Με αφορμή κάποιες καθυστερημένες αποκαλύψεις

Είναι γνωστή η περιπέτεια που πέρασε το ΚΚΕ το Φλεβάρη του 1968. Τότε, ένα τμήμα του, συμπεριλαμβανομένης και της μισής ηγεσίας του, αποχώρησε, υπό συνθήκες πραγματικά μυθιστορηματικές, και ίδρυσε ένα άλλο κόμμα, που πήρε το όνομα "ΚΚΕ εσωτερικού".

Χωρίς να μπαίνουμε στις λεπτομέρειες της ιστορίας αυτής, που κράτησε πολλά χρόνια, αρκούμαστε να σημειώσουμε ότι ως αιτία αυτής της κατάστασης είχε κατά κόρον προβληθεί η γραμμή "επιχειρημάτων" του τύπου "πρέπει να γίνει νέα ηγεσία του Κόμματος, από αυτούς που βρίσκονται στο εσωτερικό της χώρας και γνωρίζουν από πρώτο χέρι και καλύτερα την κατάσταση" κλπ. Είναι, βέβαια, γεγονός ότι τα χρόνια που, έκτοτε, μεσολάβησαν έβαλαν αυτού του είδους τα επιχειρήματα σε δεύτερη μοίρα, αναδείχνοντας πιο έντονα τους πραγματικούς πολιτικούς λόγους.

Ωσπου, ξαφνικά, το Νοέμβρη του σωτηρίου έτους 1995, δηλαδή 27 ολόκληρα χρόνια μετά τα γεγονότα, έρχεται στην επιφάνεια ένα νέο γεγονός: Η αποκάλυψη ότι η υπόθεση αυτή προετοιμαζόταν από καιρό. Προετοιμαζόταν εν κρυπτώ και παραβύστω μέσω μιας πραγματικής συνωμοσίας καλά και πλατιά οργανωμένης για την οποία υπάρχουν πολλά στοιχεία, τα οποία και δημοσιεύονται τώρα από τους ίδιους τους αυτουργούς της. Οι οποίοι αυτουργοί της γνώριζαν, ασφαλώς, αυτά τα στοιχεία και μέχρι τώρα, αλλά επιμελώς, σιωπούσαν περί αυτών και, μάλιστα, διέψευδαν και απέκρουαν με αγανάκτηση κάθε κατηγορία σχετική με αυτά. Και, όμως, βιβλία τέτοια, όπως "Ενα συνέδριο που δεν έγινε" του Τ. Μπενά να και τα "Ανατρεπτικά" του Λ. Κύρκου μάς δίνουν μια αρκετά ικανοποιητική απόδειξη, διά χειρός, επαναλαμβάνουμε και υπογραμμίζουμε, των αυτουργών των γεγονότων.

Ωστόσο, όλα δείχνουν ότι, εδώ, δεν έχουμε να κάνουμε με αντι-ΚΚΕ επιθέσεις που απλώς έγιναν στο παρελθόν. Αφθονούν οι ενδείξεις ότι η προσπάθεια συνεχίζεται με μια επιμονή άξια καλύτερης τύχης και προσαρμοσμένη στις νέες συνθήκες.

Την ένδειξη θα τη βρούμε, ολοκάθαρη και, μάλιστα, ομολογημένη, στην εκδήλωση για τον Μ. Πορφυρογένη, που οργανώθηκε τελευταία στο Βόλο, ιδιαίτερη πατρίδα του τιμωμένου προσώπου.

Ας δούμε λίγο το υπόβαθρο της υπόθεσης:

Οπως είναι λίγο - πολύ γνωστό, ο Μ. Π. υπήρξε ένας στενός "φίλος" του ως το 1956 ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ Ν. Ζαχαριάδη. Εδώ, τα εισαγωγικά δε σημαίνουν μείωση του περιεχομένου του όρου, αλλά, αντίθετα, επίτασή του. Ο Μ. Π. ήταν "φίλος αρχής" του Ν. Ζ. Λόγοι του, των οποίων τα αρχειοθετημένα κείμενα βρίσκονται στα αρχεία που "κοινωνικοποίησαν" (ας μη χρησιμοποιήσουμε τώρα τον καλύτερο όρο) οι "ήρωες του 1968", δείχνουν ότι αντιτάχθηκε και στην καθαίρεση και τη σχετική μεταχείριση του Ν. Ζ., ακόμη και εκ των υστέρων.

