Κατά τη διάρκεια των τελευταίων 20 χρόνων - καθώς η παγκόσμια οικονομία αυξήθηκε εκθετικά - ο αριθμός των ανθρώπων που ζουν στη φτώχεια μεγάλωσε σε περισσότερο από 1,2 δισεκατομμύρια. Στατιστικά αυτό μεταφράζεται πως ο ένας στους πέντε ανθρώπους σήμερα ζει στα όρια της φτώχειας - ανάμεσά τους και 600 εκατομμύρια παιδιά...

«Πώς μπορούν να συνυπάρχουν σε μια εποχή τόσο αταίριαστες και αλληλοσυγκρουόμενες πραγματικότητες; Γιατί η πρόοδος ήταν εφικτή σε μερικές χώρες και όχι σε άλλες;». Τα δύο αυτά ερωτήματα θέτει - για πρώτη ίσως φορά τόσο ανοιχτά - η «Γιούνισεφ», στην καθιερωμένη ετήσια έκθεσή της για την κατάσταση των παιδιών στον κόσμο το 2000. Βέβαια, σ' αυτά της τα ερωτήματα η διεθνής οργάνωση αποφεύγει να δώσει ευθέως απαντήσεις, έστω και αν ακροθιγώς στέκεται στο θέμα της πολιτικής ηγεσίας των χωρών, επισημαίνοντας: «Απαντήσεις σ' αυτά τα ερωτήματα φέρνουν στο προσκήνιο το θέμα της ηγεσίας. Οπου η πολιτική βούληση, όσον αφορά τα παιδιά και τις γυναίκες, είναι σωστή, τα δικαιώματά τους μπορούν να προστατευτούν. Οπου η πολιτική βούληση είναι ανύπαρκτη, ακολουθούν καταχρήσεις και παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων». Το κοινωνικοπολιτικό σύστημα μένει και πάλι στο απυρόβλητο.

Με τον τίτλο «Το τίμημα της αποτυχίας» η «Γιούνισεφ» κάνει φέτος έναν απολογισμό των όσων κατακτήθηκαν ή όχι τον αιώνα που φεύγει και μια μεγάλη, πολύ μεγάλη παραδοχή: «Παρ' όλα αυτά που κατακτήθηκαν, η ιστορία του 20ού αιώνα αφορά επίσης αποτυχημένες ηγεσίες - μια απουσία οράματος, μια έλλειψη κουράγιου, μια παθητική ολιγωρία. Ο αριθμός των παραβιάσεων των δικαιωμάτων των παιδιών, που γίνονται σε όλο τον κόσμο κάθε μέρα, είναι στην πραγματικότητα συγκλονιστικός».

Οσο για τον 21ο αιώνα που αρχίζει η πρόβλεψή της κάθε άλλο παρά αισιόδοξη μπορεί να είναι: «Καθώς αρχίζει ο 21ος αιώνας, οι γυναίκες και τα παιδιά είναι η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων στον κόσμο που ζουν στη φτώχεια, που σκοτώνονται και ακρωτηριάζονται σε συγκρούσεις και που είναι πιο ευάλωτοι στην προσβολή από τον ιό του ΕΪΤΖ. Τα δικαιώματά τους, όπως αυτά καθορίζονται στη Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού και στη Σύμβαση για την Εξάλειψη κάθε Είδους Διακρίσεων σε βάρος των Γυναικών, παραβιάζονται καθημερινά με αναρίθμητους τρόπους».

Και να τα στοιχεία που δίνει η διεθνής οργάνωση για να επιβεβαιώσει τα παραπάνω: Κάθε μέρα που τα κράτη αποτυγχάνουν να ανταποκριθούν στις ηθικές και νομικές υποχρεώσεις τους για να πραγματώσουν τα δικαιώματα των παιδιών, 30.500 αγόρια και κορίτσια κάτω των 5 ετών πεθαίνουν κυρίως από προλαμβανόμενες ασθένειες, και ακόμα περισσότερα παιδιά και νέοι άνθρωποι υποκύπτουν από αρρώστιες, εγκατάλειψη, ατυχήματα και επιθέσεις που δε θα έπρεπε να είχαν συμβεί.

Κάθε μήνα που αναβάλλεται η εκτεταμένη και πλήρης εκστρατεία ενημέρωσης, που είναι απαραίτητη για να σταματήσει η φοβερή πανδημία του ΕΪΤΖ, 250.000 παιδιά και νέοι μολύνονται από το θανατηφόρο ιό. Κάθε χρόνο 585.000 γυναίκες πεθαίνουν από επιπλοκές της εγκυμοσύνης και του τοκετού που θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί. Μόνο τον περασμένο χρόνο, κατά προσέγγιση 31 εκατομμύρια πρόσφυγες και εκτοπισμένοι άνθρωποι ενεπλάκησαν σε συγκρούσεις που ρήμαξαν τον κόσμο.

