Ενα διαφορετικό οδοιπορικό θα κάνουμε σήμερα. Ξεναγός μας ο συνάδελφος Θανάσης Μπαλοδήμας. Ενα ταξίδι κατατοπιστικό, αλλά και εύθυμο, που θα μας αποκαλύψει την άλλη, την άγνωστη, πλευρά της Τοσκάνης.

Στην καρδιά της Αναγέννησης

«Πριν μερικούς μήνες κάναμε ένα ταξίδι στην κεντρική Ιταλία, συγκεκριμένα στην περιφέρεια της Τοσκάνης. Κεντρικός προορισμός μας ήταν η Φλωρεντία, η καρδιά και το σύμβολο - ας μας επιτραπεί ο χαρακτηρισμός - της αναγεννησιακής Ιταλίας. Κάτι που φαίνεται τόσο στα μεγαλοπρεπή της κτίρια, όσο και στα θαυμάσια, έργα απαράμιλλης τέχνης, που φιλοξενούν στο εσωτερικό τους.

Τούτη η στήλη έχει φιλοξενήσει στο παρελθόν κείμενα για τη Φλωρεντία, τα οποία με τον καλύτερο τρόπο περιέγραψαν την πόλη, τις ομορφιές και τα σημεία αναφοράς της. Για να μην επαναλαμβανόμαστε λοιπόν, ας μου επιτραπεί να επικεντρωθώ σε ορισμένες «παράπλευρες» λεπτομέρειες αυτού του ταξιδιού, χρήσιμες νομίζω για όποιον αποφασίσει να το κάνει.

Μεταβήκαμε οδικώς, άρα χρησιμοποιήσαμε «φέρι» από την Πάτρα. Γεμίσαμε το ντεπόζιτο στην Ελλάδα, καθώς οι ιταλικές τιμές είναι περίπου 30 λεπτά ακριβότερες στο λίτρο. Το αυτοκίνητο καλό είναι να είναι παρκαρισμένο στο πλοίο κοντά στην είσοδο και πριν τα μεγάλα φορτηγά. Στο λιμάνι της Ανκόνα, Ιταλοί τελωνειακοί και καραμπινιέροι με εκπαιδευμένα σκυλιά ελέγχουν τα μεγάλα οχήματα. Αυτός ο έλεγχος, όσο υποτυπώδης κι αν είναι, καθυστερεί μέχρι και τριάντα λεπτά όσους δεν προλάβουν να προσπεράσουν τα φορτηγά στο γκαράζ του πλοίου.

Η σήμανση στους ιταλικούς δρόμους είναι αρκετά καλή. Ετσι, ακόμα και χωρίς γνώση της γλώσσας, εύκολα βγαίνει κανείς από το λιμάνι στο δρόμο προς τον ιταλικό αυτοκινητόδρομο, την πολυδιαφημισμένη autostrada. Μάλλον κακώς, κατά την άποψή μας, καθώς στα περισσότερα σημεία της, οι λωρίδες δεν είναι πάνω από τρεις και η ποιότητα του οδοστρώματος ανάλογη του ελληνικού. Επεκτείνεται, βέβαια, σε όλη τη χώρα (δεν υπάρχουν φαινόμενα «Αθήνα - Τρίπολη - αυτοκινητόδρομος» και «Τρίπολη - Καλαμάτα - επαρχιακό δίκτυο») και, τελικά, η όλη διαφορά πρέπει να είναι η ποιότητα του Ιταλού οδηγού. Ο οποίος, ανατρέποντας κάθε ελληνική σαχλαμάρα περί «ούνα φάτσα», σέβεται τα σήματα, την προτεραιότητα, τους επιβάτες που κουβαλά, τον άλλον οδηγό, τα όρια ταχύτητας και τη βοηθητική λωρίδα, την οποία δε χρησιμοποιεί ποτέ, παρά μόνο για αναγκαία στάση.

Διόδια πληρώνονται στο τέλος της διαδρομής. Κατά την είσοδο στον αυτοκινητόδρομο, ένα μηχάνημα προμηθεύει το οδηγό με το «εισιτήριο» όπου αναγράφεται το σημείο «εισόδου» στην autostrada. Στην έξοδο, εκεί που μπαίνει πια στο περιφερειακό δίκτυο και κατευθύνεται προς την πόλη της Φλωρεντίας, στα διόδια «υποδοχής» - ας τα πούμε έτσι - ο υπάλληλος παίρνει το εισιτήριο, υπολογίζει τη διαδρομή και ζητά το αντίτιμο χρήσης του δρόμου. Στην περίπτωσή μας, το Ανκόνα - Φλωρεντία, με κάτι παραπάνω από 300 χιλιόμετρα, είναι τσουχτερό, σχεδόν 17 ευρώ.

