Επανάσταση και σοσιαλισμός ή μέτωπο και κυβέρνηση;

Το πρόγραμμα, που θα συζητήσει και θα διαμορφώσει το Συνέδριο, αποτελεί την πολιτική ταυτότητα του Κόμματος, είναι το θεμέλιο πάνω στο οποίο στηρίζεται η ιδεολογική μας ενότητα, σ' αυτό θα βασιστεί η χάραξη της πολιτικής μας για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα.

Κατά συνέπεια, το πρόγραμμα δεν είναι σωστό να αντιμετωπίζεται σαν μια οποιαδήποτε απόφαση του Κόμματος, γιατί ταυτίζεται με τους λόγους ύπαρξής του και της ικανότητάς του να καθοδηγεί την εργατική τάξη σε όλες τις φάσεις του αγώνα ως την εκπλήρωση της ιστορικής της αποστολής: την επανάσταση και το σοσιαλισμό.

Προσπαθώντας να συμβάλλω στη συζήτηση που έχει ξεκινήσει στο Κόμμα, εκφράζω καταρχήν την ανησυχία μου για τη γενική κατεύθυνση του σχεδίου της ΚΕ.

Εχω την πεποίθηση ότι:

Ο ελληνικός λαός θα απαλλαγεί από τα δεσμά της εκμετάλλευσης και της καταπίεσης μόνο όταν η εργατική τάξη, με επικεφαλής το Κόμμα της πραγματοποιήσει την επαναστατική ανατροπή της καπιταλιστικής εξουσίας και εγκαθιδρύσει την εξουσία της, γεγονός που θα είναι και το πρώτο βήμα για την έναρξη της διαδικασίας οικοδόμησης του σοσιαλισμού.

Είναι αναμφισβήτητα αντικειμενικό πλέον και για τη χώρα μας - χώρα με ενδιάμεση θέση στο ιμπεριαλιστικό σύστημα και αναπτυγμένες καπιταλιστικές σχέσεις (ΚΜΚ) - ότι η ταξική πάλη κατευθύνεται στη λύση της βασικής αντίθεσης.

Στην Ελλάδα δεν υπάρχουν πια άλυτα μεγάλα αστικοδημοκρατικά προβλήματα που έπαιζαν ρόλο κουρτίνας και κάλυπταν ή θόλωναν το βασικό καθήκον της εργατικής τάξης.

Ο καπιταλισμός, με οποιαδήποτε κυβερνητική εκδοχή, δεν έχει πλέον ούτε τη δυνατότητα ρεφορμιστικών ελιγμών, ούτε σε πολιτικές θέσεις, ούτε πολύ περισσότερο σε πολιτικές πράξεις.

Η εξάρτηση της χώρας από μεγάλα διεθνή κέντρα δεν είναι ζήτημα εξωτερικής αντίθεσης. Σαν χώρα είμαστε πλήρως ενταγμένοι - ενσωματωμένοι στον καπιταλισμό και τους μηχανισμούς που προκαλούν την εξάρτηση. Η ανεξαρτησία της χώρας συνδέεται άμεσα, άρρηκτα και οργανικά με τη σοσιαλιστική επανάσταση.

Αντικειμενικά, λοιπόν, δεν μπορεί να υπάρξει ενδιάμεση απάντηση σε κανένα μεγάλο οικονομικό, κοινωνικό, πολιτικό πρόβλημα. Το απάνθρωπο εκμεταλλευτικό, καταπιεστικό σύστημα βρίσκεται ολόγυμνο απέναντί μας. Η αναγκαιότητα του σοσιαλισμού ξεπροβάλλει μέσα από ορθάνοιχτες πόρτες και παράθυρα.

Σ' αυτήν την κατεύθυνση θα αναπτύσσεται και θα ωριμάζει η συνείδηση της εργατικής τάξης και αυτό, ανάλογα με τις συνθήκες, ίσως αποδειχτεί λιγότερο χρονοβόρα υπόθεση απ' όσο με μια πρώτη ματιά φαίνεται.

