"Πάντα και μέχρι σήμερα ο ρόλος της γυναίκας στην παραγωγή, την οικονομία και κοινωνία, θεωρείται συμπληρωματικός, ενώ ο κύριος ρόλος της είναι στο σπίτι, στην ανατροφή και συντήρηση της οικογένειας", σημειώνει η Ζωή Σιώκου, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και της διοίκησης της ΓΣΕΕ, απαντώντας στην ερώτηση: Ποια είναι η θέση της γυναίκας στην παραγωγή.

"Τελευταία στην ΕΕ - συνεχίζει - συζητιέται πολύ η... θεωρία ότι οι γυναίκες πρέπει να γυρίσουν πίσω στο σπίτι, στους παραδοσιακούς ρόλους και στα παραδοσιακά τους καθήκοντα!".

Εξειδικεύοντας η συνομιλήτριά μας τα προβλήματα της εργαζόμενης γυναίκας, σημειώνει: "Οι γυναίκες εκτός από εφεδρικό εργατικό δυναμικό χρησιμοποιούνται και σαν φτηνό εργατικό δυναμικό. Υπάρχει ανισότητα στην αμοιβή.Αν και με τη νομοθεσία υποτίθεται ότι ισχύει η ίση αμοιβή, στην πράξη, καθημερινά, υπάρχει ανισότητα. Να τι σημαίνει αυτό και στη γλώσσα των αριθμών: Ο μέσος όρος των αποδοχών των γυναικών υπαλλήλων στη βιομηχανία αντιστοιχεί στο 68,9% των αμοιβών των ανδρών. Σε υπηρεσίες όπως ηλεκτρισμός, φωταέριο, ύδρευση αντιστοιχεί στο 92,5% και στο εμπόριο στο 81,3%.

Πρέπει, επιπλέον, να πούμε ότι οι γυναίκες απασχολούνται σε παραδοσιακά επαγγέλματα που γενικά υπάρχουν χαμηλές αμοιβές, όπως ο ιματισμός, το δέρμα, εμπόριο, υπηρεσίες, κλπ. και με πολύ άσχημες συνθήκες δουλιάς στο επίπεδο της υγιεινής και ασφάλειας.

Η συμπληρωματικότητα ενισχύεται και από ένα άλλο στοιχείο: Τη μεγάλη συμμετοχή των γυναικών στις ελαστικές μορφές απασχόλησης.

Παρά το γεγονός ότι ορισμένα βασικά προβλήματα λύθηκαν και υπήρξε και μια τεχνολογική εξέλιξη, συνεχώς καινούριες ανισότητες και νέα προβλήματα κάνουν την εμφάνισή τους".

- Τι μέτρα θα προτείνατε για να λυθούν, ή τουλάχιστον να αμβλυνθούν αυτά τα απαράδεκτα φαινόμενα και για την αναβάθμιση της θέσης της γυναίκας στην παραγωγική διαδικασία;

- "Πρώτα - πρώτα τη μείωση ωρών εργασίας σε 35 τη βδομάδα για όλους τους εργαζόμενους, με σταθερό και νομοθετημένο για όλους 7ωρο και 5ήμερη βδομάδα χωρίς μείωση του μισθού, με νομοθετική κατοχύρωση της ΑΤΑ και με πλήρη διασφάλιση των συνδικαλιστικών, κοινωνικών, συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων.Επίσης:

- Την πλήρη και αυστηρή εφαρμογή του νόμου περί ίσης αμοιβής και, βέβαια, την ουσιαστική αύξηση των σημερινών απαράδεκτων μεροκάματων και μισθών.

- Να καταργηθεί η υπερεργασία και να μειωθούν δραστικά οι υπερωρίες

- Θετικές ρυθμίσεις υπέρ των γυναικών, οι οποίες θα λαμβάνουν υπόψη τους τις αναπαραγωγικές - βιολογικές ικανότητες των γυναικών σε όλη την παραγωγική τους ηλικία.

