σκηνογραφική και ενδυματολογική δουλιά του Δαμιανού Ζαρίφη, με το ρεαλιστικά αφαιρετικό, καλαίσθητα και λειτουργικό σκηνικό, καθώς και τα όμορφα κοστούμια του. Στρωτή η μετάφραση του Νίκου Αναστασόπουλου, όμως αχρείαστες αποδείχνονται οι ελληνότροπες κωμικές προσαρμογές της.

Ταλαντούχα ηθοποιός η Χρύσα Σπηλιώτη, για δεύτερη φορά επιδίδεται, επιτυχώς, στη δραματουργική γραφή. Η Χρ. Σπηλιώτη διαθέτει φαντασία, ικανότητα στη δόμηση της δράσης με υφέσεις και κορυφώσεις. Προπαντός διαθέτει αίσθηση του χιούμορ. Θεματολογικά και μορφολογικά - είναι φυσικό αυτό - «ψάχνεται» ακόμη. Ισως γι' αυτό και θεματολογικά στράφηκε στα γνώριμά της «εδάφη», γράφοντας θέατρο για το θέατρο και βγάζοντας το «άχτι» της, με σαρκαστικό χιούμορ, όμως, για τα στραβά κι ανάποδα, τα όμορφα και άσχημα, τα γλυκά και τα πικρά του θεάτρου. Την οικονομική δυσπραγία, την επαγγελματική ανασφάλεια, την καλλιτεχνική αχρήστευση, τις αλήθειες και τα ψέματα, το θεμιτό συναγωνισμό και τον αθέμιτο ανταγωνισμό, τις ερωτοτροπίες, τη συναδελφικότητα, τις φιλίες και λυκοφιλίες των θεατρίνων, αλλά και τα σκηνοθετικά «ψώνια» και την εκμετάλλευση συνεταιριστικών ομάδων και επιχορηγήσεων από επιτήδειους (σκηνοθέτες, θιασάρχες). «Ηρωες» του έργου μια ομάδα ηθοποιών που προετοιμάζει μια - για γέλια και για κλάματα - «πρωτοποριακή» παράσταση της «Λυσιστράτης». Στη διάρκεια των δοκιμών θα βγουν στη «φόρα» τα «άπλυτα» όλων. Σκηνοθέτη, ηθοποιών και ενός βοηθού για όλες τις δουλιές. Ερωτες δοσοληψίες και σεξουαλικές ιδιαιτερότητες, φανερά και πισώπλατα «αλληλομαχαιρώματα» μεταξύ πρωταγωνίστριας και των επίδοξων διαδόχων της επί σκηνής και κλίνης του αλαλουμτζίδικα «πρωτοποριακού», ανερμάτιστου ηθικά και «αρπακτικού» οικονομικά σκηνοθέτη, έως ότου τα θηλυκά του θιάσου ως άλλες «Λυσιστράτες» και μέχρι να ανέβει η παράστασή τους, θα εκδικηθούν τα αρσενικά όχι με τη σεξουαλική τους αποχή, αλλά με σεξ χωρίς συναίσθημα, για να διαπιστώσουν και πάλι ότι δεν μπορούν να πάψουν να αγαπούν το ταίρι τους.

Το καυστικό χιούμορ της Σπηλιώτη - χιούμορ που ενισχύει η ίδια και ερμηνευτικά με τη γνωστή σκηνική χάρη της, παίζοντας μια νηπιακού διανοητικού επιπέδου, αλλά εγωπαθή και κακομαθημένη «πρωταγωνίστρια» - βρήκε το καλό του «ταίρι» στην «παιγνιώδη», ευρηματική, γρήγορων ρυθμών σκηνοθεσία του Ιωσήφ Βαρδάκη, τη στηριγμένη από τη χιουμοριστικά εκφραστική κίνηση και χορογραφία του Βασίλη Μυριανθόπουλου, στα χιουμοριστικής «κακογουστιάς» κοστούμια, το έξυπνο, ζωγραφιστό στους τοίχους και στο πάτωμα σκηνικό της Εύας Νάθενα, στους παιχνιδιάρικους φωτισμούς του Ανδρέα Μπέλλη.

Το γλυκόπικρα «δροσερό» έργο υπηρέτησαν με πολύ κέφι, με σαρκαστικότατο χιούμορ για τη «συντεχνία» τους και όλοι οι άλλοι ηθοποιοί: Ευαγγελία Ανδρεαδάκη, Χρήστος Ευθυμίου, Αννέτα Παπαθανασίου, Ηλίας Ζερβός, Νίκος Καρίμαλης.