Και, όμως, αυτό τον άνθρωπο οι όψιμοι φίλοι του θέλησαν να τον παρουσιάσουν ακόμη και σαν "τον πρώτο πρόδρομο του σοσιαλισμού με ανθρώπινο πρόσωπο", σύμφωνα με το διασκεδαστικό μήνυμα του Λ. Κύρκου.

Εδώ είναι ολοφάνερο ότι έχουμε να κάνουμε με μια συστηματική προσπάθεια, στα αίτια και τα πλαίσια της οποίας αναφερόμαστε σε άλλο σημείο, "αναδρομικής ιδιοποίησης" της ιστορίας του ΚΚΕ. Μια προσπάθεια της οποίας, α) Η κλίμακα και η χρονική σύμπτωση με άλλα φαινόμενα και γεγονότα, ακόμη και σε άλλες χώρες, ξεπερνούν προφανώς τις νανικές διαστάσεις των Ελλήνων "ανθρωποσοσιαλιστών".

β) Το πρώτο σημάδι το είδαμε το 1991 με την προσπάθεια "αναδρομικής ιδιοποίησης" του ίδιου του Ν. Ζ. Το γεγονός ότι η σχετική υπόθεση εμφανίζεται στις παραμονές του 13ου Συνεδρίου του ΚΚΕ (Φλεβάρης 1991) για να ξεχαστεί σε δύο εβδομάδες και να επανέλθει στα μέσα Δεκέμβρη του ίδιου χρόνου, δηλαδή στις παραμονές του 14ου Συνεδρίου του ΚΚΕ, δείχνει ότι, αυτή τη φορά, οι "κινούντες τα νήματα" το χειρίστηκαν αδέξια και με υπερβολική σπουδή και πλεονεξία.

Με την ευκαιρία αυτή, αξίζει να παρουσιάσουμε και ένα άλλο στοιχείο για τους ιστορικούς του μέλλοντος:

- Αν τέτοια πράγματα γίνονται για έναν "δικό μας άνθρωπο", δηλαδή για μια ελληνική προσωπικότητα πρόσφατης εποχής, που και η στάση της ήταν πολύ γνωστή, αλλά και που υπάρχουν άνθρωποι ακόμη ζωντανοί που τη γνώρισαν ως αυτόπτες και αυτήκοοι μάρτυρες, τότε τι θα πρέπει να περιμένουμε για προσωπικότητες ξένες, σχετικά μακρινές, των οποίων η δράση και ο έλεγχος βρίσκονται έξω από τις δυνατότητες πρόσβασής μας; Πόσες, άραγε, "άδικες διώξεις" και πόσα "εγκλήματα" ή, έστω, απλώς "εγκληματικά λάθη" δε φωτίζονται τώρα με ένα διαφορετικό φως;

Είναι (και, αν δεν είναι, είναι πια καιρός να γίνει) γνωστό ότι ένα από τα φαινόμενα που έχουν πιο πολύ καταταλαιπωρήσει εαυτούς και αλλήλους ήταν και είναι η "προσωπική δαιμονοποίηση". Είναι πια καιρός να πάρουμε υπόψη μας (στα σοβαρά, βέβαια), αν όχι τίποτε άλλο, την άποψη του Ν. Βεντήρη ότι δεν μπορούμε να αποδώσουμε τις εξελίξεις της τελευταίας περιόδου του 19ου αιώνα στο ότι ο Χ. Τρικούπης ήταν ανίκανος για τα καθήκοντα που ανέλαβε, γιατί η Ιστορία κινείται με βάση βαθύτερα αίτια. Είναι, συνεπώς, φανερό ότι σ' αυτά τα βαθύτερα αίτια και όχι σε μερικά παρανοϊκά, διεστραμμένα ή διεφθαρμένα άτομα πρέπει να ανατρέξουμε για να εξηγήσουμε και τα περί ων ο λόγος φαινόμενα.

Ας δούμε τώρα αυτά τα "βαθύτερα αίτια".

