Το Ισραήλ οφείλει να κάνει ειλικρινή διάλογο και να μην επιμείνει στην άρνησή του να ικανοποιηθούν τα δίκαια αιτήματα των Αράβων, αν επιθυμεί να επικρατήσει μια βιώσιμη και δίκαιη ειρήνη στην περιοχή, υποστήριξε, μεταξύ άλλων, μιλώντας για τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή και τις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις που διεξάγει η ισραηλινή κυβέρνηση, ο Μοχάμαντ Νάφα, ΓΓ της ΚΕ του ΚΚ Ισραήλ. Ο Μοχάμαντ Νάφα, που βρέθηκε στην Αθήνα για να συμμετάσχει στη Διεθνή Συνάντηση Κομμουνιστικών και Εργατικών Κομμάτων που φιλοξένησε το ΚΚΕ, μιλά εκτενώς, στη συνέντευξη που παραχώρησε στο «Ρ», για τις προεκλογικές υποσχέσεις, σχετικά με την ειρηνευτική διαδικασία που δεν τήρησε ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Εχούντ Μπάρακ, για τη σφοδρή αντιλαϊκή επίθεση που έχει εξαπολύσει η κυβέρνηση σε βάρος των εργαζομένων, για τη διαιώνιση των διακρίσεων σε βάρος της αραβικής μειονότητας.

- Η πρώτη, και αναμενόμενη φαντάζομαι για σας, ερώτηση δεν μπορεί να αφορά παρά την άποψη του ΚΚ Ισραήλ για την πρόσφατη «ιστορική», όπως χαρακτηρίστηκε, αποχώρηση του ισραηλινού στρατού από το Νότιο Λίβανο και κατά πόσο, για σας, σηματοδοτεί την έναρξη σειράς σημαντικών εξελίξεων στη Μέση Ανατολή;

- Η ισραηλινή αποχώρηση από το Ν. Λίβανο είναι πολύ σημαντική εξέλιξη, κατά τη γνώμη μας. Είναι το αποτέλεσμα της διαρκούς πάλης, του συνεπούς αγώνα, όλα αυτά τα χρόνια, των λιβανικών λαϊκών δυνάμεων ενάντια στις ισραηλινές δυνάμεις κατοχής. Πιστεύουμε ότι η κατάληξη αυτή θα πρέπει να αποτελέσει ένα καλό μάθημα για τις ισραηλινές δυνάμεις. Θα πρέπει να καταλάβουν ότι δεν υπάρχει κανένα μέλλον για τους λαούς της περιοχής, όσο υπάρχει κάπου κατοχή.

Θα πρέπει να αποτελέσει μάθημα για την αποχώρηση του ισραηλινού στρατού και από τα υψώματα του Γκολάν, έτσι ώστε να επιτευχθεί δίκαιη και βιώσιμη ειρήνη με τη Συρία, χωρίς να τεθεί καμία προϋπόθεση από την ισραηλινή πλευρά σε βάρος της Συρίας. Για παράδειγμα, δεν είναι δυνατόν να ζητάται από τη Δαμασκό να ανταποκριθεί πλήρως στα ισραηλινά, αλλά και στα αμερικανικά αιτήματα, ενώ δεν έχει τερματιστεί η κατοχή των εδαφών της. Η κατάσταση με τη Συρία είναι δύσκολη, και ιδιαίτερα μετά το θάνατο του Προέδρου Χαφέζ αλ Ασαντ. Η απώλεια αυτή, αναμφιβόλως, δημιουργεί, έστω και μια σύντομη χρονική περίοδο, προσαρμογής σε νέα δεδομένα.

- Τελματωμένες, όμως, φαίνεται να είναι και οι συνομιλίες με τους Παλαιστινίους, ιδιαίτερα τον τελευταίο καιρό.

- Η επίτευξη ειρηνευτικής συμφωνίας με τους Παλαιστινίους, κατά τη γνώμη μας, είναι μια διαδικασία πολύ πιο δύσκολη από την όποια εξέλιξη με το Λίβανο ή ακόμα και με τη Συρία. Η δυσκολία της έγκειται στο γεγονός ότι, στην προκειμένη περίπτωση, πρόκειται για την ίδρυση ενός νέου ανεξάρτητου κράτους δίπλα σε αυτό του Ισραήλ. Στην περίπτωση του Λιβάνου, αλλά και της Συρίας, πρόκειται για δύο, ήδη, ανεξάρτητα και κυρίαρχα κράτη.

