Η ουσία της αναθεώρησης του Συντάγματος

Η ουσία της αναθεώρησης του Συντάγματος

Το πολιτικό (και το κοινωνικό) μας σύστημα είναι βαθιά αντιλαϊκό και αντιδημοκρατικό. Είναι ένα σύστημα κομμένο και ραμμένο στα μέτρα του μεγάλου κεφαλαίου, ένα σύστημα μέσω του οποίου "οι φτωχοί γίνονται φτωχότεροι και οι πλούσιοι πλουσιότεροι". Είναι ένα σύστημα που οι λίγοι αποφασίζουν για το λογαριασμό των πολλών, ένα σύστημα με το οποίο αφυδατώνονται, συρρικνώνονται, παίρνουν τυπικό χαρακτήρα τα ατομικά, πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα, ένα σύστημα μακριά από την ουσιαστική δημοκρατία, τη γνήσια λαϊκή συμμετοχή, τη λαϊκή κυριαρχία.

Σ' αυτό συμβάλλει το όλο πλέγμα των θεσμών, της νομοθεσίας και φυσικά το Σύνταγμα του 1975, που ισχύει μέχρι σήμερα (με τις επιμέρους τροποποιήσεις του 1986).

Υπάρχει, λοιπόν, κατά τη γνώμη μας, ανάγκη αναθεώρησης του Συντάγματος προς δημοκρατική - προοδευτική κατεύθυνση. Κάτι τέτοιο όμως, σήμερα δεν πρόκειται να πραγματοποιηθεί. Με το σημερινό συσχετισμό των δυνάμεων, η όποια αναθεώρηση εξαρτάται στο προσεχές μέλλον από το ΠΑΣΟΚ και τη ΝΔ. Οι προτάσεις όμως και των δύο αυτών κομμάτων δεν οδηγούν σ' ένα Σύνταγμα πιο δημοκρατικό - προοδευτικό. Και αυτό είναι διεθνές φαινόμενο, διότι τόσο τα συντηρητικά κόμματα, όσο και η σοσιαλδημοκρατία, κινούνται διεθνώς σε αντιδραστικότερες θέσεις. Αυτή η στροφή είναι αντανάκλαση του επιπέδου ωριμότητας του καπιταλισμού, που στη σημερινή του φάση, ακόμη και αυτούς τους αστικούς αντιπροσωπευτικούς θεσμούς και τις βασικές δημοκρατικές ελευθερίες συρρικνώνει και υποβαθμίζει. Είναι ταυτόχρονα αντανάκλαση της δυσμενούς, για το προοδευτικό κίνημα, αλλαγής του συσχετισμού των δυνάμεων μετά την ανατροπή του σοσιαλιστικού συστήματος στην Ευρώπη. Ετσι, και το ΠΑΣΟΚ και η ΝΔ (με τη συναίνεση ή την ανοχή και του ΣΥΝ σε αρκετά ζητήματα) προτείνουν αλλαγές συντηρητικού - αντιδραστικού χαρακτήρα.

Πιο συγκεκριμένα:

Προτείνουν τη συνταγματική κατοχύρωση (με ρητή διατύπωση στο κείμενο του Συντάγματος) ότι η Ελλάδα θα συμμετέχει στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Αυτό σημαίνει νέα δεσμά, συνταγματικά αυτή τη φορά, για την οριστική πρόσδεση και υποταγή της χώρας μας στο Μάαστριχτ και την Ευρωπαϊκή Ενωση. Σημαίνει ότι, εάν ο ελληνικός λαός αποφασίσει στο μέλλον διαφορετικά, θα υπάρχει η ανάγκη συνταγματικής μεταρρύθμισης ώστε "νομότυπα" να μπορεί να γίνει πράξη αυτή η εξέλιξη.
Προτείνονται επίσης από το ΠΑΣΟΚ σειρά αλλαγών που να διευκολύνουν την κύρωση σοβαρών συνθηκών και τη μεταβίβαση κυριαρχικών δικαιωμάτων στις Βρυξέλλες, με συνοπτικές διαδικασίες και χωρίς αυτές να περνούν από το Ελληνικό Κοινοβούλιο.
Γίνεται μια ανεπίτρεπτη παρέμβαση στη λειτουργία των κομμάτων, με την πρόταση (από ΠΑΣΟΚ και ΝΔ) συνταγματικής καθιέρωσης ευρύτερου ελέγχου των οικονομικών των κομμάτων και ελέγχου της δημοκρατικής (! ) λειτουργίας τους (πρόταση της ΝΔ). Επισημαίνουμε ότι το 1975, λόγω γενικότερης ευαισθησίας από την πρόσφατη τότε εμπειρία της δικτατορίας, ο συνταγματικός νομοθέτης δε θέλησε (και σωστά) να κάνει τέτοιου είδους παρεμβάσεις στα κόμματα, διότι τέτοιες ρυθμίσεις μπορούν να στραφούν ενάντια σε "μη αρεστά" κόμματα. Θυμίζουμε ότι το κόμμα μας έχει πλούσια τέτοια εμπειρία.
Η ΝΔ προτείνει και το ΠΑΣΟΚ "ερωτοτροπεί" με την πρόταση αυτή, να επιτραπεί η ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων. Υπήρξαν και συνεχίζονται τέτοιες προτάσεις στο ΠΑΣΟΚ, αλλά οι γενικότερες αντιδράσεις δεν επέτρεψαν προς το παρόν να προτείνει αναθεώρηση του σχετικού άρθρου του Συντάγματος και προσανατολίζεται στην παράκαμψή του στην πράξη.
ΠΑΣΟΚ και ΝΔ ζητούν να αναθεωρηθεί το άρθρο 24 και να διευκολυνθεί ο επανακαθορισμός χρήσεων γης. Αυτό σημαίνει παράκαμψη του Συμβουλίου Επικρατείας και των δασικών υπηρεσιών, που μέχρι σήμερα κρατούν σοβαρές αντιστάσεις στον αποχαρακτηρισμό δασών και στην οικοπεδοποίησή τους.
Γίνεται πρόταση για καθιέρωση εκλογικού συστήματος ενισχυμένης αναλογικής, πράγμα που ματαιώνει κάθε προσπάθεια καθιέρωσης της απλής αναλογικής, του μόνου συστήματος που ανταποκρίνεται στην ισότητα των πολιτών και των κομμάτων.
Ταυτόχρονα, προτείνεται η καθιέρωση της ψήφου δι' επιστολής. Η καθιέρωση τέτοιου είδους ψηφοφορίας, ανοίγει δρόμους για πιέσεις, εκβιασμούς, συναλλαγές και νοθείες, και γι' αυτό μετά τη δικτατορία η επιστολική ψήφος είχε καταργηθεί, ακόμη και για τις εκλογές στα συνδικάτα και τους συνεταιρισμούς.
Προτείνεται η συνταγματική κατοχύρωση της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής (που είναι όργανο ταξικής συναίνεσης και ποδηγέτησης του εργατικού κινήματος) και η θεσμοθέτηση Συμβουλίου Εξωτερικής Πολιτικής (εξωκοινοβουλευτικού οργάνου συναίνεσης και συνευθύνης για μια εξωτερική πολιτική υποταγής στα ιμπεριαλιστικά κέντρα).
Τέλος, ΠΑΣΟΚ και ΝΔ επιμένουν στο να διορίζουν τους εκλεκτούς τους στην ηγεσία της Δικαιοσύνης, όχι απευθείας όπως γινόταν μέχρι σήμερα, αλλά με τη μέθοδο της επιλογής ενός από τους τρεις που θα προτείνει το δικαστικό ή ευρύτερο εκλεκτορικό σώμα.

