Εργάτριες στην παραγωγή του καπνεργοστασίουΣΕΚΕ στη Θεσσαλονίκη

Ομως μέσα στην καπιταλιστική κοινωνία, υπάρχουν γυναίκες που ανήκουν στην εργατική τάξη, στα μεσαία στρώματα και στην αστική τάξη. Η εμφάνιση κάποιων φυλετικών προβλημάτων στις γυναίκες όλων των τάξεων και στρωμάτων, μπορεί να υπάρχει μόνο στη βάση της ανισότιμης σχέσης με τον άνδρα στην κοινωνική παραγωγή και τη σχέση της με την αναπαραγωγή του γένους και το οικογενειακό νοικοκυριό.

Υπάρχουν κάποια προβλήματα που μπορεί να είναι κοινά (ιδέες, προκαταλήψεις, βία κλπ.) στις γυναίκες, ανεξάρτητα σε ποιο στρώμα ή σε ποια τάξη ανήκουν.

Το γεγονός όμως αυτό δεν μπορεί ν' αλλάξει το κύριο, που είναι η ταξική ένταξη των γυναικών. Γιατί, εκτός από τα ορισμένα κοινά προβλήματα, υπάρχουν οι ταξικές αντιθέσεις μεταξύ των γυναικών, ανάλογα με την τάξη που ανήκουν και ΚΥΡΙΑΡΧΟΥΝ απέναντι στη φυλετική κοινότητα προβλημάτων. Π.χ. σε μια εργάτρια και μια γυναίκα από τα μεσαία στρώματα, εκτός από το κοινό συμφέρον για αντιμονοπωλιακές - αντιιμπεριαλιστικές αλλαγές, υπάρχουν και διαφορές από τα μη ταυτισμένα πλήρως ταξικά συμφέροντα.

Οπως επίσης υπάρχει σαφής διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στα συμφέροντα των γυναικών από την εργατική τάξη (ε.τ.) και των μεσαίων στρωμάτων, από αυτά των γυναικών από την αστική τάξη. Γι' αυτό την εργάτρια την ενώνουν πολύ πιο ουσιαστικοί δεσμοί με τον εργάτη. Είναι το κοινό ταξικό συμφέρον, που είναι πιο ισχυρό από οποιαδήποτε άλλα κοινά συμφέροντα μεταξύ του γυναικείου φύλου. Π.χ. η ανεργία, χρόνος εργασίας - εργασιακές σχέσεις, ασφαλιστικό, ιδιωτικοποίηση Υγείας, Παιδείας κλπ.

Από τις πρόσφατες κινητοποιήσεις διεκδίκησης των δεδουλευμένων, των εργατριών της ΣΕΞ-ΦΟΡΜ

Γι' αυτό αποτελεί την πρωτοπορία του γυναικείου κινήματος, των αγώνων για την απελευθέρωση της γυναίκας.

Με το πρόσχημα των πατριαρχικών παραδόσεων επανεμφανίζεται μ' άλλο τρόπο η βασική θέση της αστικής ιδεολογίας, που θεωρεί σαν αιτία την ύπαρξη διαφορών βιολογικών, ψυχολογικών ανάμεσα στα δύο φύλα και έτσι δικαιολογεί τις κοινωνικές διακρίσεις σε βάρος της γυναίκας. Οι πιο αντιδραστικές θεωρίες (συγκαλυμμένες σήμερα μετά από χρόνια εφαρμογής «πολιτικής ισότητας») πρεσβεύουν και τη βιολογική κατωτερότητα μ' άλλον τρόπο. Η μητρότητα, η εγκυμοσύνη ευθύνονται για τον υποβιβασμό και οι άνδρες που είναι στη διεύθυνση της κοινωνίας, της οικονομίας, η ίδια η κοινωνία το εκμεταλλεύεται.

Η αστική ιδεολογία επικεντρώνεται στην αντίθεση των δυο φύλων και αντιμετωπίζει τη λύση της γυναικείας ανισοτιμίας σε ατομική βάση, με τη λεγόμενη προσφορά «ίσων ευκαιριών».

