Σε μια νέα φιλόξενη γωνιά, θα συνεχίσει την πολύχρονη και σημαντική δημιουργία του, το «Ιδρυμα Οικ. Γ. Ψαρόπουλου - Κέντρο Μελέτης Νεώτερης Κεραμικής».Το νεοκλασικό κτίριο στην οδό Μελιδώνη 4-6 στον Κεραμεικό, θα στεγάσει τον «ταπεινό» πηλό, που συντρόφευσε και συντροφεύει ακόμα το λαό μας στις χαρές και τις λύπες του. Στις 18 Μαΐου ο νέος χώρος θα ανοίξει τις πύλες του στο κοινό, προσφέροντας καινούρια στέγη στην ελληνική χρηστική κεραμική, σε μια παράδοση αιώνων, που σε πείσμα των καιρών, «τραγουδάει» ακόμα.

Το Κέντρο Μελέτης Νεώτερης Κεραμικής ιδρύθηκε το 1987. Είναι ένας μουσειακός, ερευνητικός και εκπαιδευτικός οργανισμός, αφιερωμένος στη μελέτη, στη διαφύλαξη και στην προβολή της ελληνικής παραδοσιακής χρηστικής κεραμικής των νεότερων χρόνων. Πυρήνα της δημιουργίας του αποτέλεσε το υλικό που συνέλεξε στην επιτόπια έρευνά της η Μπέτυ Ψαροπούλου, Πρόεδρος του «Ιδρύματος Οικ. Γ. Ψαροπούλου - Κέντρο Μελέτης Νεώτερης Κεραμικής». Περισσότερα από σαράντα χρόνια, η Μπέτυ Ψαροπούλου ασχολείται με την καταγραφή κάθε στοιχείου που αφορά στην παραδοσιακή χρηστική κεραμική σε ολόκληρη την Ελλάδα.

«Ο νέος μας χώρος» μάς λέει η «ψυχή» του Ιδρύματος, «έδωσε νέα "φτερά" στις δραστηριότητές μας. Στο προηγούμενο κτίριο, στην Πλάκα, είμαστε πάρα πολύ περιορισμένοι. Οχι πως εδώ είναι ο χώρος που θα θέλαμε. Ολη, σχεδόν, η συλλογή μας, έμεινε στο παλιό κτίριο, γιατί εδώ δε χωράει. Προσαρμόσαμε τη μουσειολογική μελέτη μας, βάσει των δυνατοτήτων του νέου κτιρίου. Ετσι, αποφασίσαμε κάθε φορά, να γίνεται μία περιοδική έκθεση, μακρού χρόνου, εξαντλώντας ένα είδος αντικειμένου. Ξεκινάμε λοιπόν, με την έκθεση "Με αφορμή μια στάμνα". Η στενότητα του χώρου μας υπαγόρευσε μια τέτοιου είδους επιλογή, όμως πιστεύουμε, ότι μ' αυτό τον τρόπο, το Μουσείο θα είναι πιο ζωντανό. Αλλωστε φιλοσοφία μας είναι να μην υπάρχει τίποτα σε προθήκη. Να είναι όλα προσιτά, όλα άμεσα στο κοινό».

- Οι χώροι πώς είναι διαμορφωμένοι;

- Είναι ένα κτίσμα του 1875, κατασκευασμένο όχι γι' αυτή τη χρήση, αλλά για να καλύψει τις ανάγκες οικογένειας. Είναι δύο χώροι, ένας μεγαλύτερος και ένας μικρότερος. Στον επάνω χώρο του μεγάλου κτίσματος, υπάρχουν τα γραφεία. Το υπερυψωμένο ισόγειο είναι και ο μόνος εκθεσιακός χώρος, ως προς τα αντικείμενα, που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε. Σ' αυτό το κτίσμα, στο ημιυπόγειο, στεγάζονται η Βιβλιοθήκη και τα αρχεία μας. Στη βιβλιοθήκη μας υπάρχουν 2000 τόμοι (μονογραφίες, πρακτικά, περιοδικά κ.ά.), που αφορούν κυρίως την ιστορία και την τεχνολογία της ελληνικής και ξένης κεραμικής. Στο ίδιο κτίριο, απέναντι στην αυλή, υπάρχει μία αρκετά μεγάλη αίθουσα, που εκεί θα λειτουργεί μία αίθουσα «Πολλαπλών χρήσεων», όπως την ονομάσαμε. Εκεί, θα γίνονται διαλέξεις και σεμινάρια, ενώ κάποιες συγκεκριμένες μέρες και ώρες, θα προβάλουμε ντοκιμαντέρ για τη χρηστική κεραμική, όχι μόνο τη δική μας, αλλά από την Αφρική, το Μεξικό, την Κίνα...