Η διαδρομή Ανκόνα - Φλωρεντία δεν είναι ευθεία. Πρώτα κατευθυνόμαστε στην Μπολόνια, την περνάμε περιφερειακά - καλή ώρα όπως την προαναφερόμενη Τρίπολη - και στρίβουμε νοτιοδυτικά για Φλωρεντία. Από εκεί κι έπειτα, η διαδρομή είναι εκπληκτική, με δρόμους χαμένους μέσα στο ζωηρότατο, δροσερό, φρέσκο - τέτοια αίσθηση σου ξυπνά - πράσινο. Με ψηλά δέντρα να σκιάζουν λόφους, χωριά, κάστρα, πύργους και παλιούς μύλους. Οι κωμοπόλεις που συναντώνται στη διαδρομή δείχνουν άρτια ρυμοτομημένες και καθαρές. Επίσης, πουθενά δε διακρίνονται βίλες, να ξεφυτρώνουν μόνες τους στη «μέση» κάποιου δάσους. Αυτό το ελληνικό «φαινόμενο» δεν το συναντήσαμε ούτε στην επιστροφή, όταν και γυρίσαμε στην Ανκόνα από το επαρχιακό δίκτυο.

Στη διαδρομή υπάρχουν σταθμοί ανεφοδιασμού, όπου σερβίρονται όλα τα αναγκαία και σε καλές τιμές. Π.χ., το Μάη ένας εσπρέσο κόστιζε 80 λεπτά. Το ξαναγράφω, για να μη θεωρηθεί τυπογραφικό λάθος: «80 λεπτά».

Στα της Φλωρεντίας τώρα, ταξιδέψτε εκεί με δικό σας μέσο μόνο αν σκοπεύετε να επισκεφτείτε κι άλλες πόλεις ή περιοχές. Αν όχι, το αυτοκίνητο σάς είναι άχρηστο και δαπανηρό. Η στάθμευση στο ιστορικό κέντρο - το οποίο και μας ενδιαφέρει να επισκεφτούμε και να γυρίσουμε - είναι επί πληρωμή παντού. Βέβαια, οι τιμές είναι ασύγκριτα φτηνότερες από της Αθήνας. Π.χ., στο δημόσιο ανοιχτό πάρκινγκ η πρώτη ώρα κοστίζει δύο ευρώ και κάθε επόμενη από ένα. Στα κλειστά ιδιωτικά η στάθμευση κοστίζει 24 ευρώ τη μέρα.

Ωστόσο, υπάρχει καλή δημόσια συγκοινωνία, με γραμμές «κορμούς» και επιπλέον κάτι λιλιπούτεια μίνι - μπας, πολύ μικρότερα από τα γνωστά «100 κάτι» της Αθήνας, με μόλις οκτώ άτομα καθιστά κι άλλα δέκα όρθια, τα οποία τρέχουν όντως υπερβολικά, διασταυρώνονται και μεταφέρουν επισκέπτες και κατοίκους σε όλες τις γωνιές του ιστορικού κέντρου. Υπάρχει ένα ειδικό εισιτήριο, αξίας ενός ευρώ, το οποίο έχει ισχύ μιας ώρας από τη στιγμή επικύρωσής του. Από ιδία πείρα μπορώ να πω ότι φτάνει για να συνδυάσετε δυο συγκοινωνίες τη φορά, προκειμένου να μεταβείτε από τη μια άκρη του κέντρου στην άλλη.

Στις στάσεις δεν υπάρχουν παγκάκια. Νομίζω, επίτηδες, για να μην τα καταλαμβάνουν ζητιάνοι και πένητες, που από ό,τι καταλάβαμε η δημοτική αρχή έσπευσε με διάφορα μέτρα να τους απομακρύνει, για να μην ...«ενοχλούν» τους τουρίστες. Προς τούτο, για την πάσης φύσης «ασφάλειά» μας, καραμπινιέροι και δημοτικοί αστυνόμοι στέκουν και περιπολούν παντού. Γεγονός που καταντά ασφυκτικό για οποιονδήποτε υγιώς σκεπτόμενο άνθρωπο.

Βέβαια η φτώχεια, ίδιον του συστήματος, δεν εξαφανίζεται. Ζει, επεκτείνεται και «βασιλεύει», μόλις δεκαπέντε λεπτά περπάτημα από τις φημισμένες γέφυρες του ποταμού Αρνου και την εξαίσια μητρόπολη της Φλωρεντίας.