- Να διασφαλιστούν τα εργασιακά και κοινωνικά δικαιώματα των εργαζομένων που απασχολούνται στις, απαράδεκτες για μας, "ευέλικτες" μορφές εργασίας

- Να θεσπιστούν ειδικά κίνητρα ώστε να προσελκυστούν σε τομείς της σύγχρονης παραγωγής και να έχουν ίσες ευκαιρίες σε όλες τις βαθμίδες της επαγγελματικής εξέλιξης.

- Κατάργηση αντιασφαλιστικών νόμων. Επανασύνδεση κατώτερης σύνταξης με τα 20 ημερομίσθια της ΕΓΣΕΕ και για τις υπόλοιπες συντάξεις στο 80% των αποδοχών των εργαζομένων. Μείωση των ηλικιακών ορίων συνταξιοδότησης, των ανδρών στα 60 και των γυναικών στα 55 διατηρώντας 5ετη διαφορά στη συνταξιοδότηση.

- Αυτοτελή κοινωνική ασφάλιση, ανεξάρτητα αν δουλεύουν ή όχι.

- Κοινωνικό επίδομα για τις γυναίκες που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για συνταξιοδότηση.

- Διασφάλιση και ενίσχυση της δημόσιας κοινωνικής πολιτικής

- Κοινωνικοποίηση ενός μέρους των λειτουργιών του νοικοκυριού, δηλ. ανάπτυξη κοινωνικών παροχών και εγκαταστάσεων για την προστασία - αναπαραγωγή της οικογένειας".

- Η Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ) αναφέρει ότι η ανεργία των γυναικών είναι πρόβλημα διαρθρωτικό και ότι ευθύνεται η χαμηλή επαγγελματική εξειδίκευσή τους έναντι των ανδρών. Είναι αυτές οι πραγματικές αιτίες της ανεργίας που καθιστούν τις γυναίκες τριπλάσια άνεργες από τους άνδρες; Αν όχι, ποιες είναι οι αιτίες και γιατί πλήττει σε μεγαλύτερο βαθμό τις γυναίκες;

- Η ανεργία στη χώρα μας αυτή τη στιγμή ξεπερνά και με επίσημα στοιχεία το 10%, δηλαδή τις 500.000. Οι "ευέλικτες" μορφές εργασίας, δηλ. το ωρομίσθιο, το φασόν, οι συμβάσεις ορισμένου χρόνου ή έργου κλπ., εξαπλώνονται. Σχεδόν 3.000.000 άνθρωποι ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας. Οι γυναίκες έχουν την πρωτιά στα παραπάνω νούμερα. Αυτή τη στιγμή, ενώ συμμετέχουν περίπου με 37% στην απασχόληση, οι γυναίκες αποτελούν το 63% των ανέργων και κατέχουν το 74% των ανέργων μακράς διάρκειας.Επίσης κατέχουν την πρώτη θέση σε αυτούς που δουλεύουν με "ευέλικτες" μορφές εργασίας, περίπου το 80%.

Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι στη χώρα μας πλήττονται κατά κύριο λόγο κλάδοι που απασχολούν μαζικά γυναίκες, όπως η κλωστοϋφαντουργία, δέρμα, υπηρεσίες, φάρμακα, κλπ. Αρνητικό ρόλο έπαιξε σε αυτή την κατάσταση και η πολιτική της ΕΕ, μέσα από τη Συνθήκη του Μάαστριχτ και τις συμφωνίες ΚΑΠ (Κοινή Αγροτική Πολιτική) και ΓΚΑΤΤ που υλοποιεί η κυβέρνηση και που καταστρέφει μεγάλο μέρος της βιομηχανικής και αγροτικής παραγωγής.

Η αποδιάρθρωση της παραγωγικής βάσης της χώρας μας επηρεάζει και την απασχόληση. Μέσα σ' αυτές τις συνθήκες μεγάλο μέρος του γυναικείου εργατικού δυναμικού συγκεντρώνεται στο δευτερογενή και τριτογενή τομέα παραγωγής.

