Το δικαίωμα στη μητρότητα δεν τείνει να καταργηθεί μόνο επειδή «κοστίζει» πολύ στην εργοδοσία - η οποία θέτει πλέον εντελώς απροκάλυπτα διλήμματα του τύπου «απολυμένη μητέρα ή άτεκνη εργαζόμενη». Αλλά και γιατί οι ίδιες οι συνθήκες εργασίας λειτουργούν ανασταλτικά στη βιολογική ικανότητα του οργανισμού μιας γυναίκας να συλλάβει, να κυοφορήσει και να γεννήσει με ασφάλεια ένα παιδί.

Οπως περιγράφει στον «Ρ» ο Γιατρός Εργασίας Σπύρος Δρίβας, κάθε εργάτης και εργάτρια επηρεάζονται από διάφορους βλαπτικούς παράγοντες του εργασιακού περιβάλλοντος.

Υπάρχουν οι φυσικοί βλαπτικοί παράγοντες, στους οποίους συγκαταλέγονται για παράδειγμα οι κραδασμοί που αντιμετωπίζει μια οδηγός σε λεωφορείο, με τον κίνδυνο «να προκαλέσουν την κακή αιμάτωση στο έμβρυο και να οδηγήσουν σε αποβολή». Βλαπτικές επίσης είναι οι εργονομικές θέσεις εργασίας, «δηλαδή οι αφύσικες στάσεις και θέσεις εργασίας. Οταν π.χ. μια γυναίκα κάθεται συνέχεια, για 8 ώρες, επίσης δεν έχουμε καλή αιμάτωση του εμβρύου, και μπορεί να προκληθεί αποβολή».

Εξίσου επικίνδυνοι μπορεί να αποβούν πολλοί χημικοί παράγοντες. «Υπάρχουν κάποιες χημικές ουσίες όπως οι διαλύτες, ο μόλυβδος, το βινιχλωρίδιο, που μπορούν να επιδράσουν αρνητικά στο αναπαραγωγικό σύστημα της γυναίκας. Για παράδειγμα, οι γυναίκες που εργάζονται στα χειρουργεία, όπου έχουμε τα λεγόμενα αναισθητικά αέρια, μπορεί ν' αντιμετωπίσουν προβλήματα όπως μείωση της γονιμότητας, ή χρωμοσωματικές βλάβες στο αναπαραγωγικό σύστημα, και να προκύψει μια τερατογένεση. Επίσης, τέτοια προβλήματα εντοπίζονται στο παραϊατρικό προσωπικό που ετοιμάζει τα σκευάσματα της χημειοθεραπείας», τονίζει.

Και συνεχίζει: «Σ' όλα τα "μολυβδάδικα", όσα υπήρχαν παλιά και υπάρχουν ακόμα π.χ. στην Ελευσίνα, γυναίκες και νέες κοπέλες που εργάζονται εκεί, έχουν τεράστια προβλήματα γιατί ο μόλυβδος είναι ένα βαρύ μέταλλο το οποίο έχει αρνητικές επιδράσεις στην ανθρώπινη υγεία και τη σφαίρα της αναπαραγωγής. Παρουσιάζονται προβλήματα στο ανοσοποιητικό σύστημα, στον ανοσοποιητικό ιστό που παράγει τα ερυθρά αιμοσφαίρια. Εχουμε νοητικά προβλήματα (με προβλήματα στη νοημοσύνη, ψυχοκινητικά προβλήματα) στα παιδιά που γεννιούνται και οι μητέρες τους ήταν εκτεθειμένες σε μόλυβδο...»

Οι επαγγελματικές ασθένειες γίνονται ακόμα πιο απειλητικές αφού, δεν είναι γνωστά ούτε τα συμπτώματα ούτε οι αιτίες. Ετσι δυσχεραίνεται και ο εντοπισμός και η αντιμετώπισή τους. «Η έννοια της επαγγελματικής ασθένειας, που εκδηλώνει κάποιος εργαζόμενος όταν είναι εκτεθειμένος σε κάποιο βλαπτικό παράγοντα του εργασιακού περιβάλλοντος, υπάρχει μόνο στο ΙΚΑ», επισημαίνει ο Σπ. Δρίβας. Η λίστα του ΙΚΑ περιέχει μόνο μερικές δεκάδες επαγγελματικές ασθένειες - όπως έχει ήδη αναφερθεί. Στους υπόλοιπους κλάδους κάθε ασθένεια που προσβάλλει έναν εργαζόμενο, παρουσιάζεται ως «κοινό νόσημα». Ακόμα και ο καρκίνος απ' τον οποίο μπορεί να προσβληθεί μια αγρότισσα που εκτίθεται σε φυτοφάρμακα...