Στο δεύτερο κτίριο, που είναι μονοώροφο, έχουμε εγκαταστήσει με σκηνογραφικό τρόπο, τους τρεις τύπους εργαστηρίων που συναντάμε στον ελλαδικό χώρο. Υπάρχει μία εισαγωγική αίθουσα, με φωτεινούς χάρτες, σχέδια, φωτογραφίες και οπτικοακουστικά μέσα. Παρουσιάζονται όλες οι βασικές παράμετροι της νεότερης ελληνικής κεραμικής τέχνης και τεχνολογίας. Σ' αυτή την αίθουσα έχουμε και ένα στερεοσκόπιο, που ο καθένας θα μπορεί να το χρησιμοποιεί, βάζοντας από κάτω ένα όστρακο και βλέποντας την υφή του.

- Ποιους τύπους εργαστηρίων, συναντάμε στον ελλαδικό χώρο;

- Το πρώτο εργαστήριο είναι αυτό που συναντάμε στο Μεσσηνιακό κόλπο. Δεν υπάρχει τροχός και δεν περιστρέφεται το αντικείμενο, αλλά ο αγγειοπλάστης γύρω από αυτό. Με την τεχνική του μακαρονιού, χτίζει τα τεράστια πιθάρια που βρίσκουμε στο Μεσσηνιακό κόλπο, τις τζάρες. Στο Μουσείο μας, επειδή ο χώρος είναι μικρός, έχει στηθεί μία ικανοποιητικά πιστή αναπαράσταση του εργαστηρίου, και στα αριστερά όπως μπαίνουμε, είναι όλο το εποπτικό υλικό.

Στη διπλανή αίθουσα είναι το τροχήλατο, εκεί που υπήρχε ποδοκίνητος τροχός. Είναι εκείνο το εργαστήρι που στο παρελθόν, αλλά και σε μεμονωμένες περιπτώσεις σήμερα, απαντάται σε όλο σχεδόν τον ελλαδικό χώρο. Και εδώ πάλι, είναι στημένο το εργαστήρι και υπάρχει επίσης και το πληροφοριακό υλικό. Πιστεύω ότι, μ' αυτό τον τρόπο, θα μπορέσουμε να περάσουμε και το μήνυμα του κόπου του παραδοσιακού αγγειοπλάστη και επιπλέον της τεράστιας συμβολής της κεραμικής στη ζωή του ανθρώπου.

Στον αύλειο χώρο, τον οποίο στεγάσαμε, υπάρχει αναπαράσταση του υπαίθριου εργαστηρίου κατασκευής μεγάλων αντικειμένων στο «τροχί» (είδος χειροκίνητου τροχού), που συναντάμε στην Κρήτη. Στο Θραψανό οι αγγειοπλάστες οργανώνονταν σε ομάδες, τα «τακίμια». Εκεί έχουμε σκάψει, έχουμε φτιάξει το υπαίθριο εργαστήρι όπως ακριβώς ήταν, στήσαμε τα τροχιά, που μέσα στο αυλάκι κάθεται ο τροχάρης και από πάνω στους τροχούς είναι ο μάστορας ο οποίος κατασκευάζει τα αντικείμενα. Παρουσιάζονται οι διάφορες φάσεις που περνούσε το πιθάρι μέχρι να ολοκληρωθεί. Επίσης, υπάρχει μία γιγαντοφωτογραφία που δείχνει πώς κάθονταν ο τροχάρης και ο μάστορας, και βέβαια υπάρχει πλούσιο εποπτικό υλικό. Σ' αυτό το χώρο, χτίσαμε ένα παραδοσιακό καμίνι. Ηρθαν Θραψανιώτες τεχνίτες και το έφτιαξαν.