Αρα, η αιτιολογία ή η προβολή του επιχειρήματος ότι η διάρθρωση της οικονομίας ευθύνεται για την ανεργία των γυναικών, είναι ένα μεγάλο ψέμα. Γιατί συνειδητά και με πρόγραμμα χτυπιέται η ίδια η βιομηχανία, συνολικά η κλαδική παραγωγική ανάπτυξη της χώρα μας και μειώνονται συνολικά οι θέσεις εργασίας.

Ομως, θα 'θελα να θέσω και μια άλλη πλευρά. Οι πολιτικές της ΕΕ καταστρέφοντας την παραγωγική βάση της χώρας μας, προορίζουν τη χώρα μας για χώρα φθηνών υπηρεσιών και τουρισμού.

Οι άλλες πολιτικές και συνδικαλιστικές δυνάμεις, αποδεχόμενες αυτή την κατεύθυνση, για να μειώσουν τις αντιδράσεις των ανέργων, των εργαζομένων συνολικά, προβάλλουν το επιχείρημα ότι μια χώρα μπορεί να αναπτυχθεί και με υπηρεσίες ή τουρισμό και ότι μπορεί να γίνει απορρόφηση του εργατικού δυναμικού μέσα από εκεί.

Οχι απλώς είναι αποπροσανατολιστικό κάτι τέτοιο, γιατί αποσκοπεί στη συγκάλυψη της δικής τους δουλοπρέπειας και του αντιδραστικού ρόλου της ΕΕ, αλλά είναι και επικίνδυνο.

Γιατί ανάπτυξη δε νοείται μόνο με έναν ή δυο τομείς. Αν δεν έχουμε και βιομηχανική ανάπτυξη, αγροτική οικονομία, θα ενταθεί - εκτός των άλλων - η πολύμορφη εξάρτησή μας από τις αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες".

- Ακούγεται η άποψη ότι για την ανεργία των γυναικών φταίει και η χαμηλή τους κατάρτιση. Ισχύει;

"Το επιχείρημα που ακούγεται ότι για την ανεργία των γυναικών φταίει η χαμηλή επαγγελματική τους εξειδίκευση έναντι των ανδρών, καταρρίπτεται.

Τα στοιχεία δείχνουν ότι το ποσοστό ανεργίας αυξάνεται όσο ανεβαίνει το μορφωτικό επίπεδο των γυναικών. Τα στοιχεία λένε ότι εργαζόμενοι - άνδρες και γυναίκες - με πτυχία ΑΕΙ, ΤΕΙ και μεταπτυχιακό σπουδών, είναι το 18,6% και άνεργοι είναι 22,2%. Με απολυτήριο λυκείου απασχολούνται 23,2% και άνεργοι είναι 38,6%. Με ενδεικτικό τρίτης γυμνασίου, οι απασχολούμενοι είναι 8,9% και οι άνεργοι είναι 10,9%.

Με απολυτήριο δημοτικού οι εργαζόμενοι είναι 41,9% και οι άνεργοι 25% Χωρίς απολυτήριο δημοτικού οι απασχολούμενοι είναι 7,4% και οι άνεργοι 3,3%. Ιδιαίτερα για τις γυναίκες υπάρχουν στοιχεία και κατά ηλικία. Είναι κατανοητό ότι η ηλικία είναι ενδεικτική της μόρφωσης. Για παράδειγμα οι μικρότερες σε ηλικία γυναίκες έχουν υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο από τις μεγαλύτερες. Τα στοιχεία αυτά λένε ότι: το 26,5% από 14 έως 25 χρόνων είναι άνεργες.Το αντίστοιχο ποσοστό στους άνδρες είναι το 15,3%. Στην ηλικία των 26 έως 64 ετών το 34,1% είναι άνεργες ενώ οι άνδρες είναι 24,1%.