«Υπολογίζεται ότι το κόστος του επαγγελματικού κινδύνου στην Ελλάδα είναι περίπου 1 τρισ. δρχ. το χρόνο. Είναι τεράστια ποσά, που είναι δώρα από την ίδια την πολιτεία στους εργοδότες», προσθέτει, σχολιάζοντας τη μη εφαρμογή ακόμα και του στοιχειώδους νομικού πλαισίου που υπάρχει. «Η καταγραφή των επαγγελματικών ασθενειών συνδέεται άμεσα με τις αποζημιώσεις των επαγγελματικά νοσούντων, που σύμφωνα με το νόμο, αποτελούν εργοδοτική υποχρέωση... Η διαφορά είναι σημαντική, γιατί αν ένας εργαζόμενος εμφανίσει μια επαγγελματική ασθένεια, θα πρέπει να συνταξιοδοτηθεί με πλήρη σύνταξη. Αν όμως η ασθένεια δεν καταγραφεί ως επαγγελματική, θα συνταξιοδοτηθεί με βάση τα ένσημα που έχει στη συγκεκριμένη χρονική περίοδο...». Που σημαίνει ότι, αν κάποιος αρρωστήσει έχει δύο επιλογές: ή πηγαίνει σπίτι του με μια πενιχρή σύνταξη, ή συνεχίζει να δουλεύει σακατεμένος.

Οι «ελαστικές σχέσεις εργασίας» που εφαρμόστηκαν πρώτα σε γυναίκες, αλλά και η «διευθέτηση του χρόνου εργασίας» την οποία ΝΔ και ΠΑΣΟΚ παρουσιάζουν ως - δήθεν - ιδιαίτερα ωφέλιμη για μια εργαζόμενη μητέρα, επιβαρύνουν ακόμα περισσότερο την υγεία της εργαζόμενης, εξασφαλίζοντας παράλληλα για το κεφάλαιο τη βαθύτερη εκμετάλλευσή της. «Υπόσχονται στις γυναίκες περισσότερο μη εργάσιμο χρόνο, στην πραγματικότητα όμως, εξαπολύεται μια γενικευμένη επίθεση στην εργατική τάξη», τονίζει ο Σπ. Δρίβας. «Τι σημαίνει όμως "ελαστικοποίηση" της εργασίας; Σημαίνει εργασία που είναι προσαρμοσμένη στις ανάγκες της παραγωγικής διαδικασίας και των εργοδοτών. Δηλαδή "εγώ έχω περισσότερη παραγωγή να βγάλω, σε παίρνω περισσότερες ώρες". Περισσότερες ώρες σημαίνει ότι η εργαζόμενη γυναίκα είναι εκτεθειμένη για περισσότερο χρόνο σε μια ένταση παραγωγής. Ο χρόνος εργασίας ξεπερνά το 8ωρο, όταν όλα τα σημεία αναφοράς στην επαγγελματική υγεία και ασφάλεια (δηλαδή όλες οι οριακές τιμές έκθεσης σε ένα βλαπτικό παράγοντα, στο θόρυβο κλπ.) λαμβάνουν την 8ωρη εργασία ως μέγιστο χρόνο ημερήσιας απασχόλησης». Για παράδειγμα, για μία ξενοδοχοϋπάλληλο που, σε περίοδο αιχμής μπορεί να τακτοποιεί δωμάτια 14 ώρες συνέχεια, είναι φυσικό η σωματική, και ψυχική κόπωση να ξεπερνά κάθε όριο.

Ο επιστήμονας διευκρινίζει ότι «αν ξεφύγουμε απ' το 8ωρο, υπάρχει μια τεράστια συσσώρευση βλαπτικού παράγοντα, με συνέπεια ο οργανισμός να μην έχει την ικανότητα ν' αντισταθεί, να επανέλθει». Ο ανθρώπινος οργανισμός γίνεται περισσότερο ευάλωτος, προκαλείται μεγαλύτερη σωματική και ψυχική καταπόνηση, με συνέπεια την πρώιμη φθορά της υγείας του εργαζομένου και την εκδήλωση επαγγελματικών ασθενειών, σε πολύ πιο μικρό χρονικό διάστημα.

Κι όλα αυτά, τη στιγμή που ο οργανισμός της εργαζόμενης γυναίκας επιβαρύνεται από τη φροντίδα των παιδιών, των ηλικιωμένων, το νοικοκυριό και άλλα. «Εχει ανάγκη σε περισσότερο μη εργάσιμο χρόνο, που θα έπρεπε να αξιοποιεί για την ξεκούρασή της. Για τη γυναίκα, στο 8ωρο πρέπει να προσθέσουμε άλλες 4, 5 ώρες οικιακής εργασίας... Μετά τις 12 ώρες που μπορεί μια γυναίκα να δουλεύει εξωοικιακά, έχει να μεγαλώσει τα παιδιά, να μαγειρέψει, να πλύνει... Ολο αυτό σε σύνολο, βγαίνει 16 - 17 ώρες εργασίας...»