Η «Πειραματική Σκηνή» του Εθνικού Θεάτρου εξελίσσεται σε ολοένα πιο δημιουργική και πολυφωνική «εστία» καλλιέργειας και ανάδειξης νέων καλλιτεχνών (ηθοποιών, σκηνοθετών, συγγραφέων κλπ), αλλά και τολμηρού πειραματικού χαρακτήρα κειμενικών και σκηνικών αναζητήσεων. Η σημερινή στήλη θα αναφερθεί σε δύο πολύ ενδιαφέρουσες πειραματικές παραστάσεις:

-- «Αυτό που δεν τελειώνει»: Στο φουαγιέ της «Πειραματικής Σκηνής», ο υπεύθυνός της, Στάθης Λιβαθινός, ανέβασε πέρσι την άνοιξη (επαναλαμβάνεται και φέτος λόγω της μεγάλης ανταπόκρισης του κοινού) τη δεύτερη σκηνοθετική δημιουργία του με σπαράγματα ελληνικής ποίησης με τίτλο «Αυτό που δεν τελειώνει». Τίτλος, που υποδηλοί τη διαχρονική αξία των ποιημάτων, που με έμπνευση επέλεξαν, διέταξαν και επεξεργάστηκαν δραματουργικά ο Στ. Λιβαθινός και ο άξιος ποιητής Στρατής Πασχάλης, ώστε σκηνικά να αποκτούν θεματολογική και υφολογική αλληλουχία. Ο δεύτερος υπογράφει και τους εναρμονισμένους - με το ύφος των ποιημάτων και πρωτίστως με το υπεραισθαντικό, ευφάνταστα και γλυκόπικρα παιγνιώδες «κλίμα» της σκηνοθεσίας - στίχους των τραγουδιών, τους οποίους μελώδησε ο Νίκος Πλάτανος, με ευαισθησία, ευλύγιστη ποικιλία ρυθμών, ήχων και οργάνων, βάσει και των αξιόλογων μουσικών και φωνητικών δυνατοτήτων των ηθοποιών. Με απέριττο σκηνικό, κοσμημένο με ευφάνταστα κοστούμια (Σωτήρης Στέλιος), με ατμοσφαιρικούς φωτισμούς (Μελίνα Μάσχα), καλοδιδαγμένη εκφραστική κινησιολογία (Μαριέλα Νέστορα), και με μια ομάδα ταλαντούχων νέων ηθοποιών, ο Στάθης Λιβαθινός συνέθεσε ένα αμάλγαμα ποιημάτων (συνολικά 37 ποιήματα παλιών και σύγχρονων Ελλήνων ποιητών, διαφόρων εποχών και αισθητικών) σε εξαιρετικής αισθητικής απόλαυσης σύμπραξη ποίησης και θεάτρου. Σε γοητευτική ερμηνευτική «αναπαράσταση» του θεματολογικού, ανθρωπολογικού, κοινωνιολογικού, αισθητικού «υπεδάφους» των ποιημάτων, με τη «γλώσσα» του θεάτρου και τον κυρίαρχο εκφραστή της - τον ηθοποιό. Στην προκειμένη περίπτωση μέγα ερμηνευτικό έπαινο αξίζουν όλοι, ανεξαιρέτως, οι ηθοποιοί: Νίκος Καρδώνης, Φένια Παπαδόδημα, Δημήτρης Ημελλος, Γιώργος Φριτζήλας, Μαρία Σαββίδου, Σοφία Τσινάρη, Παναγιώτης Μπουγούρης, Ελένη Ρουσσινού, Αρης Τρουπάκης, Ναταλία Στυλιανού, Στρατής Πανούριος, Στάθης Γράψας, Βασίλης Ανδρέου, Γιώργος Δάμπασης.