- Η συλλογή του Μουσείου φιλοξενείται και αυτή στο νέο χώρο;

- Η συλλογή των 4.500 αγγείων και εργαλείων απ' όλο τον ελλαδικό χώρο, παραμένει συγκεντρωμένη στο ισόγειο του παλιού κτιρίου, στην Πλάκα. Πρόκειται κυρίως για χρηστικά αντικείμενα της καθημερινής οικιακής και παραγωγικής ζωής: στάμνες, κανάτες, κιούπια, τσουκάλια, γαβάθες κ.ά. Υπάρχουν ακόμη αγγεία που συνδέονται με έθιμα του λαού μας, εκκλησιαστικά σκεύη και αρχιτεκτονικά μέλη. Ξεχωριστό κομμάτι της συλλογής μας, είναι ένα πιθάρι του 1959, που επάνω στο χείλος του γράφει όλο το τακίμι, όλη την ομάδα των αγγειοπλαστών βεντεμάρων, όπως λέγονταν. Είναι μία από τις λιγοστές γραπτές μαρτυρίες που έχουμε βρει για τη βεντέμα.

- Η βοήθεια από την πολιτεία, σ' αυτό το πλούσιο έργο που πραγματοποιείτε, ποια είναι;

- Το υπουργείο Πολιτισμού, μας έδωσε το χώρο. Για μας είναι πολύ σημαντικό, όσο και αν δε μας χωράει. Είναι πολύ καλύτερα από το χώρο που είχαμε πριν.

- Δεν έχετε ετήσια επιχορήγηση από το ΥΠΠΟ;

- Μέχρι πέρυσι μάς έδιναν κάποια χρήματα. Φέτος, παρόλο που είχαμε τα εγκαίνια, δεν πήραμε. Ετσι, είμαστε πάντα σε αβεβαιότητα. Είχα ζητήσει παλιότερα, να έχουμε μια σταθερή επιχορήγηση, όχι για όλα τα λειτουργικά μας έξοδα, αλλά τουλάχιστον για το ηλεκτρικό και το τηλέφωνο. Θα μπορούσαμε έτσι, πιο ήρεμα να προχωρήσουμε.

- Υπάρχει κάποιο άλλο αντίστοιχο Ιδρυμα στον ελλαδικό χώρο;

- Το Μουσείο μας είναι μοναδικό, όχι μόνο για την Ελλάδα. Υπάρχουν Μουσεία κεραμικής σε κάποιες ευρωπαϊκές πόλεις, όχι όμως χρηστικής κεραμικής, ούτε μελετάται η χρηστική κεραμική, όπως την αντιμετωπίζουμε εμείς.

Μας ενδιαφέρει πάρα πολύ η έρευνα, μάς καλούν από πολλά μέρη της Ελλάδας να οργανώσουμε μουσεία. Εχουμε οργανώσει στο Μανταμάδο της Λέσβου, τώρα μας καλούν στις Μαργαρίτες, στο Θραψανό Κρήτης... Και πρέπει να γίνουν για να μη χαθεί αυτή η δουλιά. Ηδη, με τη δική μας προσπάθεια, τολμώ να πω ότι έχουν αρχίσει ορισμένοι να γυρνούν στις παραδοσιακές φόρμες. Σε συνεργασία με το ΥΠΠΟ οι οικισμοί του Αγίου Στεφάνου Λέσβου και των Μαργαριτών Κρήτης, κηρύχτηκαν διατηρητέοι.

- Θα συνεχίσετε τα σεμινάρια κεραμικής που πραγματοποιούσατε στο παρελθόν;

- Δε νομίζω ότι έχουμε την οικονομική δυνατότητα. Τα σεμινάρια απευθύνονταν σε φοιτητές και αποφοίτους του αρχαιολογικού τμήματος της Φιλοσοφικής Σχολής. Πιστεύω, ότι δεν πρέπει να υπάρχει αρχαιολόγος ο οποίος να μην ξέρει τη φύση του υλικού που τόσο συχνά βρίσκει μπροστά του, στην όποια ανασκαφή. Οι δυνατότητες και οι προσπάθειές μας είναι μεγάλες. Χρειαζόμαστε όμως και την οικονομική βοήθεια της πολιτείας για ν' ανοίξουμε κι άλλο τα «φτερά» μας.