Η περίοδος της ελληνικής Ιστορίας μετά το 1950 χαρακτηρίζεται από την επίμονη και συστηματική προσπάθεια εκ μέρους του ιμπεριαλισμού να αξιοποιήσει την ως τότε επιτυχία των σχεδίων του και να μεταβάλει τη χώρα σε σταθερό προγεφύρωμά του στα Βαλκάνια, αλλά και πέρα απ' αυτά. Σχέδια που θα διευκολύνονταν κατά πολύ μ' ένα ΚΚΕ αντισοβιετικό, όπως εμφανίζεται, π. χ., η γενικότερη "πολιτική προσωπικότητα" του ΚΚΕ εσ. Τα σχέδια αυτά, άλλωστε, δεν περιορίζονταν στην Ελλάδα, όπως δείχνουν πασίγνωστα γεγονότα άλλων χωρών, που δεν είναι της ώρας να αναφέρουμε.

Εν πάση περιπτώσει, το σύνολο των σχεδίων αυτών προωθείται μέσω ενός διπλού διαύλου:

α)Μέσω ενός εκτεταμένου και διακλαδωμένου συστήματος υλικών παροχών.Πράγματι, ύστερα από το 1950, η Ελλάδα γίνεται χώρος πραγματικής εκφόρτωσης πολύ σημαντικών σε όγκο κεφαλαίων. Αρχίζοντας από το δόγμα Τρούμαν και το Σχέδιο Μάρσαλ και συνεχίζοντας με τα υπόλοιπα ανάλογα προγράμματα, η χώρα σιγά σιγά απέκτησε μιανέα υλική βάση. Συντελουσών και των μικρών διαστάσεων μιας χώρας 133.000 τ. χλμ και 7.000.000 κατοίκων (1950), η νέα αυτή υλική βάση ήταν ο μόνος παράγων που επέτρεψε στην Ελλάδα, μια χώρα, ούτως ή άλλως, οικονομικά αδύνατη και, επιπλέον, κατεστραμμένη από αλλεπαλλήλους πολέμους, να επιτύχει μια θεαματικά γρήγορη και εντυπωσιακή σταθεροποίηση και μία σταθερή οικονομική "απογείωση", που κράτησε μισό αιώνα, στηριγμένη και στην ανάλογη πορεία της Δυτικής Ευρώπης, που επιτεύχθηκε με τα ίδια ακριβώς μέσα και τον ίδιο ακριβώς σκοπό.

Το βέβαιο είναι ότι αυτή η τροπή δημιούργησε μια νέα οικονομική και, συνεπώς, μια νέα πολιτική και ιδεολογική κατάσταση στη χώρα. Μια κατάσταση που θυμίζει έντονα τη μεγάλης λογοτεχνικής ομορφιάς περιγραφή της λενινιστικής ανάλυσης.

"Γενική προσχώρηση στον ιμπεριαλισμό, γενικός ενθουσιασμός για την ιμπεριαλιστική κοινωνία και τις προοπτικές της, τάση να τη φτιασιδώσουν με κάθε τρόπο, να τα σημεία των καιρών"!

Οι τετραπέρατοι ηγέτες του ΚΚΕ εσ. γενικά απέφευγαν να μιλούν για τέτοιου είδους επικίνδυνες "ταμπακέρες". Ισως, λιγότερο προφυλακτικός από αυτούς, ο Αλ. Αλαβάνος δε δίστασε, πάντως, να κατηγορήσει, στο 13ο Συνέδριο, το ΚΚΕ ότι δεν έχει ιδέα για την εργατική τάξη, για την οποία συνεχώς μιλάει και η οποία "έχει δεύτερη δουλιά και παιδιά που πηγαίνουν σε ξενόγλωσσα σχολεία". Παρόμοιες, αν και πιο καλυμμένες (φυσικό ήταν!...), αναφορές έκανε, από το ίδιο βήμα, και ο Δ. Καραγκουλές.

Οι τέτοιου είδους αποστροφές έχουν μεγάλη αξία: Δείχνουν και αποδείχνουν ότι η πραγματική αιτία της βαθμιαίας δημιουργίας μέσα στο ίδιο το ΚΚΕ ενός αντικομμουνιστικού (μόνο; - τώρα πια, μπορούμε εύλογα να αναρωτηθούμε) ρεύματος ήταν η παρατεταμένη και, σε πολύ σημαντικό βαθμό, τεχνητή υψηλή συγκυρία του εξαρτημένου καπιταλισμού.