-- «Ορέστεια»: Αρχικά τοποθετημένη στην αίθουσα της «Πειραματικής Σκηνής» και έπειτα στα έγκατα του Εθνικού Θεάτρου, στο βαθύτερο επίπεδο του αδιαμόρφωτου γκαράζ, συντελείται μια πραγματικά τολμηρή, ουσιαστικά ενδιαφέρουσα πειραματική προσέγγιση της αισχυλικής τριλογίας «Ορέστεια», σε κλειστό χώρο, από τον Δημήτρη Λιγνάδη. Ο Δ. Λιγνάδης, εκτός από φιλολογική γνώση έχει και ερμηνευτική εμπειρία, ως ηθοποιός, στο αρχαίο δράμα. Οχι, όμως και σκηνοθετική. Ταλαντούχος αλλά και ευφυής καλλιτέχνης καθώς είναι, δε δήλωσε «έτοιμος» να καταπιαστεί σκηνοθετικά με το αρχαίο δράμα, ιδίως και με αυτό το μέγιστο, τριλογικό, «θεμελιώδες» μνημείο της παγκόσμιας δραματουργίας όλων των εποχών. Αντίθετα, εξέφρασε το δέος που νιώθει κάθε σοβαρός θεατράνθρωπος με την ενασχόλησή με αυτό το δημιούργημα. Αλλά και τολμηρός καλλιτέχνης καθώς είναι, ο Λιγνάδης εξέφρασε το δικό του δέος, ξεκινώντας την παράσταση σαν σκηνικό «παιχνίδισμα», σαν χιουμοριστική «ομολογία» ενός πρωτοδοκιμαζόμενου σκηνοθέτη και πέντε νέων και πρωτοδοκιμαζόμενων στο αρχαίο δράμα, αλλά καλά καθοδηγημένων από τη σκηνοθεσία ηθοποιών (Στάθης Μαντζώρος, Δημήτρης Μυλωνάς, Αγορίτσα Οικονόμου, Ομηρος Πουλάκης, Γιώργος Στάμος), οι οποίοι ερμηνεύουν τα αποσπάσματα των χορικών και των προσώπων. Ετσι συνθέτοντας σε «σεναριακή» μορφή σπαράγματα και μικρά αποσπάσματα - κυρίως Χορικών - και των τριών τραγωδιών («Αγαμέμνων», «Χοηφόροι», «Ευμενίδες»), σε μετάφραση των Κ. Χ. Μύρη και Τ. Ρούσσου, ο Δ. Λιγνάδης έκανε μια πολύ ενδιαφέρουσα διερεύνηση των βασικών θεματολογικών και μορφολογικών «πυρήνων» και των βασικών προσώπων (ανθρωπίνων, θεϊκών, θεσμικών) της τριλογίας. Διερεύνηση που κατέστη εκπληκτικά ελκυστική από αισθητική άποψη, και λόγω της «ζοφώδους», «μυστηριακής» ατμόσφαιρας σε χώρο κάμποσα μέτρα μέσα στη γη, και λόγω των θαυμάσιων κοστουμιών και μασκών του Διονύση Φωτόπουλου, των μοντερνιστικών φωτοσκιάσεων του Σάκη Μπιρμπίλη, της υποβλητικής μουσικής επιμέλειας (Δ. Λιγνάδης). Η σκηνοθετική και ερμηνευτική έρευνα του Λιγνάδη, μετά το αρχικό «παιχνίδισμα», με μεγάλη σοβαρότητα προσπάθησε να αναδείξει, αφενός, τα κυρίαρχα θεματολογικά στοιχεία και τα δύσβατα ερμηνευτικά «αινίγματα» που τίθενται στις «Χοηφόρους» και ιδιαιτέρως στις «Ευμενίδες», και αφ' εταίρου να διατυπώσει μια δική του, σύγχρονης αισθητικής και ερμηνευτικής αντίληψης, προσέγγιση αυτών των προβλημάτων και «αινιγμάτων». Προσέγγιση που το ερμηνευτικό και αισθητικό ενδιαφέρον της όχι μόνον αυξάνεται στις «Χοηφόρους», αλλά κορυφώνεται και εντυπωσιάζει στην πλέον «δυσερμήνευτη» τραγωδία από όσες έχουν διασωθεί, στις «Ευμενίδες». Σκηνικοί πειραματισμοί σαν αυτόν μπορούν να συμβάλουν στην αναζωογόνηση της σημερινής «κορεσμένης» ερμηνείας του αρχαίου δράματος.

