«Ηδη υπάρχει συζήτηση και προβληματισμός και από τα κόμματα του λεγόμενου ευρωπαϊκού προσανατολισμού, δηλαδή τα κόμματα που στηρίζουν την ΕΕ, και από το ΚΚΕ που έχει ένα διαφορετικό ευρωπαϊκό προσανατολισμό, ότι υπάρχει έλλειμμα πληροφόρησης του ελληνικού λαού...

Ας μην απολυτοποιούμε τα πράγματα. Στην πραγματικότητα ο ελληνικός λαός δεν έχει στερηθεί παντελώς της ενημέρωσης, μιας ενημέρωσης με τη μορφή συστηματικής και διαχρονικής πλύσης εγκεφάλου σχετικά με το ρόλο και την ταυτότητα της ΕΕ, που γεννά σήμερα αυτό το εξάμβλωμα...

Ο ελληνικός λαός από το 1961 και μετά, ειδικότερα από την μεταπολίτευση και μετά, ακόμα πιο πολύ από το 1981, έχει ακούσει πολλά για την ΕΟΚ τότε και σήμερα ΕΕ, και ακόμα περισσότερο έχει ζήσει πολλά στο πετσί του.

Επομένως η συζήτηση για το «ευρωσύνταγμα» δεν γίνεται σε συνθήκες πλήρους άγνοιας...

Ούτε το ΠΑΣΟΚ ούτε ο ΣΥΝ, που σήμερα τάσσονται με τη διαδικασία του δημοψηφίσματος, δεν άντεξαν να πουν ναι στο δημοψήφισμα που το ΚΚΕ ζητούσε με την συνθήκη του Μάαστριχ που ήταν η συνθήκη μετεξέλιξης της ΕΟΚ σε ΕΕ. Αρα το δημοκρατικό αυτό μέτρο δεν αντιμετωπίζεται ως θέμα αρχής, αλλά ευκαιριακά, κατά περίπτωση και με διαφορετικούς στόχους...

Μπροστά σ' αυτήν την πραγματικότητα η ΝΔ, το ΠΑΣΟΚ αλλά και ο ΣΥΝ, δε διστάζουν να υιοθετούν τη λεγόμενη ρεαλιστική στάση, ότι ναι έτσι είναι τα πράγματα, στην ΕΕ υπάρχουν ισχυροί και ανίσχυροι, υπάρχουν ιδιαίτερες συμμαχίες που στήνονται, διαλύονται και αναδιαρθρώνονται. Εχουν όμως πάλι την απάντησή τους. Οτι η Ελλάδα είναι μια μικρή χώρα, άρα δεν μπορεί να τα ζητάει όλα, πρέπει να διαπραγματεύεται, τελικά όμως δεν μπορεί να χρησιμοποιεί βέτο, ή να αντιστέκεται πέραν ενός ορισμένου ορίου, γιατί το κύριο είναι να προχωρήσει η ενοποίηση. Τελικά δηλαδή, είναι προτιμότερο, σύμφωνα με τα κόμματα αυτά, να υποταχθείς στην πραγματικότητα των κερδών και της κρατικής βίας, παρά να διανοηθείς να αντισταθείς.

Οταν οι ελληνικές κυβερνήσεις πιέζονται από το λαϊκό κίνημα, τότε επιστρατεύουν το επιχείρημα ότι εμείς θέλουμε αλλά δεν μπορούμε να κάνουμε αλλιώς. Υπερισχύουν οι κοινοτικές αποφάσεις. Αν αντισταθούμε θα μας πάνε στο ευρωδικαστήριο, θα μας κόψουν τις κοινοτικές επιχορηγήσεις κλπ.

Τα επιχειρήματα αυτά βεβαίως δεν είναι εντελώς έωλα, το θέμα όμως είναι ότι η πειθαρχία και η υπακοή αφορά αποκλειστικά και μόνο τους λαούς, τους εργαζόμενους, τα φτωχά λαϊκά στρώματα. Για τους επιχειρηματίες, για τους πολυεθνικούς ομίλους, γενικότερα για το κεφάλαιο, το πεδίο είναι ανοιχτό.