Κάθε χρόνο που τα κράτη δεν κατορθώνουν να διαθέσουν τα αναγκαία κεφάλαια, που χρειάζονται για να υποστηρίξουν τις βασικές κοινωνικές υπηρεσίες και που η βοήθεια για την ανάπτυξη περικόπτεται, εκατομμύρια παιδιά σε ολόκληρο τον αναπτυσσόμενο κόσμο στερούνται από την πρόσβαση σε ασφαλές καθαρό νερό και εγκαταστάσεις υγιεινής, σχολεία και υπηρεσίες υγείας, τα οποία είναι ζωτικής σημασίας για αυτά ώστε να επιβιώσουν και να αναπτυχθούν.

«Ακήρυχτος πόλεμος» είναι ο δεύτερος επιθετικός τίτλος που χρησιμοποιεί η διεθνής οργάνωση στη φετινή ετήσια έκθεσή της. Και ερμηνεύει τις συγκεκριμένες αυτές δύο λέξεις ως εξής: «Παρ' όλη την πρόοδο που έγινε ως προς πολλούς από τους στόχους που τέθηκαν από τη Διάσκεψη Κορυφής για τα Παιδιά του 1990, αυτή υπήρξε μια δεκαετία ενός ακήρυχτου πολέμου εναντίον των γυναικών, εφήβων και παιδιών, με τη μορφή της φτώχειας, των συγκρούσεων, της παρατεταμένης κοινωνικής αστάθειας και των προλαμβανόμενων ασθενειών όπως το ΕΪΤΖ, που απειλούν τα ανθρώπινα δικαιώματά τους και υποσκάπτουν τη δυνατότητά τους για ανάπτυξη».

Σ' αυτό το κεφάλαιο τονίζεται πως ο αριθμός των ανθρώπων που ζουν στη φτώχεια συνεχίζει να μεγαλώνει καθώς προχωράει η παγκοσμιοποίηση με την έμφυτα ασύμμετρη πορεία της: Οι επεκτεινόμενες αγορές πέρα από εθνικά σύνορα αυξάνουν τα εισοδήματα σχετικά λίγων, ενώ την ίδια στιγμή αποστραγγίζουν περισσότερο τις ζωές εκείνων που δεν έχουν τους πόρους να είναι επενδυτές ή τις δυνατότητες να επωφεληθούν από την παγκόσμια ανάπτυξη.

Παράλληλα, υπογραμμίζει πως δεν υπάρχει τρόπος να υπολογιστεί ο ακριβής αριθμός των νεαρών αγοριών και κοριτσιών τα οποία κινδυνεύουν να πουληθούν στο λαθρεμπόριο, από τα δεσμά των χρεών, σκλαβιά, εξαναγκαστική ή καταναγκαστική εργασία, εξαναγκαστική ή καταναγκαστική στρατολόγηση σε ένοπλες συρράξεις, πορνεία, πορνογραφία ή στην παραγωγή και διακίνηση ναρκωτικών. Σύμφωνα, πάντως, με υπολογισμούς του Διεθνούς Οργανισμού Εργασίας, κατά προσέγγιση 250 εκατομμύρια παιδιά ηλικίας 5 έως 14 χρόνων εργάζονται στις αναπτυσσόμενες χώρες και περίπου 50 με 60 εκατομμύρια παιδιά ηλικίας 5 έως 11 χρόνων εργάζονται κάτω από επικίνδυνες συνθήκες. Ακόμα και σε χώρες με εύρωστη οικονομία, η φτώχεια χτυπάει όλο και περισσότερους ανθρώπους, όπως σε τμήματα της Λατινικής Αμερικής, όπου το φτωχότερο 20% των ανθρώπων μοιράζεται λιγότερο από το 3% του εθνικού εισοδήματος. «Σε ορισμένες άλλες χώρες οι αναπτυσσόμενοι θύλακοι της φτώχειας κρύβονται μέσα στους μέσους όρους των εθνικών στατιστικών. Μόνο ξεσκαλίζοντας τις εθνικές στατιστικές είναι δυνατό να εντοπιστούν οι φτωχοί που συσσωρεύονται στα περιθώρια - και σε πολλές χώρες, είναι αυτοί που είναι πιο δύσκολο να εντοπιστούν».