Φτώχεια και προσφυγιά ξαπλωμένη στο γρασίδι, ντυμένη με κουρέλια και μαντίλες του Μαγκρέμπ, έξω από τον κεντρικό συγκοινωνιακό σταθμό της πόλης (είναι εκεί οι αφετηρίες όλων των μεγάλων αστικών λεωφορείων και το τέρμα της σιδηροδρομικής γραμμής). `Η να αναπαύεται στα σκαλιά της γειτονικής εκκλησίας της Παναγίας των Λουλουδιών, καπνίζοντας φτηνά τσιγάρα.

Πίσω σε εμάς, τους «μη έχοντες ανάγκη», τους «τουρίστες»: Το φαγητό είναι κάπως ακριβότερο από ό,τι στην Ελλάδα, αλλά μάλλον λογικό, συγκριτικά με τους ιταλικούς μισθούς. Ο κανόνας είναι ότι στις παρυφές του ιστορικού κέντρου οι τιμές είναι καλύτερες από ό,τι στα εστιατόρια του πυρήνα του.

Παντού κυκλοφορούν βέσπες και σκούτερ, συν κάτι αμφίβολης αισθητικής εξαθέσια μοντέλα της ιταλικής αυτοκινητοβιομηχανίας, ιδίως ως ταξί. Είναι τόσα πολλά αυτά τα οχήματα, που στο τέλος όχι απλώς τα συνηθίζεις, αλλά, εκτός από έξυπνη λύση, τα βρίσκεις και συμπαθητικά.

Αμερικανοί τουρίστες κάνουν θραύση στα κοσμηματοπωλεία και τα καταστήματα δερματίνων ειδών. Υπάρχει κι ένα παζάρι, όπου πωλούνται σχεδόν τα πάντα, σε καλύτερες τιμές, αλλά ουδείς εγγυάται για την ποιότητα. Σχημάτισα την εντύπωση ότι Ελληνίδες τουρίστριες του Κολωνακίου - ούτως ειπείν - πάνε εκεί περισσότερο για να καγχάσουν μετά στις παρέες τους, ότι τάχα παζάρεψαν στη Φλωρεντία, παρά επειδή τους ενθουσίασε ό,τι τελικά ψώνισαν.

Τα μουσεία με τις μόνιμες συλλογές και τις περιοδικές εκθέσεις είναι εκπληκτικά, πολύ καλά οργανωμένα, αλλά με τιμές εισόδου τσιμπημένες. Στο «κόλπο» είναι, φυσικά, και η Εκκλησία. Καθώς επιφανείς άνδρες της ιταλικής Αναγέννησης είναι θαμμένοι στο εσωτερικό τους, ή έργα τους αποτελούν κομμάτι της διακόσμησης του «ιερού», οι εκπρόσωποι της «επουράνιας αγνότητας» κόβουν μπιλιέτο 4 ή και 6 ευρώ για μια επίσκεψη στο εσωτερικό τους.

Αν σας μειώνονται επικίνδυνα τα χρήματα ή σας περισσεύει η αγανάκτηση για τη χριστεμπορία, προσποιηθείτε τους καθολικούς με βαθιά την ανάγκη της προσευχής. Θα σας επιτρέψουν την είσοδο από άλλη πόρτα και θα σας περιορίσουν σε ένα χώρο μακριά από τα έργα τέχνης. Θαυμάστε τα εκ του μακρόθεν, απολαύστε το βαθιά μελωδικό ήχο του εκκλησιαστικού οργάνου και κρατήστε τα ευρώ σας να πιείτε έναν καπουτσίνο στην υγεία του πολυχρονεμένου μας πάπα.

Περπατήστε στο ιστορικό κέντρο, όσο και όπου μπορείτε. Κι όταν έρθει η στιγμή να φύγετε, αν έχετε ένα περιθώριο επτά ωρών μέχρι την Ανκόνα, μην πάρετε πάλι την autostrada. «Αξιοποιήστε» την περιφερειακή οδό Via Bolognese, με κατεύθυνση, φυσικά, την Μπολόνια. Πρώτα γεμίστε το ντεπόζιτο και μετά αφεθείτε στη γοητεία που αποπνέει η θέα από υψόμετρο, η διαδρομή μέσα από κατάφυτα βουνά, πάνω από χαράδρες, δίπλα σε λίμνες, ποτάμια και φαράγγια, μέσα από σχεδόν εγκαταλειμμένα χωριουδάκια.

Κι όταν πάνω στο διάσελο, αρχίσει να σας κυριεύει το άγχος ότι χαθήκατε σε ξένη γη, απελπισμένοι και με μόνη πιθανή παρέα τους λύκους, δώστε προσοχή στην ταμπέλα που εμφανίζεται από το πουθενά, πίσω από τα έλατα. Για μία και μόνη φορά στη ζωή σας, κόψτε το όλο δεξιά και απολαύστε το, με κατεύθυνση την Ιμολα...