Ομως υπάρχει και η ευθύνη και η δυνατότητα των εργαζομένων να μελετήσουν τις δικές τους εμπειρίες. Η παραπληροφόρηση δεν είναι πανίσχυρη, η τρομοϋστερία επίσης. Ιδιαίτερα την τελευταία 10ετία σε κάθε βήμα τους γνωρίζουν τις συνέπειες της στρατηγικής της ΕΕ, και των συνθηκών της.

Τα τελευταία χρόνια αρκετές εργατικές, νεολαιίστικες και αγροτικές κινητοποιήσεις πρόταξαν αιτήματα που εξ αντικειμένου έρχονταν σε αντίθεση με τις επιλογές της ΕΕ. Αυτή η αντίθεση εκφράστηκε πιο καθαρά στις τελευταίες ευρωεκλογές, και στην Ελλάδα και στην Ευρώπη.

Βεβαίως η αντίθεση και η δυσαρέσκεια είναι ανάμεικτη, για την ώρα, με την κυρίαρχη λογική του αναπόφευκτου, και του μονόδρομου. Δυσκολεύεται να ολοκληρωθεί σε μια θέση αντεπίθεσης καθώς βιώνεται σε μια εποχή υποχώρησης του παγκόσμιου κινήματος, σε μια εποχή που το εργατικό κίνημα δέχθηκε επίθεση διάβρωσης και αλλοίωσης των χαρακτηριστικών του.

Αυτοί που ισχυρίζονται ότι το ΟΧΙ στο «ευρωσύνταγμα» πρέπει να συνδυάζεται με τη διεκδίκηση ενός άλλου καλού «ευρωσυντάγματος», τορπιλίζουν το ζητούμενο, που είναι η πάλη όλων των λαών της Ευρώπης κατά της ΕΕ ως διακρατικής ένωσης που έχει ένα και μοναδικό στόχο, να υπηρετήσει το ευρωπαϊκό κεφάλαιο, να διεκδικήσει μεγαλύτερο μερίδιο από τη διεθνή πίτα των κερδών που αντλούνται από την εκμετάλλευση των εργαζομένων, από τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο και τις τραγικές συνέπειές τους.

Τέτοιες απόψεις αναπτύσσονται και στην Ελλάδα, κυρίως από τον ΣΥΝ, αλλά και από αντίστοιχες πολιτικές δυνάμεις στην Ευρώπη.

Ακόμα και αν αυτή η νέα συνθήκη που εμφανίζεται ως σύνταγμα παρέλειπε το συγκεκριμένο αυτό άρθρο, δεν θα άλλαζε η κατάσταση σε τίποτα από ουσιαστική και τυπική πλευρά. Από τυπική πλευρά γιατί ισχύει η βασική Συνθήκη του Μάαστριχ με την οποία η ΕΟΚ μετεξελίχθηκε σε ΕΕ, η συνθήκη που κατοχυρώνει τις γνωστές 4 ελευθερίες, που αφορούν ελευθερίες του κεφαλαίου, γιατί έτσι και αλλιώς ισχύει και τυπικά και ουσιαστικά η στρατηγική των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων, που καταργεί τα περισσότερα εμπόδια που για διάφορους λόγους υπήρχαν στο παρελθόν για την ελεύθερη κίνηση των κεφαλαίων. Το πιο ουσιαστικό είναι όμως ότι η ίδια η ΕΕ από τα γεννοφάσκια της συνιστά μια συγκεκριμένη μορφή καπιταλιστικής ενοποίησης. Το ζήτημα λοιπόν είναι όχι γενικά και αφηρημένα αν ένα κόμμα είναι υπέρ της ευρωπαϊκής ενοποίησης, αλλά αν είναι υπέρ ή κατά της ευρωπαϊκής καπιταλιστικής ενοποίησης....

Νιώθουμε επίσης την ανάγκη να σχολιάσουμε και το σύνθημα που προβάλλει η σοσιαλδημοκρατία και όχι μόνο, περί της ΕΕ που στηρίζεται στην αρχή της αλληλεγγύης.