Αυτά τα στοιχεία ανατρέπουν αυτές τις θεωρίες και χωρίς να απορρίπτουμε την ανάγκη της μόρφωσης, εξειδίκευσης και επιμόρφωσης, λέμε ότι σήμερα δεν είναι αυτό το πρόβλημα και η αιτία, για την ανεργία των γυναικών.

Πιστεύουμε, ότι για την άρση αυτής της κατάστασης, πρέπει οι εργαζόμενες να απαιτήσουν συνολικά μέσα από το εργατικό κίνημα:

- Κλαδική παραγωγική ανάπτυξη της χώρας σε όφελος των εργαζομένων

- Να θεσπιστεί επιδότηση αόριστης διάρκειας για την ανεργία

- Να οριστούν επιδόματα ανεργίας στο 80% του ημερομίσθιου του ανειδίκευτου εργάτη

- Να διασφαλίζονται τα κοινωνικά και ασφαλιστικά δικαιώματα των ανέργων κατά τη διάρκεια της επιδότησης".

- Μιλήσατε για προγράμματα κατάρτισης, αλήθεια, κατά πόσο αυτά βοηθάνε στην αντιμετώπιση της ανεργίας;

"Μπροστά σε αυτή την κατάσταση με την ανεργία και τα τεράστια προβλήματα ιδιαίτερα των γυναικών, αντί να πάρουν μέτρα ουσιαστικά, βρήκαν φάρμακο για την αρρώστια, τα προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης.

Αυτό είναι μια μεγάλη απάτη.

Αν κοιτάξουμε σήμερα στην Ελλάδα, θα δούμε από τα Συνδικάτα μέχρι τους επιχειρηματίες να διαμορφώνουν προγράμματα κατάρτισης ειδίκευσης, μόρφωσης και επιμόρφωσης εργαζομένων και ανέργων κάνοντας την Ελλάδα ένα απέραντο "σχολείο".

Νομίζει κανείς ότι με όλα αυτά τα προγράμματα έχουμε τους πιο εξειδικευμένους και ικανούς για απασχόληση.

Αυτό δεν ισχύει για δυο λόγους:

Πρώτον, η ΕΕ κάνει τη δουλιά της χρηματοδοτώντας αυτά τα προγράμματα, μιας και περνάει την κυρίαρχη ιδεολογία και αντίληψή της για την ανεργία, και παράλληλα αποπροσανατολίζοντας τους εργαζόμενους από τις πραγματικές αιτίες της, τις δικές της ευθύνες. Στόχος της είναι να σπάσει ή να μειώσει την κοινωνική αντίδραση και αντίσταση που φαίνεται ότι δυναμώνει μπροστά σε αυτά τα προβλήματα.

Χρυσώνουν το χάπι της ανεργίας, και περνάνε την αντίληψη ότι υπάρχει ευκαιρία για απασχόληση με την παρακολούθηση προγραμμάτων.

Δεύτερον, το κράτος μέσω του ΟΑΕΔ διαχειρίζεται δισεκατομμύρια δρχ. το χρόνο για επαγγελματική κατάρτιση - εκπαίδευση.

Το αποτέλεσμα είναι οι τελειόφοιτοι αυτών των σεμιναρίων να παραμένουν άνεργοι.

Εμείς θεωρούμε απαραίτητη την επιμόρφωση, ειδίκευση του εργατικού δυναμικού.

Ομως, για να είναι σωστή και αποτελεσματική ως προς την ποιότητα της εκπαίδευσης, προτείνουμε: Επαγγελματική εξειδίκευση, κατάρτιση, μέσα από τη δημόσια εκπαίδευση και όχι μέσα από τον ιδιωτικό τομέα και την ΕΕ".

- Στο όνομα των ίσων ευκαιριών προωθούνται μια σειρά μέτρα. Τι γνώμη έχετε γι' αυτά;

"Με την απορύθμιση των εργασιακών σχέσεων περνούν αντιλήψεις που θέλουν να αποπροσανατολίσουν τις γυναίκες.