Στην ίδια a contrario αιτία πρέπει να δούμε και τη συνέχεια. Τώρα που η "χρυσή βροχή" στέρεψε (και, κατά τα φαινόμενα, μόνιμα), η προσπάθεια πρέπει να συνεχιστεί σε νέα βάση:Στη βάση της πλήθους διάβρωσης και τελικής εξαφάνισης κάθε δύναμης αντίστασης.

β)Μέσω της αστυνομικο-στρατιωτικής καταπίεσης.

Θα ήταν, ασφαλώς, εκτός τόπου και χρόνου υπερβολή η απαίτηση να υπάρχει μόνο καρότο χωρίς τη μαγκούρα. Και η μαγκούρα είναι πολύ γνωστή σε όλους: Εφτασε από την απλή "άμεση παρέμβαση της αστικής τάξης στις πολιτικές διαδικασίες" (Φ. Ενγκελς) ως τη συστηματική προσπάθεια επιλεκτικής ή και πλήρους φυσικής εξόντωσης.

Τελικά, ο παράγων αυτός αξίζει να μελετηθεί μήπως έπαιξε πιο σοβαρό ρόλο από όσο, γενικά, πιστεύεται. Δεν μπορούμε να θεωρήσουμε τυχαίο, π. χ., το γεγονός ότι παραβλέποντας πως αυτό ακριβώς το επιχείρημα αντιστρατευόταν τις ίδιες τις γενικές θεωρίες τους, οι εκπρόσωποι του ΚΚΕ εσ. έφερναν ως στήριγμα των απόψεών τους τον κίνδυνο της γενικευμένης καταστολής (τον οποίο, βέβαια, ύποπτα ξεχνούσαν όταν τους βόλευε). Το ίδιο ήταν το κύριο, αν όχι το μόνο, πολιτικό και εκλογικό επιχείρημα του ΠΑΣΟΚ και, μάλιστα, της ΝΔ (δηλώσεις Ευάγ. Αβέρωφ και Α. Παπανδρέου με την αναγγελία των αποτελεσμάτων των εκλογών της 20.11.1977). Ο παράγων αυτός παρουσιάζει ακόμη και διεθνείς διασυνδέσεις. Τα αρχεία του Foreign Office αποκαλύπτουν ότι η Αθήνα άκουσε να της υπενθυμίζουν τα εκλογικά αποτελέσματα του 1958 σε σχέση με το Κυπριακό. Το ΠΑΣΟΚ δεν έλεγε μόνο τα παραπάνω, αλλά και ότι η ενίσχυση του ΚΚΕ θα σημάνει αύξηση του κινδύνου πολέμου ή και πλήρη πόλεμο με την Τουρκία.

Το πράγμα παίρνει σοβαρότερες, ίσως, διαστάσεις με τα επ' εσχάτων συμβάντα. Πώς να ερμηνεύσουμε, π. χ., τα γραφόμενα από τον Λ. Κύρκο για τις υποθέσεις Μπελογιάννη και άλλες παρόμοιες; Ακόμη περισσότερο: Πώς να ερμηνεύσουμε τις απίστευτες δηλώσεις του Γ. Φαράκου, ο οποίος αποδίδει την ευθύνη των γεγονότων στο ΚΚΕ;

Νομίζουμε ότι αρκετά ζαλίσαμε τον αναγνώστη με πράγματα, κατά τη γνώμη μας, λίγο - πολύ γνωστά. Από την άλλη, πιστεύουμε ότι αυτά τα λίγα είναι χρήσιμα ως συμβολή σε μια συζήτηση που, κατά τη γνώμη μας πάλι, γίνεται πια αναπόφευκτη. Αν αυτό συμβαίνει, είναι ένας λόγος παραμυθίας και ένα αίτιο ικανοποίησης...

Θανάσης ΠΑΠΑΡΗΓΑΣ

Η περίοδος της ελληνικής Ιστορίας μετά το 1950 χαρακτηρίζεται από την επίμονη και συστηματική προσπάθεια εκ μέρους του ιμπεριαλισμού να αξιοποιήσει την ως τότε επιτυχία των σχεδίων του και να μεταβάλει τη χώρα σε σταθερό προγεφύρωμά του στα Βαλκάνια, αλλά και πέρα απ' αυτά. Σχέδια που θα διευκολύνονταν κατά πολύ μ' ένα ΚΚΕ αντισοβιετικό, όπως εμφανίζεται, π. χ., η γενικότερη "πολιτική προσωπικότητα" του ΚΚΕ εσ.