Από την μια μεριά αποτελεί ομολογία ότι η ΕΕ γεννά και θα γεννά ανισότητες και αδικία, άρα χρειάζεται και ένα είδος αλληλεγγύης προς τη φτωχολογιά, όπως κάνουν οι πάμπλουτοι φιλάνθρωποι στους εξαθλιωμένους. Το σύνθημα Ευρώπη της αλληλεγγύης είναι ομολογία διαιώνισης της ταξικής αδικίας, της ανθρώπινης φτώχειας.

Η ταξική πάλη δεν έχει πει την τελευταία της λέξη, οι λαοί της Ευρώπης δεν έχουν δείξει ακόμα τη δυνατότητά τους να παρεμποδίζουν, να δυσκολεύουν, πολύ περισσότερο να αποτρέπουν οριστικά και να ανατρέπουν.

Το θέμα όμως είναι πότε το λαϊκό κίνημα μπορεί να έχει ορισμένες κατακτήσεις: Με τη σημαία του μονόδρομου ή με τη γραμμή για μια διαφορετική Ευρώπη που περνάει σε ριζική αντίθεση και σε πλήρη διαχωρισμό από τις επιλογές της ΕΕ;

Εχουμε άλλωστε εμπειρία τι έγινε με σημαντικά δημοψηφίσματα που έγιναν στην Ευρώπη και ανέδειξαν ένα υπέρτερο ή ισχυρό ΟΧΙ σε συγκεκριμένες επιλογές. Τι ακολούθησε; Η ΕΕ συνέχισε την πορεία της, έγραψε στα παλιά της τα παπούτσια το ΟΧΙ. Δεν έμεινε μόνο εκεί, με την τρομοκρατία των μονόδρομων, με την συνδρομή των κομμάτων του λεγόμενου ευρωπαϊκού, δηλαδή φιλομονοπωλιακου προσανατολισμού, επέβαλαν νέα δημοψηφίσματα μέχρι να πείσουν τους λαούς να αλλάξουν.

Οπως σημειώνεται στο λεγόμενο ευρωσύνταγμα, για να επικυρωθεί το σχέδιο πρέπει να εγκριθεί από τα 4/5 των κρατών - μελών. Αν μια χώρα ή κάποιες χώρες, με όριο το 1/5 διαφωνήσουν με το «ευρωσύνταγμα», τότε ακολουθεί μια τυπική γραφειοκρατική διαδικασία που τελικά οδηγεί σε μια απόφαση επικύρωσης του «ευρωσυντάγματος» με την αρχή της απλής πλειοψηφίας. Οι μάγειροι του «ευρωσυντάγματος» υπολόγισαν πολύ καλά τα πράγματα. Από τη μια μεριά κινδυνολογούν ότι αν δεν περάσει το συγκεκριμένο «ευρωσύνταγμα» τότε θα κινδυνεύσει η ευρωπαϊκή ενοποίηση, και ότι υπάρχει ο κίνδυνος το νέο «ευρωσύνταγμα» που θα έλθει να είναι χειρότερο. Η λογική δηλαδή του μικρότερου κακού σε πιο εκχυδαϊσμένη έκδοση.

Ξαναλέμε, εμείς δεν παραιτούμαστε, διεκδικούμε μικρότερες ή μεγάλες νίκες των λαών, έστω και προσωρινές, με ένα στόχο, να λειτουργήσει ο χρόνος υπέρ της πιο οργανωμένης, μελετημένης συνειδητής αντεπίθεσης.

Και πάλι τα όρια των κατακτήσεων δεν θα είναι απεριόριστα. Οι κατακτήσεις θα είναι προσωρινές ή θα χάνουν τη δυναμική τους όσο το λαϊκό κίνημα δεν είναι σε θέση να αλλάζει και να ανατρέπει πολιτικούς συσχετισμούς σε κάθε χώρα. Τελικά ο αγώνας για κατακτήσεις πρέπει να έχει έκβαση την ανατροπή ολόκληρου του συστήματος πολιτικής εξουσίας σε εθνικό επίπεδο, ώστε να αδυνατίζει η δύναμη και η εμβέλεια της ΕΕ.