Ενδεικτικό της διαφοράς δυσκολίας ανάμεσα στις δύο καταστάσεις, ίσως, είναι ότι πολλές πολιτικές δυνάμεις στο Ισραήλ που υποστήριξαν την αποχώρηση από το Λίβανο, τάσσονται ενάντια στην αποχώρηση του ισραηλινού στρατού από τη Δυτική Οχθη και τη Λωρίδα της Γάζα, και κατά συνέπεια ενάντια στην ίδρυση ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους.

Η αντίφαση αυτή οφείλεται στην πολυπλοκότητα που χαρακτηρίζει το Παλαιστινιακό. Εμπεριέχει πολλές πλευρές: Υπάρχει το θέμα της επιστροφής των χιλιάδων προσφύγων, το θέμα της Ιερουσαλήμ, το θέμα των κρατουμένων κλπ. Υπάρχει, επίσης, το πολύ σοβαρό ζήτημα της κατοχής εδαφών εντός των ορίων των αυτόνομων περιοχών, δηλαδή το ζήτημα των εποικισμών, κατάσταση, που, κατά τη γνώμη μας, επίσης δεν έχει κανένα μέλλον.

Δεν υπάρχει μέλλον, όσο ο Γιάσερ Αραφάτ δίνει τα πάντα για την ειρηνευτική διαδικασία, ο παλαιστινιακός λαός εξαρτά τη δουλιά του, την καθημερινή του ζωή, όλα τα όνειρά του από την εξέλιξη αυτής της διαδικασίας, και το Ισραήλ δε συναινεί σε μια δίκαιη επίλυση όλων αυτών των ζητημάτων. Δεν μπορούμε να ξεχάσουμε την Ιντιφάντα. Και δε θα θέλαμε να ξαναγίνουμε μάρτυρες μιας τέτοιας εξέγερσης. Εντούτοις, αν το Ισραήλ συνεχίσει να αρνείται να κάνει την οποιαδήποτε υποχώρηση απέναντι στα δίκαια αιτήματα των Παλαιστινίων, τότε είναι γεγονός ότι η μοναδική λύση που έχει ο παλαιστινιακός λαός είναι, και πάλι, ένας αγώνας σαν την Ιντιφάντα.

- Η 13η Σεπτέμβρη, που έχει τεθεί ως τελικό χρονικό όριο, για την επίτευξη οριστικής συμφωνίας, πλησιάζει ολοένα και περισσότερο. Πιστεύετε ότι υπάρχει, ακόμη, η δυνατότητα ολοκλήρωσης της ειρηνευτικής διαδικασίας μέχρι αυτό το χρονικό σημείο;

- Ο παλαιστινιακός λαός έχει δώσει τα πάντα για τη συνέχιση και ολοκλήρωση αυτής της ειρηνευτικής διαδικασίας. Η παλαιστινιακή πλευρά θα οδεύσει, όπως είναι αναμενόμενο και ορθό, στην ανακήρυξη ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους. Ηδη, η παλαιστινιακή ηγεσία, μετά από την παρέμβαση των ΗΠΑ, αλλά και της ΕΕ, αποδέχτηκε να καθυστερήσει για ένα χρόνο την ανακήρυξη αυτή, για να μην επηρεάσει αρνητικά ένα τέτοιο γεγονός την εκλογική διαδικασία και τα αποτελέσματα της εκλογικής μάχης, πέρυσι, υπέρ του συντηρητικού Λικούντ.

