ΛΕΣΒΟΣ (ανταπόκριση Βαγγελιώ Καρακατσάνη).--

«Οταν έπιανε το καράβι, αν είχε καλό καιρό, ήταν μέρα γιορτής, γιατί ήταν το μοναδικό μέσον που μας έφερνε σ' επαφή με τον κόσμο της στεριάς. Το περιμέναμε όλοι σαν τον Αγιο Βασίλη - έφερνε ό,τι έστελναν οι συγγενείς, γράμματα, εφημερίδες, δέματα, επιταγές. Χαιρόμασταν ακόμη κι όσοι δεν παίρναμε τίποτε, αφού τα σπίτια μας είχαν καταστραφεί ολοσχερώς με τον εμφύλιο σπαραγμό, όπως το δικό μου. Το στρατόπεδο λειτουργούσε σαν μια μικρή σοσιαλιστική κοινωνία».

Μπορεί να πέρασαν πάνω από πενήντα χρόνια από τούτα που περιγράφει, η νεαρή τότε εξόριστη, Αλεξάντρα Βλάσση, αλλά το νησί παραμένει «εξορία» για τους 250 περίπου κατοίκους που περίμεναν το απόγευμα του περασμένου Σαββάτου το καράβι να φανεί, αλλά δεν είχαν τη χαρά να μάθουν τα νέα από τον έξω κόσμο.

Για ακόμα μία φορά δεκάδες αγωνιστών ξεκίνησαν από τη Μυτιλήνη ανταποκρινόμενοι στο κάλεσμα του Παραρτήματος Λέσβου της ΠΕΑΕΑ, για να τιμήσουν τους κομμουνιστές - αγωνιστές που μαρτύρησαν εκτοπισμένοι στον Αϊ - Στράτη. Ομως οι καιρικές συνθήκες δεν τους επέτρεψαν να φτάσουν στο νησί. Ετσι, με τη σκέψη στο «γυμνό βράχο», εκπλήρωσαν με μια σεμνή τελετή το χρέος τους, μπροστά από το «Μνημείο Πεσόντων» που βρίσκεται στο Ρωμαίικο Γυαλό της Μύρινας Λήμνου. Λίγα μέτρα πιο πάνω, την επόμενη μέρα, οι τοπικές αρχές σε συνεργασία με τη ρώσικη πρεσβεία, «τίμησαν» τους αντεπαναστάτες, που οι Ρώσοι προλετάριοι υπερασπιζόμενοι τη Μεγάλη Οκτωβριανή Επανάσταση πέταξαν στη θάλασσα, στήνοντας ακόμα και μνημείο!

Οι συνειρμοί έρχονται αυτόματα στο νου, ιδιαίτερα των μεγαλύτερων αγωνιστών, αφού χρόνια και χρόνια οι κυβερνήσεις υπόσχονταν να φτιάξουν μνημείο πεσόντων και στον Αϊ - Στράτη, αλλά οι υποσχέσεις έμειναν κενό γράμμα.

Ο Γ. Πλωμαρίτης, που δε γνώρισε καθόλου τον εξόριστο στον Αϊ - Στράτη πατέρα του, μας λέει: «Δε μας δίνουν σημασία το ΠΑΣΟΚ και η ΝΔ. Θέλουν να εξαλείψουν τους αγώνες από τη μνήμη μας για να μη μαθαίνουμε, να μη θυμόμαστε, να μην παλεύουμε για την κατάργηση της εκμετάλλευσης. Οταν ζορίζονται ή έρχονται εκλογές υπόσχονται για τα μάτια του κόσμου. Ομως αντί να τιμούν τους πατριώτες, τιμούν τους φασίστες»!

Ατενίζουμε το πέλαγος και ακούμε την ομιλία του προέδρου της ΠΕΑΕΑ Λέσβου, Γιώργου Σκούφου: «Τον Αϊ - Στράτη επέλεξε η άρχουσα τάξη της χώρας μας, τρομοκρατημένη από τις ελπίδες και τους αγώνες των λαών που ξεσήκωσε η μαρξιστική κοσμοθεωρία, να κάνει κόλαση για πρωτοπόρους εργάτες και αγρότες, καλλιτέχνες και συγγραφείς... Χιλιάδες αγωνιστές, μέλη, οπαδοί και φίλοι του ΚΚΕ μαρτύρησαν εδώ. Αντεξαν, δε δούλωσαν, δεν ομολόγησαν! Πέρασαν στο σαλόνι της Ιστορίας νικητές»!

Σε πείσμα των καιρών, συζητούμε με τους μεγαλύτερους αγωνιστές. Ο Αϊ - Στράτης, όπως μας λέει ο Μιχάλης Αψόκαρδος, που έχει κάνει εξόριστος και έχει χάσει το ένα μάτι του από τα βασανιστήρια, «φιλοξένησε» στα χρόνια του βενιζελικού Ιδιώνυμου, το 1928, δεκάδες εξόριστων που έγιναν εκατοντάδες στη διάρκεια της δικτατορίας του Μεταξά, μέχρι το 1940. Μετά την απελευθέρωση και κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου και του δεύτερου αντάρτικου αρχίζει να μεταφέρεται στον Αϊ - Στράτη από άλλους τόπους μαρτυρίου (Γιούρα, Τρίκερι, Φούρνοι Ικαρίας), ο ανθός του κομμουνιστικού κινήματος. Ιδιαίτερα μετά το κλείσιμο της Μακρονήσου, χιλιάδες κομμουνιστές και δημοκράτες που αρνούνται να υπογράψουν «δήλωση νομιμοφροσύνης» μεταφέρονται στον Αϊ - Στράτη.

