Στην «ανακάλυψη» των ελληνικών δημοτικών τραγουδιών θα είναι αφιερωμένη η εκπομπή «Ποιητική Αδεία» που επιμελείται και παρουσιάζει ο Γιώργος Μηλιώνης, αύριο Κυριακή από τις 6 το απόγευμα μέχρι τις 8 το βράδυ στον «902 ΑΡΙΣΤΕΡΑ ΣΤΑ FM».

Η εκπομπή εντάσσεται στο πλαίσιο μιας ραδιοφωνικής «τριλογίας» που θα ολοκληρωθεί με αναφορές στον μεγάλο ερμηνευτή δημοτικών τραγουδιών Γιώργο Παπασιδέρη και στον «πατέρα» της ελληνικής λαογραφίας, Νικόλαο Πολίτη.

Η «ανακάλυψη» των ελληνικών δημοτικών τραγουδιών εντάσσεται στα πλαίσια της ανάπτυξης της λαογραφίας, η οποία για ιστορικούς λόγους αναπτύχθηκε πρώτα στη Γερμανία, ενώ σημαντική στιγμή ήταν η έκδοση το 1774, από τον Γερμανό εκδότη Χέρντερ, μιας δίτομης ανθολογίας με τίτλο «Παλαιά Λαϊκά Τραγούδια».

Η κύρια πηγή γνώσης για τον Ελληνισμό εκείνη την εποχή ήταν τα ταξίδια των περιηγητών από τη μια, ενώ από την άλλη η ύπαρξη Ελλήνων λογίων και εμπόρων και ελληνικών κοινοτήτων στην Ευρώπη ήταν συνεχής. Το ενδιαφέρον αυξήθηκε με τη μετατόπιση του εμπορικού άξονα Ευρώπης - Ανατολής στα βόρεια τον 18ο αιώνα, που έφερε τα ελληνικά λιμάνια στους δρόμους του εμπορίου αυτού, ενώ, παράλληλα, η ανάπτυξη εθνικών συνειδήσεων είχε ως αποτέλεσμα την παύση της διάκρισης μεταξύ «πιστών» και «απίστων» και τη «σαφή» ύπαρξη των Ελλήνων με δική τους γλώσσα, όνομα, πατρίδα και προγόνους. Λίγα χρόνια αργότερα οι Ελληνες βρέθηκαν στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος με την έκρηξη της Επανάστασης του '21.

Ορόσημο αυτής της πορείας η 6η του Δεκέμβρη 1800 που άρχισε να διδάσκεται για πρώτη φορά από δημόσιο ίδρυμα της Ευρώπης, τη Σχολή Ανατολικών Γλωσσών του Παρισιού, η νέα ελληνική γλώσσα.

Η πρώτη συλλογή ελληνικών δημοτικών τραγουδιών καταρτίστηκε στη Βιέννη από τον βαρόνο Χαξτχάουζεν το χειμώνα του 1814-1815. Δάσκαλος στα ελληνικά του Χαξτχάουζεν ήταν ο Θεόδωρος Μανούσης.

Την ίδια εποχή στην Ελλάδα, ο συνταγματάρχης, τοπογράφος και εκπρόσωπος της Βρετανίας, Γουίλιαμ Μάρτιν Λικ δημοσίευσε το έργο του «Ερευνες στην Ελλάδα» και είναι ο πρώτος που θα υποστηρίξει ότι από τη λαϊκή λογοτεχνία και τη λογοτεχνική παραγωγή γενικότερα μπορεί κανείς να καταλάβει τα ήθη και τη ζωή των Ελλήνων καλύτερα από τις αφηγήσεις των περιηγητών.

Μέσα στα 1818 κυκλοφόρησε στη Βιέννη από τον Ζήση Δαούτη η πρώτη έντυπη ελληνική ανθολογία που περιλάμβανε και δημοτικά τραγούδια.

Ο Γάλλος διανοούμενος Κλοντ Φοριέλ από το 1810 οραματιζόταν να συγγράψει την Ιστορία της Ποίησης του Νότου, όπου τα ελληνικά δημοτικά τραγούδια θα είχαν τη θέση τους. Το μεγαλόπνοο έργο του δεν ολοκληρώθηκε ποτέ, ενώ η μόνη αυτοτελής εργασία του ήταν η συλλογή των ελληνικών δημοτικών τραγουδιών που κυκλοφόρησε στις 5 Ιουνίου 1824. Το σημαντικό στοιχείο της συλλογής Φοριέλ είναι ότι όλα τα τραγούδια που δημοσίευσε - με εξαίρεση τον «Θούριο» του Ρήγα Βελεστινλή - προέρχονται από την προφορική παράδοση του ελληνικού λαού.

Απευθυνόμενος στους Ελληνες, ο Κλοντ Φοριέλ σημείωνε: «Ας βιαστούν να συλλέξουν ό,τι δεν έχει χαθεί από τα λαϊκά τραγούδια (...) και μια μέρα θα χαίρονται να μπορούν να συσχετίσουν με τα προϊόντα μιας ποίησης λόγιας και καλλιεργημένης αυτά τα απλά μνημεία της ιδιοφυΐας, της ιστορίας και των εθίμων των πατέρων τους».