Μιλάνε για το συγκερασμό οικογενειακών και επαγγελματικών υποχρεώσεων. Παράλληλα έντονα συζητιέται και στην ΕΕ και στη χώρα μας, ότι η διεκδίκηση της άρσης της ανισότητας έχει να κάνει με την ισονομία.

Αυτό είναι παγίδα και μεγάλη πρόκληση.

Στο όνομα της ισότητας, των ίσων ευκαιριών εντείνεται και προχωρά η κατεδάφιση όποιου θετικού μέτρου κερδίθηκε μέχρι σήμερα υπέρ των γυναικών. Στόχος των καπιταλιστών είναι να εντείνουν περισσότερο την ταξική εκμετάλλευση των γυναικών. Για παράδειγμα, στη χώρα μας στο όνομα της ισοτιμίας, πέρασε με νόμο η νυχτερινή απασχόληση των γυναικών στη βιομηχανία και βιοτεχνία!

Αυξήθηκε το ηλικιακό όριο συνταξιοδότησης γυναικών και καταργήθηκε η 5ετη διαφορά με τους άνδρες, με κίνδυνο ένα μεγάλο μέρος των γυναικών να μην φτάσει ποτέ στη σύνταξη!Πόσο κουράγιο έχει μια γυναίκα να φτάσει στα 65 χρόνια για να πάρει σύνταξη, όταν είναι φορτωμένη με δεκάδες άλλες υποχρεώσεις. Οι γυναίκες επίσης περνούν μεγάλα διαστήματα ανεργίας και αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος των εργαζομένων που εργάζονται με τις ευέλικτες μορφές εργασίας. Καταλαβαίνετε ότι με αυτά τα δεδομένα, θα χρειαστούν 100 χρόνια για να συγκεντρώσουν προϋποθέσεις συνταξιοδότησης"!

- Τι προτείνετε, λοιπόν;

"Τη θέσπιση θετικών ρυθμίσεων υπέρ των γυναικών, όχι φυσικά ως διάκριση, αλλά για την αποκατάσταση ενός μέρους των αδικιών, των ανισοτήτων σε βάρος των γυναικών.

Γιατί οι άνδρες και οι γυναίκες δεν ξεκινάνε από την ίδια αφετηρία. Οι γυναίκες είναι πολύ πιο πίσω λόγω του ρόλου που τους επιφυλάσσει το καπιταλιστικό σύστημα. Χρειάζεται λοιπόν πιο αποφασιστικά οι γυναίκες να αντισταθούν σε αυτές τις πολιτικές, να καταλάβουν ποιος και γιατί φταίει, τι κερδίζει από την εκμετάλλευσή τους, ποιος χάνει και γιατί τόσο υποκριτικά απευθύνονται σε αυτές εκείνοι και εκείνες που χαράσσουν και ασκούν αυτή την πολιτική".

- Το συνδικαλιστικό κίνημα πώς αντιμετωπίζει τα προβλήματα των γυναικών;

Είναι γεγονός ότι τα προβλήματα των γυναικών δεν απασχολούν όσο και όπως θα έπρεπε το συνδικαλιστικό κίνημα.

Η ανεργία και οι ευέλικτες μορφές εργασίας, απομακρύνουν περισσότερο τις γυναίκες από το σ.κ. Επίσης, οι ίδιες αιτίες στρέφουν τις γυναίκες, εξαιτίας του φόβου, στην ατομική διαπραγμάτευση με τον εργοδότη και όχι μέσω του σωματείου, δημιουργώντας ιδιαίτερα στις εργαζόμενες στις ευέλικτες μορφές εργασίας, απόψεις ότι δεν έχουν κοινά ζητήματα και στόχους να παλέψουν με το συδικαλιστικό κίνημα.