Πλέον, όμως, η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχει κανένας ουσιαστικός λόγος νέας καθυστέρησης. Το κόμμα μας συμφωνεί με τη δημιουργία ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους, δίπλα στο Ισραήλ, το οποίο πρέπει να έχει πρωτεύουσα την ανατολική Ιερουσαλήμ. Τάσσεται υπέρ της αποχώρησης των ισραηλινών στρατευμάτων από κάθε κομμάτι κατεχόμενης αραβικής γης, από τη Δυτική Οχθη, από τη Λωρίδα της Γάζα, από τα υψώματα του Γκολάν. Παράλληλα, τασσόμαστε υπέρ της εξεύρεσης μιας δίκαιης λύσης για την επιστροφή όλων των Παλαιστινίων προσφύγων στην πατρίδα τους.

- Σήμερα, περισσότερα από δέκα χρόνια μετά το ξέσπασμα της Ιντιφάντα και περίπου 8 χρόνια μετά την έναρξη της ειρηνευτικής διαδικασίας με τους Παλαιστινίους, μετά την επίτευξη ειρήνης και με την Ιορδανία, μετά την Αίγυπτο, πώς βλέπει ο ισραηλινός λαός τη συνύπαρξή του με τους Αραβες γείτονές του;

- Η διαφορά στην αντίληψη της ισραηλινής κοινής γνώμης είναι τεράστια, σε σύγκριση με τις αντιλήψεις που επικρατούσαν μία δεκαετία νωρίτερα, και ιδιαίτερα απέναντι στους Παλαιστινίους, στην ηγεσία τους, στην ΟΑΠ, στη σημαία τους. Πριν από δέκα χρόνια, η εικόνα της παλαιστινιακής σημαίας ή της παλαιστινιακής ηγεσίας μέσα στο Ισραήλ ήταν έγκλημα. Σήμερα, δεν ισχύει σε καμία περίπτωση κάτι τέτοιο.

Εχει γίνει βίωμα στον ισραηλινό λαό η αποδοχή της ύπαρξης, αλλά και της ενδεχόμενης ειρηνικής συνύπαρξης με τον παλαιστινιακό λαό. Οι Ισραηλινοί έχουμε πάρει «μια γεύση» ειρήνης, και φαίνεται ότι αρέσει στην πλειοψηφία, αλλά δεν υπάρχει πραγματική ειρήνη ακόμα. Επί της ουσίας, σε πολιτικό και πρακτικό επίπεδο, το νέο είναι η ομαλοποίηση των σχέσεών μας και με την Ιορδανία και ο διάλογος με τους Παλαιστινίους ή και η πρόσφατη αποχώρηση από το Ν. Λίβανο. Αιγύπτιοι, Ιορδανοί και Παλαιστίνιοι εργάζονται στη χώρα μας μαζί με Ισραηλινούς. Δεν υπάρχει τόσο έντονη πολεμική ρητορική. Ολα αυτά έχουν βοηθήσει στο να αλλάξει αρκετά η ισραηλινή νοοτροπία. Παρ' όλα αυτά, τα ισραηλινά στρατεύματα βρίσκονται σε αραβικά εδάφη, οι Παλαιστίνιοι δεν έχουν τα ίδια δικαιώματα, ειρήνη δεν έχει επιτευχθεί.

- Η ειρηνευτική διαδικασία με τους Παλαιστινίους εξαρτάται και από τις πολιτικές εξελίξεις στο εσωτερικό του Ισραήλ. Προσφάτως, ο κυβερνητικός συνασπισμός του Εχούντ Μπάρακ βίωσε άλλη μια σφοδρή κρίση, από την οποία επιβίωσε με την αποχώρηση του αριστερού κόμματος Μέρετζ και την επιστροφή του συντηρητικού υπερορθόδοξου εβραϊκού κόμματος «Σας». Τι σηματοδοτεί αυτή η «αλλαγή» για τις εξελίξεις στο εσωτερικό του Ισραήλ;

- Κατά τη γνώμη μας, ο Εχούντ Μπάρακ διέπραξε ένα τεράστιο λάθος. Πολλοί Ισραηλινοί, ανάμεσα στους οποίους και εμείς και δε θα ήταν σωστό να το κρύψουμε, είχαμε την ελπίδα ότι η ανάδειξη του Μπάρακ στην πρωθυπουργία θα οδηγούσε, σίγουρα όχι σε σημαντικές αλλαγές, αλλά σε μία κατεύθυνση, τουλάχιστον, διαφορετική από αυτήν που είχε ακολουθήσει το Λικούντ και ο Μπέντζαμιν Νετανιάχου. Αυτό δεν έγινε. Δυστυχώς, ο κυβερνητικός συνασπισμός του Εχούντ Μπάρακ, τόσο στο επίπεδο άσκησης πολιτικής και επιλογών, όσο και στο επίπεδο της οικονομίας και των κοινωνικών ζητημάτων δε διαφέρει καθόλου από τον προκάτοχό του.