Η ΝΔ δεν θέλει ούτε μια χαραμάδα να ανοίξει γύρω από το δημοψήφισμα: Αλλωστε είναι το κόμμα εκείνο που στέκεται εχθρικά σε κάθε μορφή λαϊκής δράσης. Γι' αυτό και επιλέγει συνοπτικές διαδικασίες εντός των τειχών, γνωρίζοντας εκ των προτέρων ότι η Βουλή θα εγκρίνει κατά πλειοψηφία.

Το ΠΑΣΟΚ υποστηρίζει το δημοψήφισμα που θα βγάλει πλειοψηφικό ΝΑΙ, μόνο και μόνο για να πει ότι είναι ένα κόμμα που θέλει την λαϊκή συμμετοχή και έχει δημοκρατικές ευαισθησίες. Για το θεαθήναι, αφού η ηγεσία του ΠΑΣΟΚ ζητά από το λαό για δημοκρατικούς λόγους να πάρει μέρος σε ένα δημοψήφισμα που θα επικυρώσει μια συνθήκη που είναι αντιδημοκρατική μέχρι το μεδούλι.

Το όχι του ΣΥΝ στο «ευρωσύνταγμα», με φόντο το ΝΑΙ στην ΕΕ, με άρωμα ότι μπορεί να γίνει ένα καλό ευρωσύνταγμα, είναι στην καλύτερη περίπτωση μισή κριτική, ανώδυνη μισοπρόταση. Σήμερα ο αποπροσανατολισμός συνιστά μέγιστο εμπόδιο στη διαμόρφωση ριζοσπαστικής συνείδησης.

Μια ακόμη παρατήρηση. Η στρατηγική των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων ταυτίζεται, από ορισμένους που κάνουν κριτική στην ΕΕ, με μια μορφή διαχείρισης στα πλαίσια του καπιταλιστικού συστήματος, που αποτυπώνεται ως νεοφιλελευθερισμός. Δεν πρόκειται για μια αντίληψη δίπλα σε άλλες αντιλήψεις που κυριαρχούν στο καπιταλιστικό σύστημα ή μια μορφή διαχείρισης που υπάρχει δίπλα σε άλλες μορφές διαχείρισης στα πλαίσια του συστήματος. Πρόκειται για μια γενικότερη στρατηγική, εσωτερική ανάγκη του συστήματος, μέσα από την οποία εκδηλώνονται οι βασικοί νόμοι της καπιταλιστικής οικονομίας. Επομένως ο όρος νεοφιλελευθερισμός με τον τρόπο που χρησιμοποιείται υποβιβάζει την ουσία των προβλημάτων που έχουμε να αντιμετωπίσουμε σήμερα.

Και μάλιστα φθάνουμε τώρα σε μια νέα ανορθολογιστική αντίληψη, που κυρίως το ΠΑΣΟΚ υιοθετεί, ότι απορρίπτουμε το νεοφιλελευθερισμό, τασσόμαστε υπέρ του φιλελευθερισμού, δηλαδή υπέρ της ιδεολογίας του καπιταλισμού, και προσπαθούμε να τον συνενώσουμε με την θεωρία του πασοκικού σοσιαλισμού. Δηλαδή καπιταλισμός με τάχα ανθρώπινο πρόσωπο.

Στάθηκα αναλυτικά στο ζήτημα αυτό γιατί η οικονομία αποτελεί και τη βάση που καθορίζει και τα προβλήματα του εποικοδομήματος».

(Αποσπάσματα απο την ομιλία της ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ Αλεκας Παπαρήγα στην εκδήλωση της ΚΟ Αθήνας του ΚΚΕ για το «ευρωσύνταγμα», στο ξενοδοχείο «Παρκ» στις 7 Μάρτη 2005) .

Στην παρούσα έκδοση γίνεται κριτική παρουσίαση των βασικών άρθρων της Συνθήκης, που αποκαλύπτουν την ενίσχυση του ιμπεριαλιστικού χρακτήρα της Ευρωπαϊκής Ενωσης.