Επειδή, όμως, ο ίδιος ο καπιταλισμός έβαλε στην παραγωγή τη γυναίκα, η αστική ιδεολογία αναγκάζεται να δεχτεί την ύπαρξη προβλημάτων για τις γυναίκες που σχετίζονται και με τη θέση τους στην παραγωγική διαδικασία. Παρ' όλα αυτά προβάλλει την αποκλειστικότητα της γυναίκας στις οικογενειακές υποχρεώσεις σε σχέση με τον άνδρα και εξάρει την κοινωνική αξία της προσφοράς της στην ανατροφή των παιδιών, τη φροντίδα των υπερήλικων.

Συγγενικές με τις αστικές θεωρίες είναι και η μικροαστικές αντιλήψεις. Παρά το ότι αποδέχονται το γυναικείο ζήτημα σαν κοινωνικό, θεωρούν ότι η προέλευσή του, η πηγή του είναι οι πολιτικές, νομικές, ηθικές, φιλοσοφικές και θρησκευτικές απόψεις, τα ήθη και έθιμα και όχι οι σχέσεις παραγωγής και ιδιαίτερα οι σχέσεις ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής. Γι' αυτό αποσυνδέουν την απελευθέρωση της γυναίκας από τις προϋποθέσεις απελευθέρωσης της ε.τ.

Ταυτόχρονα οι πιο ακραίες μικροαστικές αντιλήψεις μιλάνε για λύση του γυναικείου ζητήματος αποκλειστικά στη λύση της φυλετικής αντίθεσης, έξω από τη λύση της βασικής αντίθεσης της κοινωνίας ανάμεσα στην εργασία και το κεφάλαιο και ανεξάρτητα από αυτήν. Βαθιά λαθεμένη αντίληψη, που ουσιαστικά καταδικάζει το γυναικείο κίνημα στην υποταγή στο σύστημα, όπλο για να αδυνατίζει το μέτωπο πάλης των γυναικών ενάντια στο κεφάλαιο. Γιατί ο καπιταλισμός δεν είναι μια πατριαρχική κοινωνία. Είναι ταξική κοινωνία, που διαμορφώνει τεχνητές διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στους εργαζόμενους ακριβώς για να εμποδίσει την πάλη εναντίον του. Τέτοιου είδους τεχνητή αντίθεση είναι αυτή ανάμεσα στον άνδρα και τη γυναίκα.

Η άρνηση της ταξικής εκμετάλλευσης οδηγεί στην πολιτική διαχείρισης του συστήματος, στον «εξανθρωπισμό» του.

Τα κοινωνικά μέτρα που προτείνονται από δυνάμεις που αρνούνται την ταξική εκμετάλλευση κινούνται στη λογική της γενικότερης διαχείρισης των πιο εξαθλιωμένων κοινωνικών στρωμάτων που σ' αυτά εντάσσουν και μέρος των γυναικών. Βάση στην οποία βρίσκουν έδαφος και πατάνε αυτές οι αντιλήψεις είναι η πολυπλοκότητα και συνθετότητα του γυναικείου προβλήματος, που αγκαλιάζει όλες τις πλευρές της κοινωνικής ζωής, αποδεικνύοντας έτσι τη διπλή ουσία της καταπίεσης των γυναικών. Η ταξική εκμετάλλευση δεν είναι ορατή (και όχι μόνο στις γυναίκες). Θεωρούν ότι πληρώνονται για την εργασία τους. Επόμενα φαίνονται οι επιπτώσεις μόνο ως φυλετική ανισότητα.

Το σύνθημα για «ίσες ευκαιρίες» κρύβει την πρόθεση ότι πρόκειται για ισότητα στην ταξική εκμετάλλευση. Η χρήση του όρου ισότητα θέτει το θέμα της ισοπεδωτικής εξίσωσης ανάμεσα στα φύλα που, αντικειμενικά, παραγνωρίζει τις φυλετικές ιδιαιτερότητες.

Το σχέδιο είναι ότι η άρση διαφοράς στις ίσες ευκαιρίες μέσω διοικητικών μέτρων, ποσόστωσης, στην πρόσβαση εργασίας (ειδικά μέτρα ενίσχυσης της γυναικείας απασχόλησης) στους αστικούς θεσμούς, θα οδηγήσει στην ενσωμάτωση της γυναικείας «οπτικής» στην πολιτική κλπ.

Η πολιτική των «ίσων ευκαιριών», που μέχρι σήμερα εφαρμόζεται, θα πει ότι μέσα στη ζούγκλα του ανταγωνισμού, επιβιώνει όποιος μπορεί, είτε είναι άντρας, είτε γυναίκα.