Λόγω και του παραπάνω, περνάνε αντιλήψεις της "ατομικής" λύσης, της απογοήτευσης κλπ. Αυτά τα ζητήματα σήμερα ορισμένες ηγεσίες του σ.κ. από τη μια κάνουν ότι δεν καταλαβαίνουν και από την άλλη τις καλλιεργούν και τις υποθάλπουν.

Γι αυτό χρέος του ταξικού σ.κ., πρώτα και κύρια των κομμουνιστριών και κομμουνιστών που δρουν σ' αυτό, δεν είναι μόνο η ενημέρωση των εργαζομένων για τα αίτια της δημιουργίας των προβλημάτων και η οργάνωση της πάλης γι' αυτά, αλλά εξίσου σημαντική είναι η αποκάλυψη του χαμαιλεοντισμού και του ρόλου που παίζουν οι συντηρητικές και ρεφορμιστικές δυνάμεις στο σ.κ.

Το εργατικό σ.κ. πρέπει αποφασιστικά να ασχοληθεί, να εξειδικεύσει τα προβλήματα των γυναικών και να προβάλει στις γυναίκες τις αιτίες και λύσεις που θα έρχονται σε αντίθεση με τις αντιλήψεις που επικρατούν και με το κεφάλαιο.

Δεν αρκεί η συμπάθεια για τα γυναικεία προβλήματα. Θεωρώ ότι το σ.κ. το αφορά και πρέπει να κάνει ό,τι μπορεί για την ουσιαστική συμμετοχή των γυναικών.

Γιατί θα δυναμώσουν οι αγώνες για τα μικρά και μεγάλα προβλήματα με τη συμμετοχή τους στο κίνημα.

Πρέπει να επιδιωχτεί να βγουν στο προσκήνιο οι γυναίκες των λαϊκών στρωμάτων που μπορούν αντικειμενικά, από την ταξική τους θέση, να παλέψουν ενάντια σε αυτές τις πολιτικές.

Ακούγεται ότι για τα προβλήματα των γυναικών φταίνε οι άνδρες, οι πατριαρχικές αντιλήψεις, και γι' αυτό όλες οι γυναίκες μαζί, πρέπει ανεξάρτητα από πολιτικές, να παλέψουν ενάντια σε αυτό για την επίλυση των προβλημάτων τους. Αυτό είναι επικίνδυνο και αποπροσανατολιστικό, γιατί τα προβλήματα των εργαζομένων είναι ταξικά. Οι κεφαλαιοκράτες εκμεταλλεύονται ίδιο τους εργαζόμενους άνδρες ή γυναίκες.

Δεν μπορεί να εξισώνονται από άποψη συμφερόντων η εργαζόμενη και η εργοδότρια. Δεν έχουν τα ίδια συμφέροντα, τις ίδιες ανάγκες.

Βέβαια, υπάρχουν πολλές ανισότητες στις γυναίκες που αφορούν την εργασία, την οικονομία, την κοινωνία, κλπ. Αν περάσει όμως η αντίληψη ότι την ευθύνη για την ανισότητα την έχουν οι άνδρες, τότε δίνουμε τις καλύτερες υπηρεσίες στο σύστημα. Ανάβουμε πράσινο φως για τη συνέχιση αντιλαϊκών πολιτικών της ΕΕ και των εκάστοτε ελληνικών κυβερνήσεων ενάντια στα συμφέροντα των εργαζομένων ανδρών και γυναικών.

Ο κινητήρας, η ατμομηχανή των εξελίξεων είναι το λαϊκό κίνημα, η ταξική πάλη. Η πάλη των εργαζομένων γυναικών πρέπει να συνδέεται και με την ανάδειξη των αιτιών, να αποκαλύπτει τους υπαίτιους. Να στρέφεται ενάντια στις πολιτικές των μονοπωλίων, ενάντια και στα διεθνή ιμπεριαλιστικά κέντρα, που τις προωθούν και τις εφαρμόζουν.

Β. Ν.