Στο θέατρο «Κάππα» στεγάζεται η παράσταση του Εθνικού Θεάτρου με το μπρεχτικό αριστούργημα «Ο κύκλος με την κιμωλία», σε θαυμάσια μετάφραση του Πέτρου Μάρκαρη, με έξοχη ερμηνεύτρια τη Λυδία Κονιόρδου. Αξίζει να δει κανείς την παράσταση και μόνο για τη συγκλονιστική, γεμάτη ψυχή και διάνοια, υποδειγματικά μπρεχτική ερμηνεία αυτής της σπουδαίας ερμηνεύτριας, η οποία, κυριολεκτικά, ποιεί ανθρώπινα ήθη. Ο Μπρεχτ αξιοποίησε ένα παλιό κινέζικο μύθο που διαδραματίζεται στον Καύκασο, ως θεματολογικό «πυρήνα» του έργου του, προκειμένου να μιλήσει για τον πόλεμο και την ειρήνη, την αθλιότητα των εξουσιαστών, θεσμών (λχ. της εξαγορασμένης Δικαιοσύνης), αξιών, ηθών σε μια κοινωνία όπου «βασιλεύει» η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, αλλά και για τη δύναμη του λαϊκού ανθρώπου να καταπολεμήσει αυτή την κοινωνία. Ο Μπρεχτ, θέτοντας - μέσα από το κεντρικό μυθοπλαστικό μοτίβο του - το ερώτημα: ποια πρέπει να αναγνωρίζεται ως αληθινή μητέρα κάθε παιδιού, η φυσική μητέρα - εδώ η πριγκίπισσα Αμπασβίλι - που το γεννά, αλλά δεν το θεωρεί ως το πολυτιμότερο «αγαθό» της ζωής της και το εγκαταλείπει, ή η θετή μητέρα - εδώ η υπηρέτρια Γκρούσα - που διακινδυνεύοντας τη ζωή της, με αυτοθυσία και αγάπη, τρυφερότητα το μεγαλώνει, εμμέσως θέτει και το ερώτημα: Σε ποιον πρέπει να ανήκουν η γη ή τα μέσα παραγωγής, σε όποιον τα κατέχει ή σε όποιον τα δουλεύει; Και κατ' επέκταση ποιος πρέπει να έχει την εξουσία να νομοθετεί και να διαχειρίζεται τη Δικαιοσύνη μιας χώρας, μια χούφτα εκμεταλλευτών ή ο λαός που παράγει τον πλούτο της και μοχθεί για την προκοπή της; Για να κάνει άμεση και αποτελεσματικότερη τη διδαχή του «Κύκλου» ο Μπρεχτ έγραψε και έναν πρόλογο, καθώς και έναν επίλογο, που περιλαμβάνονταν στις ειδικές παραστάσεις του έργου για εργάτες και αγρότες, με τους οποίους γινόταν και σχετική συζήτηση.

Εχοντας έφεση, πίστη και ευδόκιμο παρελθόν στο λαϊκό θέατρο, ο Κώστας Τσιάνος «διάβασε» και ανέδειξε απόλυτα το βαθύτατα και καθάρια λαϊκό περιεχόμενο και χαρακτήρα του έργου. Με τη δημιουργική συμβολή του εύπλαστου σκηνικού του Σίμου Καραφύλλη, των πανέμορφων κοστουμιών της Ιωάννας Παπαντωνίου, τη σεμνή απέναντι στο έργο, μελωδική μουσική του Τάκη Φαραζή, ο Κώστας Τσιάνος έστησε μια εύφορη σκηνικά και ερμηνευτικά παράσταση, η οποία απευθύνεται ισόρροπα και στην ψυχή αλλά και στο μυαλό του θεατή. Που συγκινεί αλλά και κινητοποιεί, διεγείρει τη σκέψη και κρίση του θεατή. Αυτό εξάλλου είναι και το ζητούμενο του Μπρεχτ. Μεγάλη συμβολή σ' αυτό το ζητούμενο έχουν όλοι οι ηθοποιοί και ιδιαιτέρως οι ερμηνείες των Νίκου Μπουσδούκου, Περικλή Καρακωνσταντόγλου, Γιάννη Δεγαΐτη, Θεμιστοκλή Πάνου, Μπάμπη Σαρηγιαννίδη, Στέφανου Κοσμίδη, Μελίνας Βαμβακά, Λευτέρη Λουκαδή, Σωτήρη Τζεβελέκου, Αλεξάνδρας Παντελάκη, Χρήστου Νίνη.