Με βάση την αρχή των «ίσων ευκαιριών» πάρθηκαν πίσω σημαντικές κατακτήσεις των γυναικών, όπως η 5ετής διαφορά στη συνταξιοδότηση, η άρση της απαγόρευσης της βραδινής εργασίας, προϊόντα πάλης και του γυναικείου και του εργατικού κινήματος. Ειδικά μέτρα που πραγματικά αποσκοπούσαν να μειώσουν το χάσμα, να δώσουν τη δυνατότητα να καλύψουν τη διαφορά, προσαρμοσμένα στις ειδικότερες συνθήκες ζωής.

Αντικαθιστώντας, λοιπόν, το σύνθημα για ισοτιμία με το σύνθημα για «ίσες ευκαιρίες» «διορθώνουν» τα ειδικά μέτρα για τις γυναίκες ως ασύμφορα για την εργοδοσία και εδραιώνουν τη γυναικεία εργασία και προσφορά σαν αντικείμενο υπερεκμετάλλευσης περισσότερων κερδών. Π.χ. ο προβληματισμός για τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης για τις γυναίκες από την ΕΕ, τους λύνει ταυτόχρονα δύο ζητήματα. Και διαχειρίζονται το θέμα της ανεργίας χωρίς να το λύνουν και χρησιμοποιούν τη γυναικεία εργασία, η οποία είναι φτηνά αμειβόμενη. Με τη δημιουργία θέσεων μερικής απασχόλησης (στη γειτονιά, στο σπίτι, σε μικρή απόσταση από κει που ζει η γυναίκα) «πληρωμένης» εθελοντικής δουλιάς με τον κατώτατο μισθό (υπερήλικες, μονογονεϊκές οικογένειες, φτωχοί, άποροι, ανάπηροι κλπ.) αποκλειστικά για γυναίκες, αναπαράγουν μια σειρά προκαταλήψεις και λαθεμένες αντιλήψεις για τη γυναίκα (η γυναίκα πρέπει να ασχολείται με το μαγείρεμα, το πλύσιμο, την περιποίηση άλλων ανθρώπων). Και γιατί η γυναίκα είναι φτηνή εργατική δύναμη, πιο χειραγωγήσιμη, αλλά και γιατί πρέπει να συρρικνωθεί ο δημόσιος τομέας κοινωνικών υπηρεσιών. Μειώνουμε λοιπόν τις κοινωνικές παροχές, βάζουμε και τις γυναίκες μέσα στο σπίτι να προσφέρουν στην οικογένεια, αλλά και στις διπλανές.

Αλλο παράδειγμα:

Η διευθέτηση του εργάσιμου χρόνου, η διάκριση ενεργός -ανενεργός χρόνος εργασίας, το ωράριο για τη γυναίκα, είναι τσάκισμα, παίρνοντας υπόψη τις παραπάνω υποχρεώσεις στο σπίτι, στα παιδιά. Ειδικά για τις νέες κοπέλες είναι «απαγορευμένη», με τέτοιες συνθήκες, ακόμα και η μητρότητα. Αρα σε μια κοινωνία που η οικονομία της, τα μέσα παραγωγής βρίσκονται στο μεγάλο κεφάλαιο, όταν όλα καθορίζονται από το υπερκέρδος δεν μπορούν να υπάρχουν «ίσες ευκαιρίες».

Η διαταξική σύνθεση δεν αναιρεί την ταξική φύση του γυναικείου προβλήματος. Η ταξική θέση καθορίζει και τις επιπτώσεις από την εκμεταλλευτική κοινωνία, που δεν είναι ίδιες για όλες τις γυναίκες.

Τη διπλή καταπίεση τη βιώνει η γυναίκα της ε.τ. Καταπίεση από την πολιτική του κεφαλαίου που κατοχυρώνει την ταξική εκμετάλλευση, την αφαίρεση δικαιωμάτων από τις γυναίκες της ε.τ. και των λαϊκών στρωμάτων. Που καλλιεργεί και αναπαράγει ιδέες και αντιλήψεις αντιδραστικές.

Οι προκαταλήψεις για το ρόλο των δυο φύλων, η βία κλπ., προβλήματα που μπορεί να είναι όμοια ανάμεσα σε γυναίκες από όλες τις τάξεις ή στρώματα, δεν μπορούν να ανατρέψουν το κύριο, την ταξική τους ένταξη στην κοινωνία.