Είμαστε επίσης υποχρεωμένοι να βοηθάμε να αναπτύσσονται στην πράξη οι συμμαχίες της εργατικής τάξης με τα άλλα καταπιεζόμενα στρώματα και να πραγματοποιείται η συγκέντρωση της στρατιάς των δυνάμεων της επανάστασης.

Μέσα απ' αυτό το δρόμο θα δημιουργούνται οι δυνατότητες το ΚΚΕ να αποκτήσει τις δυνάμεις και την ικανότητα να καθοδηγήσει το μεγάλο αγώνα της επαναστατικής αλλαγής του συστήματος.

Η ΚΕ, παρακάμπτοντας τα προηγούμενα, καθορίζει και μάλιστα σαν ένα είδος νομοτέλειας, δρόμο προσέγγισης και περάσματος στο σοσιαλισμό το α.α.δ. μέτωπο και την κυβερνητική του προέκταση, διαχωρίζοντας ουσιαστικά την α.α. πάλη και το κοινωνικό μέτωπο από τη σοσιαλιστική επαναστατική φυσική του προέκταση.

Στη θέση της επαναστατικής μπαίνει η κυβερνητική εξέλιξη σε καπιταλιστικό έδαφος.

Αυτός ο τρόπος, έχω τη γνώμη, ότι μας βάζει σε ένα δαιδαλώδη δρόμο, όπου ο κίνδυνος να ξεστρατίσουμε είναι πολύ πιθανός και αυτός είναι, νομίζω, λόγος σοβαρής ανησυχίας.

Κοινωνικό και πολιτικό μέτωπο με κριτήριο όχι το σοσιαλισμό, αλλά την αντιιμπεριαλιστική πάλη, κυβέρνηση του μετώπου με το ίδιο κριτήριο, ουσιαστικά θέτουν εκτός ημερήσιας διάταξης την ιδεολογικο- πολιτική πάλη της συγκέντρωσης των δυνάμεων της σοσιαλιστικής επανάστασης, βάζοντας στη θέση της κυβερνητικές μεταρρυθμίσεις και αλλαγές.

Δεν είναι τυχαίο ότι αρκετοί σύντροφοι, στην προσπάθειά τους να υπερασπίσουν το σχέδιο Προγράμματος, μιλούν με τέτοιο τρόπο για τις δυσκολίες του σήμερα, που ουσιαστικά υποβαθμίζουν τον αγώνα στο επίπεδο του "εφικτού", στην υποταγή στη σημερινή δύσκολη πραγματικότητα, αντικειμενικά οδηγούνται στην άρνηση του στρατηγικού στόχου, που υποτίθεται ότι έχει κεντρική θέση και χαρακτήρα στο σχέδιο.

Είναι φυσικό τέτοιες απόψεις που εξοστρακίζουν την επανάσταση στη "Δευτέρα Παρουσία", να αποτελούν πηγή δεξιών παρεκκλίσεων από την ιδεολογία μας και την πολιτική του επιστημονικού σοσιαλισμού.

Το κοινωνικο- πολιτικό μέτωπο θα συγκροτείται και "από τα πάνω"... Προκύπτει, δηλαδή, η ανάγκη πολιτικών συνεργασιών και επειδή α.α. πολιτικές δυνάμεις σήμερα δεν υπάρχουν, θα τις αναζητήσουμε εναγωνίως ή και θα συμβάλλουμε να γεννηθούν.

Είναι όμως σωστό να εξαρτηθεί όλη η πολιτική μας από την ανεύρεση πολιτικών συμμάχων, ιδιαίτερα όταν δεν προκύπτει από πουθενά ότι αυτοί θα υπάρξουν; Από πού βγαίνει ότι η ανάπτυξη των κοινωνικών συμμαχιών θα οδηγήσει οπωσδήποτε στην εμφάνιση μικροαστικών α.α. πολιτικών δυνάμεων;

Δεν υπάρχει ο κίνδυνος να αναζητούμε - πολιτικούς συμμάχους ενώ τέτοιοι δε θα υπάρχουν; Η ακόμη χειρότερα να πάμε σε συμμαχία με μικροαστικές δυνάμεις που δεν είναι πράγματι αντιιμπεριαλιστικές; Η πολιτική συμμαχία της ε.τ. θα γίνει στη βάση της νίκης ενάντια στον κοινό εχθρό ή για παιχνίδι με συνασπισμούς και συμφωνίες;

Δυστυχώς, η πρόσφατη, αλλά και η παλιότερη πείρα μας είναι πολύ σκληρή για να θεωρούμε ότι μπορούμε να την αγνοήσουμε.