Στη σειρά αυτή των λαθών, από τη δική μας οπτική γωνία, το τελευταίο και ίσως σοβαρότερο είναι η αποδοχή της επιστροφής του υπερορθόδοξου συντηρητικού «Σας» στην κυβέρνηση, υπό την προϋπόθεση της αποχώρησης από το κυβερνητικό σχήμα του αριστερού, μικρότερου, όμως, σε δύναμη εδρών, κόμματος «Μέρετζ». Το «Σας» είναι σαφές ότι δεν πρόκειται να υποστηρίξει καμία πρόταση του Μπάρακ στην κατεύθυνση της προόδου στις ισραηλινο-παλαιστινιακές ειρηνευτικές συνομιλίες.

Η παροχή στήριξης για την αποχώρηση από το Ν. Λίβανο ήταν πολύ διαφορετική, ήταν πολύ πιο εύκολη κίνηση για το «Σας». Οι ψηφοφόροι του «Σας» ανήκουν σε αυτό που θα λέγαμε παραδοσιακά συντηρητικό και δεξιό κομμάτι του εκλογικού σώματος και ουδέποτε τάχθηκαν υπέρ μιας δίκαιης ειρήνης με τους Παλαιστινίους.

Αν σήμερα γίνονταν εκλογές στο Ισραήλ, νομίζω ότι ο Μπάρακ θα εισέπραττε τη δυσαρέσκεια από την ασυνέπειά του, τόσο στις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις με τους Παλαιστινίους, όσο και στις κοινωνικές και οικονομικές του υποσχέσεις, από την αραβική μειονότητα, από τους εργαζομένους. Παρ' όλα αυτά, θεωρώ ότι ο συνασπισμός του θα επιβιώσει, γιατί όλη αυτή η κρίση δεν πρόκειται παρά για την παροχή 10.000 σέκελ στο «Σας». Κάθε φορά μπορεί να το αντιμετωπίζει αποτελεσματικά με τον ίδιο τρόπο, να τους παρέχει τα χρήματα, ενώ την ίδια στιγμή αναγκάζει κάθε προοδευτική δύναμη, όπως το «Μέρετζ», να απομακρυνθεί, από την εκτελεστική εξουσία.

- Παρά το γεγονός ότι οι εξελίξεις στις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις μονοπωλούν, συνήθως, τη σχετική ειδησεογραφία από τα διεθνή πρακτορεία ειδήσεων, δε λείπουν, ιδιαίτερα τον τελευταίο χρόνο, και οι ειδήσεις για πολυήμερες απεργίες των εργαζομένων στο Ισραήλ, για αντικυβερνητικές διαδηλώσεις κλπ., ειδήσεις, που, μέχρι πρότινος, σπανίως αντικρίζαμε, πέραν της εντύπωσης που επικρατεί περί υψηλότατου βιοτικού επιπέδου για το σύνολο του ισραηλινού λαού.

- Οι διαδηλώσεις και οι απεργίες δεν αντανακλούν παρά την ολοένα και βαθύτερη δυσαρέσκεια του ισραηλινού λαού, των Ισραηλινών εργαζομένων. Η κατάσταση στο Ισραήλ δεν είναι, όπως υποθέτω ότι εκτιμούσε κάποια χρόνια νωρίτερα ο περισσότερος κόσμος. Οι συνθήκες ζωής, το βιοτικό επίπεδο έχουν σαφώς υποβαθμιστεί. Τα πράγματα έχουν γίνει πολύ δυσκολότερα.