Η αστή γυναίκα, λόγω της ταξικής της θέσης, έχει τα μέσα και τις δυνατότητες να ξεπεράσει προβλήματα. Προβλήματα που η εργάτρια υφίσταται και από τη γυναίκα αστή που ασκεί εξουσία στην παραγωγή, στο αστικό κράτος.

Γυναίκες που αναδεικνύονται στα κέντρα λήψης αποφάσεων ανήκουν στα ανώτερα στρώματα και όχι μόνο με βάση το μορφωτικό επίπεδο. Τέτοιες γυναίκες θέλει να αναδείξει το σύστημα, για να μπορούν να κουμαντάρουν και όλες τις υπόλοιπες.

Δεν είναι τυχαία η επιδίωξη για προώθηση και ανάδειξη μιας ελίτ γυναικών από την άρχουσα τάξη μορφωμένων και ευκατάστατων (επιστημόνισσες με μεταπτυχιακά, επιχειρηματίες, μεγαλογιατρίνες, μεγαλοδικηγορίνες, διευθυντικά στελέχη επιχειρήσεων κλπ.) που έχουν λυμένα τα βασικά τους προβλήματα. Στα αστικά κόμματα που στηρίζουν το κεφάλαιο στη χώρα μας, αλλά και στα δεκανίκια τους, φιγουράρουν στα ψηφοδέλτιά τους τέτοιες γυναίκες, που θα «παλεύουν» για τη λύση των προβλημάτων της μεγάλης μάζας των γυναικών, που ούτε καν τα γνωρίζουν.

Η αστή βιώνει ελάχιστα ορισμένες πλευρές καταπίεσης λόγω φύλου στις προσωπικές σχέσεις. Οπως:

• Τις φροντίδες του νοικοκυριού τις λύνει με υπηρετικό προσωπικό.
• Εχει εξασφαλισμένη επαγγελματική απασχόληση και καριέρα.
• Δεν αντιμετωπίζει προβλήματα στη μητρότητα. Κάνει παιδιά όποτε θέλει, τα μεγαλώνουν οι νταντάδες. Δεν απολύεται λόγω της μητρότητας, ούτε της «απαγορεύεται» να κάνει παιδιά είτε από τις εργασιακές σχέσεις, είτε από τον εκάστοτε εργοδότη, που δεν την προσλαμβάνει ακριβώς γιατί έχει παιδιά.
• Σε διαζύγιο η αστή δεν αντιμετωπίζει πρόβλημα επιβίωσης. Ενώ η ανασφάλεια, η ανεργία της γυναίκας από την ε.τ. σταθεροποιεί την οικονομική της εξάρτηση από τον πατέρα ή το σύζυγο. Πολύ πιο δύσκολα θα αποφασίσει να ξεκόψει από μια σχέση που δε βασίζεται στην αγάπη, τη συντροφικότητα.

Προσπαθώντας να κρύψει την κυρίαρχη αντίληψη ότι η γυναίκα είναι το δεύτερο φύλο και η καταπίεσή της «φυσικό φαινόμενο», το σύστημα παραπλανώντας τις εργαζόμενες προβάλλει μια σειρά αστές, πρωθυπουργούς, αντιπροέδρους κοινοβουλίων, βουλευτίνες, διοικητές τραπεζών, υπουργούς, προξένους, πρεσβευτές κλπ. που ήταν «άξιες» για ανάδειξη σε τέτοιες θέσεις, οι οποίες βέβαια εκπροσωπούν τα συμφέροντα της άρχουσας τάξης. Αυτές που προβάλλονται, ακόμα και ορισμένα χαρακτηριστικά σύμφυτα του φύλου (π.χ. η μεγαλύτερη ευαισθησία) τα υποτάσσουν μέχρι που εξαφανίζονται στα πλαίσια της ταξικής συνειδητής επιλογής.