Υπάρχουν βέβαια και μια σειρά προτάσεις που απλώς κινούνται στη νομιμοποίηση της υπάρχουσας κατάστασης, όπως αυτή διαμορφώθηκε κάτω από δημοκρατικό λαϊκό κίνημα τα τελευταία χρόνια. Αρκετές όμως από αυτές προσπαθούν να περιορίσουν τις ισχύουσες στην πράξη δημοκρατικές κατακτήσεις (π. χ., πολιτικά δικαιώματα των δημόσιων υπαλλήλων, επέκταση του δικαιώματος της απεργίας κ. ά. ) Τέλος, άλλες προτάσεις παρέχουν μόνο φραστική βελτίωση των συνταγματικών διατάξεων. Ενώ, την ίδια στιγμή, οι κυβερνήσεις με νόμους εφαρμόζουν ακριβώς το αντίθετο, π. χ., πρόταση βελτίωσης της προστασίας του πολίτη από συγκέντρωση και χρήση προσωπικών πληροφοριών, τη στιγμή που με νόμους (Sengen κλπ. ) νομιμοποιείται και επεκτείνεται το φακέλωμα.

Το ΚΚΕ δεν προτίθεται να νομιμοποιήσει μια τέτοια αναθεώρηση του Συντάγματος. Προβάλλει τις δικές του προτάσεις, που κινούνται σε τρεις βασικούς άξονες:

α) Στην ενίσχυση της λαϊκής κυριαρχίας.Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με την απαγόρευση εκχώρησης αρμοδιοτήτων του ελληνικού Κοινοβουλίου και άλλων κρατικών οργάνων σε υπερεθνικά όργανα. Με την αναβάθμιση της Βουλής, σε αντιπαράθεση με το ισχύον πρωθυπουργοκεντρικό σύστημα (ΠΑΣΟΚ) και τις προτάσεις ενίσχυσης των εξουσιών του Προέδρου της Δημοκρατίας (ΝΔ). Με την καθιέρωση της απλής αναλογικής ως πάγιου εκλογικού συστήματος. Με την προώθηση μορφών άμεσης δημοκρατίας (τοπικά - πανελλαδικά δημοψηφίσματα, κατοχύρωση β και γ βαθμού αιρετής Αυτοδιοίκησης, λαϊκή νομοθετική πρωτοβουλία). Με τη θεσμοθέτηση ουσιαστικού κοινωνικού και λαϊκού ελέγχου και ενίσχυση του διακοινοβουλευτικού κ. ά.

β) Κατοχύρωση και διεύρυνση των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων. Προτείνουμε τη διεύρυνση και την αποτελεσματική προστασία του δικαιώματος της απεργίας. Πλήρη πολιτικά δικαιώματα στους δημοσίους υπαλλήλους.

Εξασφάλιση ίσων συνδικαλιστικών, εκπαιδευτικών, πολιτιστικών και κοινωνικών δικαιωμάτων για τους ξένους εργάτες. Κατοχύρωση του "κοινωνικού κεκτημένου", δηλαδή εξασφάλιση των υφιστάμενων κοινωνικών δικαιωμάτων. Μεγαλύτερη διασφάλιση του δημοσίου και δωρεάν χαρακτήρα της Παιδείας και της Υγείας. Πραγματική εξασφάλιση των πολιτών από τη συλλογή και επεξεργασία προσωπικών πληροφοριών κ. ά.

γ) Μέτρα περιορισμού του εναγκαλισμού της Δικαιοσύνης από την εκάστοτε κυβέρνηση και εκδημοκρατισμού της Δημόσιας Διοίκησης.

Αντώνης ΣΚΥΛΛΑΚΟΣ