Οι εργαζόμενοι, τα τελευταία χρόνια, έχουν δει τα δικαιώματά τους, τόσο στην εργασία τους, αλλά και ως πολίτες να συρρικνώνονται, να δέχονται επίθεση. Η κυβέρνηση του Εχούντ Μπάρακ ακολούθησε την ίδια αυτή τακτική, την επίθεση ενάντια στα δικαιώματα των εργαζομένων και κυρίως συνέχισε την πολιτική διακρίσεων σε βάρος των Ισραηλινών πολιτών αραβικής καταγωγής.

Σίγουρα δεν είναι τυχαίο που η ανεργία, σήμερα, στο Ισραήλ είναι μια πραγματικότητα. Σύμφωνα με τις τελευταίες επίσημες μετρήσεις, περισσότεροι από 250.000 Ισραηλινοί είναι άνεργοι, και για να γίνει αντιληπτή η σοβαρότητα του προβλήματος, θα πρέπει να ληφθεί υπόψην ότι ο ισραηλινός πληθυσμός είναι, περίπου, 6 εκατομμύρια. Την ίδια στιγμή, περισσότερες από 200 - 300 χιλιάδες εργαζόμενοι είναι ξένοι μετανάστες, που εργάζονται με ιδιαίτερα χαμηλούς μισθούς και υπό άθλιες συνθήκες.

Η εκμετάλλευση των εργαζομένων λαμβάνει ολοένα και μεγαλύτερες διαστάσεις. Η θέση της εργατικής τάξης στο Ισραήλ γίνεται όλο και πιο δύσκολη. Ως αποτέλεσμα, οι αντιδράσεις είναι όλο και εντονότερες, γι' αυτό και, πλέον, είναι συχνές οι απεργίες που διοργανώνει η συνομοσπονδία των εργατικών συνδικάτων, η Χιστραντούτ.

Την κατάσταση επιδεινώνει ακόμη περισσότερο η συνεχιζόμενη πολιτική διακρίσεων και καταπίεσης απέναντι στη μειονότητα των Αράβων Ισραηλινών, που, όπως γνωρίζετε, αυτήν τη χρονιά, πολλές φορές αντέδρασαν δυναμικά, με διαδηλώσεις και πολυήμερες απεργίες.

Οι Ισραηλινοί εργαζόμενοι βλέπουν πολύ καλά ότι ο, αριθμητικώς, πολύ ικανοποιητικός προϋπολογισμός, για πληθυσμό 6 εκατομμύρια, των 50 δισεκατομμυρίων δολαρίων δεν αξιοποιείται προς όφελός τους. Μεγάλο μέρος του προϋπολογισμού απορροφάται από τους εβραϊκούς οικισμούς και από τα θρησκευτικά κόμματα. Υπό μία έννοια, 9 συγκεκριμένα πρόσωπα λαμβάνουν ως επιχορηγήσεις και βοηθήματα πολύ περισσότερα χρήματα από όσα κερδίζουν με τη δουλιά τους 600.000 εργαζόμενοι. Δεκάδες χιλιάδες οικογένειες ζουν στη φτώχεια, τη στιγμή που κάποιοι πλουτίζουν. Η ψαλίδα ανάμεσα σε πλούσιους και φτωχούς διαρκώς ανοίγει.

- Ποια είναι, ακριβώς, η κατάσταση που έχει διαμορφωθεί με τους Ισραηλινούς πολίτες αραβικής καταγωγής, σήμερα, υπό τη διακυβέρνηση του Μπάρακ; Και αυτό γιατί ένα από τα βασικά συνθήματα της προεκλογικής εκστρατείας του σημερινού πρωθυπουργού ήταν ο τερματισμός των διακρίσεων σε βάρος της αραβικής μειονότητας.

- Περίπου το 95% της αραβικής μειονότητας ψήφισε τον Μπάρακ, γιατί πραγματικά πίστεψαν ότι θα εργαστεί υπέρ της διαμόρφωσης όρων ισότητας και ισονομίας, δικαιοσύνης απέναντί τους. Δυστυχώς, στην πράξη, ο Μπάρακ επέλεξε το εντελώς αντίθετο. Επέλεξε να συνεχίσει και να εντείνει τη γνωστή πολιτική διακρίσεων και καταπίεσης που ακολουθήθηκε απέναντι στην αραβική μειονότητα από το 1948 μέχρι σήμερα.