Η ταξικότητα του γυναικείου προβλήματος κρύβεται πίσω από υποκριτικά κατασκευάσματα του τύπου: «Εφαρμόζονται στην πράξη τα άρθρα 4, 5 και 2 του ελληνικού Συντάγματος. Εφαρμόζονται οι διατάξεις της διεθνούς σύμβασης του 1953 για ίσα πολιτικά δικαιώματα των γυναικών. Εφαρμόζεται η διεθνής σύμβαση του 1979 για την κατάργηση κάθε διάκρισης σε βάρος των γυναικών, που και η Ελλάδα έχει κυρώσει την πρώτη το 1953 και τη δεύτερη το 1983. Αρα έχει γίνει ουσιαστική η ισότητα των δύο φύλων και των πολιτικών ίσων δικαιωμάτων των πολιτών, ανεξαρτήτως φύλου».

Αρα λοιπόν δεν μπορεί να υπάρξει ενότητα των γυναικών στη βάση του φύλου σε όποια τάξη και αν ανήκουν. Υπονομεύεται η αντιιμπεριαλιστική - αντιμονοπωλιακή πάλη, υπονομεύεται η συσπείρωση γυναικών από την ε.τ., τα λαϊκά στρώματα ενάντια στην καταπίεση της πολιτικής του κεφαλαίου.

Η πολιτικοποίηση της γυναίκας δε γίνεται απλά με τη συμμετοχή της στην εργασία, την κοινωνική δραστηριότητα. Γίνεται μόνο με τη διαμόρφωση ταξικής συνείδησης.

Η αντιμετώπιση των ιδιαίτερων προβλημάτων των γυναικών πρέπει να γίνει πρόβλημα όλης της ε.τ., να αναδεικνύει ότι η απελευθέρωση της γυναίκας είναι συστατικό στοιχείο της πάλης της ε.τ. για την κοινωνική απελευθέρωσή της.

Η πάλη για ισοτιμία πρέπει ταυτόχρονα να συνδέεται με την πάλη κατά της ωμής εκμετάλλευσης, κατά των αναδιαρθρώσεων.

Ο χαρακτήρας της πάλης του γυναικείου κινήματος, αλλά και η εμβέλειά του, σε όσο πλατιά και αγωνιστική βάση και αν αναπτύσσεται, είναι περιορισμένη σε σχέση με τον αγώνα της ε.τ. και των άλλων εργαζομένων. Είναι αναποτελεσματικό χωρίς τη σύνδεσή του με το εργατικό κίνημα. Γιατί είναι ανομοιογενές από τη φύση του. Στις γραμμές του συγκεντρώνει γυναίκες με κοινές μεν επιδιώξεις για το γυναικείο ζήτημα, αλλά και με αλληλοσυγκρουόμενα συμφέροντα στα γενικότερα κοινωνικά προβλήματα. Μπορεί να είναι προοδευτικό, ριζοσπαστικό, όταν συνδέεται με το εργατικό κίνημα που έχει ταξικό προσανατολισμό. Η σύνδεσή του γίνεται με την πλατιά συμμετοχή των εργαζομένων γυναικών μέσα στο εργατικό όσο και στο γυναικείο κίνημα.

Το γυναικείο κίνημα δεν μπορεί από μόνο του να πλήξει βαθιά τις κοινωνικές ρίζες της ανισότητας και να αμφισβητήσει πραγματικά την κυριαρχία του ιμπεριαλισμού και των μονοπωλίων. Δεν μπορεί να έχει ρόλο επαναστατικό. Αυτός ανήκει στην ε.τ. που με την ιδεολογική, πολιτική πρωτοπορία της, το ΚΚΕ, μπορεί να προσανατολίσει τη δράση των πλατιών λαϊκών μαζών για να ανατρέψει την εξουσία του κεφαλαίου και να εγκαθιδρύσει τη δικιά της. Οι απόψεις για «αυτόνομη» γυναικεία παρέμβαση, που μπορεί να ανατρέψει τις δομές της εξουσίας, δε θέτουν θέμα εξουσίας, παρέμβαση εννοούν στα πλαίσια της αστικής εξουσίας, δηλαδή στο σύστημα της ταξικής κοινωνικής εκμετάλλευσης.

Είναι οι εργαζόμενες γυναίκες, οι γυναίκες των λαϊκών στρωμάτων μια σοβαρή δύναμη, ένα από τα ιδιαίτερα μέτωπα που συνθέτουν το ΑΑΔΜ.

Η πάλη της ε.τ. για κοινωνική απελευθέρωση, η Λαϊκή Εξουσία, είναι ο δρόμος για την απελευθέρωση της γυναίκας των λαϊκών στρωμάτων.