Ο Μ. Αψόκαρδος μας περιγράφει ότι όταν πήγαν ομαδικά τους εξόριστους έβαλαν τους κατοίκους να τους πετροβολούν, τάχα πως είναι εγκληματίες. Οι εξόριστοι, νέοι σε ηλικία και μορφωμένοι καθώς ήταν (γιατροί, δικηγόροι, δάσκαλοι, συγγραφείς, ηθοποιοί), γρήγορα αγαπήθηκαν από τους χωριανούς οι οποίοι με κίνδυνο της ζωής τους, τους έφερναν, κάνοντας 2 χιλιόμετρα δρόμο, νερό. Θυμούνται ορισμένους αγωνιστές που πέρασαν από τον Αϊ - Στράτη μεταξύ των οποίων ο Μ. Κατράκης, ο Λουντέμης, ο Ρίτσος, ο Φαρσακίδης, ο Λειβαδίτης και τόσοι άλλοι.

Οι πιέσεις συνεχείς και αφόρητες αλλά οι εξόριστοι δεν υπέκυπταν και αυτο-οργάνωσαν τη ζωή τους: έστησαν πάνινες σκηνές ανάμεσα σε δυο χαράδρες και πάλευαν με νύχια και δόντια να επιβιώσουν. Οργανώθηκαν κατά ομάδες, μοίραζαν καθήκοντα, και κατάφεραν να χτίσουν φούρνο, αναρρωτήριο, έφτιαξαν ακόμα και χώρο που ανέβαζαν θεατρικές παραστάσεις.

Από τον Αϊ - Στράτη πέρασαν από το 1935-'43 χίλιοι περίπου εξόριστοι, μερικοί από τους οποίους κατάφεραν να αποδράσουν με τη βοήθεια του ΕΛΑΝ, ενώ οι υπόλοιποι παραδόθηκαν από την κυβέρνηση Μεταξά στους Γερμανούς. Το χειμώνα του 1941 εξόντωσαν ομαδικά 22 εξόριστους, 38 πέθαναν από «ασιτία», «καχεξία» και «φυματίωση», αφού τους έκλεισαν στο οίκημα του παλιού σχολείου, 3 από αρρώστιες, 4 εξόριστοι σκοτώθηκαν από κεραυνό και εκατοντάδες από τις κακουχίες.

Ο αγωνιστής Παν. Βελούτσος, που πέρασε από τα Σύρματα της Μέσης Ανατολής, μας λέει ότι «όταν δεν πήγαινε καραβάκι, τα πράγματα δυσκόλευαν πολύ. Ξύνανε με τα χέρια τους το χώμα και έβγαζαν ρίζες για να φάνε. Ούτε χόρτο δεν έβγαζε η γη. Τρώγανε γάτα, σκύλο, ό,τι έβρισκαν». Αυτό ονόμαζαν «στρατόπεδο πειθαρχημένης διαβιώσεως εκτοπισμένων»!!! Μεγάλος αριθμός εξόριστων πέρασε το 1947-1952 (γύρω στους 8.000) ο οποίος μειώθηκε στα 1952 στους 3.000 το Φλεβάρη και στους 2.000 τον Απρίλη μέχρι τα 1962, που καταργήθηκε το στρατόπεδο.

Οχι δεν ήταν υπεράνθρωποι! «Ηταν παλικάρια, μας λέει ο Μ. Αψόκαρδος, που είχαν δώσει τον εαυτό τους για τα λαϊκά δικαιώματα. Ανθρωποι σαν τον μπάρμπα Μήτσο το Βέη που είναι 90 χρονών και διακινεί καθημερινά "Ριζοσπάστη". Ολοι οι άνθρωποι στον Αϊ - Στράτη ήταν τέτοιοι». Ο ίδιος συμμετέχει κάθε χρόνο στο προσκύνημα γιατί... «αξίζει να προσκυνούμε τους αγωνιστές του λαού και πρέπει να μαθαίνουμε την αλήθεια στα παιδιά, τα εγγόνια, τα δισέγγονά μας.

«Χωρίς αγώνα δε γίνεται τίποτα. Χρειάζεται να αγωνιστούμε χρόνια πολλά για να φέρουμε αποτελέσματα» προσθέτει ο Γ. Καρακωνσταντής για να συμπληρώσει ο Παν. Βελούτσος: «Νιώθω περήφανος διότι ο σπόρος που σπείραμε βαστά ακόμα. Είναι μεγάλη η χαρά μου που κάθε χρόνο έρχομαι κι ανταμώνω τους συντρόφους που έπεσαν. Κι είναι έτσι! Στο προσκλητήριο των νεκρών ήταν όλοι παρόντες!

Αλλά και στο προσκλητήριο αγώνα, στο πανελλαδικό συλλαλητήριο που διοργανώνει το Κόμμα, κλήθηκαν να είναι όλοι παρόντες από τον Παρασκευά Γεωργούλα, που μίλησε εκ μέρους της ΝΕ Λέσβου του ΚΚΕ. Γιατί η υπόσχεση για τη συνέχιση του αγώνα για «μια Ελλάδα λεύτερη και ανεξάρτητη από ιμπεριαλιστικές δεσμεύσεις, για το σοσιαλιστικό αύριο αποτελεί την καλύτερη τιμή σ' αυτούς που εξορίστηκαν, βασανίστηκαν, έπεσαν για τη ζωή. Γι' αυτούς που υπηρέτησαν τα πιο υψηλά ιδανικά που μπορεί να έχει ο άνθρωπος»! Γι' αυτό θα είναι ΑΘΑΝΑΤΟΙ!!!