Οι Ισραηλινοί πολίτες αραβικής καταγωγής αντιμετωπίζονται ως πολίτες β` κατηγορίας σε όλα τα επίπεδα της ζωής τους. Δεν έχουν εύκολα πρόσβαση στη γνώση, στα πανεπιστήμια, στην εργασία, στις κοινωνικές θέσεις, τα σπίτια τους γκρεμίζονται από το στρατό και την αστυνομία με διάφορες τυπικές αιτιάσεις, χωρίς ουσιαστικό λόγο. Χαρακτηριστικό είναι ότι οι, αραβικής καταγωγής, πολίτες αντικατοπτρίζουν το 20% του ισραηλινού πληθυσμού, εντούτοις, το ποσοστό το οποίο συναντά κανείς στην εκπαίδευση ήταν, μόλις, 1% πριν από μία πενταετία, και σήμερα, μετά από αγώνες, έχει φθάσει το 5%. Και αυτό γιατί δεν ισχύουν τα ίδια μέτρα και σταθμά για τους Εβραίους Ισραηλινούς και για τους Αραβες Ισραηλινούς.

Τεράστιες είναι οι διακρίσεις και όσον αφορά στις κρατικές επιχορηγήσεις στις εβραϊκές κοινότητες και δήμους και στις αραβικές. Παραδείγματος χάριν, στη Ναζαρέτ, που είναι αραβική περιοχή, οι εργαζόμενοι στο δήμο δεν έχουν πληρωθεί, τους τελευταίους 6 μήνες, διότι δεν έχει ληφθεί καμία μέριμνα από την κεντρική κρατική διοίκηση. Αντίθετα, κάτι τέτοιο δε συμβαίνει ποτέ στους εβραϊκούς δήμους.

Εξίσου χαρακτηριστικό είναι και το θέμα της γης. Τόσα χρόνια, το ισραηλινό κράτος, κάθε έτος, κάθε μήνα, κάθε εβδομάδα, προχωρά σε κατασχέσεις της γης, που ανήκει σε Ισραηλινούς πολίτες αραβικής καταγωγής, με την πρόφαση ότι είναι δημόσια κτήση. Το αποτέλεσμα είναι ότι, σήμερα, οι Αραβες πολίτες έχουν χάσει το συντριπτικό ποσοστό της γης τους, δεν έχουν τίποτα και αυτό καθιστά πολύ πιο εύκολη μια ενδεχόμενη κυβερνητική απόφαση για απομάκρυνσή τους από τη χώρα, πιθανότητα που δεν έπαψε ποτέ να αιωρείται πάνω από τα κεφάλια τους, αφού δεν έπαψαν ποτέ να αντιμετωπίζονται σαν ξένοι μέσα στην ίδια τους τη χώρα, της οποίας είναι πολίτες.

- Ποιοι είναι οι βασικοί άξονες της δράσης του κόμματός σας στους κόλπους της ισραηλινής κοινωνίας;

- Βασικός μας στόχος είναι ο αγώνας ενάντια σε κάθε θρησκευτικό εξτρεμισμό, σε κάθε θρησκευτικό εξτρεμιστικό κίνημα. Είναι σαφές ότι ο εβραϊκός εξτρεμισμός, όπως και ο ισλαμικός εξτρεμισμός, αποτελούν μεγάλο πρόβλημα για όλη την περιοχή. Εχουν διαποτίσει σε μεγάλο βαθμό κάθε ίνα της ισραηλινής κοινωνίας και, κατά τη γνώμη μας, αποτελούν τροχοπέδη στην οποιαδήποτε προσπάθεια προόδου, δημιουργίας, ισότητας και ισοτιμίας. Είναι ξεκάθαρο ότι χρησιμοποιούνται ως όροι διακρίσεων και καταπίεσης.

Η εξάλειψη αυτού του φανατισμού, που οδηγεί σε σκληρές αντιπαραθέσεις και διασπά τον κοινωνικό ιστό της χώρας, αποπροσανατολίζοντας από τα πραγματικά προβλήματα πολλές φορές, είναι για μας προτεραιότητα σε κάθε πρωτοβουλία, σε κάθε δράση που αναλαμβάνουμε.