Ακόμη όμως και αν τέτοιες δυνάμεις θεωρητικά μπορούσαν να υπάρξουν, από πού βγαίνει ότι μια μόνιμη πολιτική συμφωνία μαζί τους θα ήταν ανωφελής; Και γιατί η κυβερνητική της προέκταση θα βοηθούσε την προσέγγιση στη σοσιαλιστική επανάσταση; Είναι φανερό πως μιλάμε για πολιτικές δυνάμεις που θα εκφράζουν μικροαστικά στρώματα που αναπόφευκτα θα ταλαντεύονται ανάμεσα στην αστική και την εργατική τάξη, γεγονός που οφείλεται στη φύση της ταξικής θέσης τους.

Ας μου επιτραπεί να παραθέσω σχετικό απόσπασμα του Λένιν, που αναφέρεται στις προϋποθέσεις συμμαχίας προλεταριάτου και αγροτιάς: "... μα και οποιαδήποτε μακρόχρονη συμφωνία θα ήταν ολέθρια για το σοσιαλιστικό κόμμα της εργατικής τάξης και θα αδυνάτιζε την επαναστατική δημοκρατική πάλη... Μονάχα ακολουθώντας μια τελείως αυτοτελή πολιτική πρωτοπορία της επανάστασης, το προλεταριάτο θα είναι σε θέση να απαγκιστρώσει την αγροτιά από τους φιλελεύθερους, να την απαλλάξει από την επιρροή τους, να την παίρνει μαζί του στην πορεία της πάλης και να πραγματοποιεί μ' αυτό τον τρόπο τη συμμαχία στην πράξη..." (Λένιν τ.17. σελ. 45).

Σήμερα, αυτή η άποψη φαντάζει "στενή". Μοιάζει σαν οι μπολσεβίκοι να ήθελαν "να πάνε μόνοι τους". Και όμως, μ' αυτή τη γραμμή, η εργατική τάξη κέρδισε στο πλευρό της το 1917 τη μεγάλη πλειοψηφία της αγροτιάς, που άφησε τους Εσέρους να φλυαρούν στις κυβερνητικές θεσούλες.

Οχι λοιπόν, μια μακρόχρονη συμφωνία από "τα πάνω", αλλά η "τελείως αυτοτελής πολιτική" μπορεί να τραβήξει ενδιάμεσα στρώματα στο πλευρό της ε.τ. Η διατήρηση της πολιτικής αυτοτέλειας του Κόμματος είναι στη σημερινή φάση τόσο αναγκαία, όσο ήταν πέντε χρόνια πριν η πάλη για τη διάσωσή του.

Είμαστε υποχρεωμένοι να απορρίψουμε τη λογική του πολιτικού μετώπου που θα παλεύει για να κερδίσει την κοινοβουλευτική πλειοψηφία για να αποσπάσει την κυβερνητική εξουσία. (Είναι ένα ερώτημα τι άλλαξε στο σημερινό κράτος και γενικό εκλογικό δικαίωμα, αυτό το όργανο κυριαρχίας της αστικής τάξης, όπως το ονόμαζε ο Ενγκελς, μπορεί να εκφράσει τη θέληση της πλειοψηφίας των εργαζομένων και να κατοχυρώσει την εφαρμογή της). Γιατί μια τέτοια κυβέρνηση, αν ποτέ υπάρξει, θα στηρίζεται σε ασταθείς, ταλαντευόμενους πολιτικούς συμμάχους και συνυπάρχοντας με το αστικό κράτος ούτε τον ιμπεριαλισμό θα μπορέσει να παλέψει, ούτε την πίεση, τους ελιγμούς και τα χτυπήματα της αστικής τάξης θα αντέξει.

Εμπρός στις δυσκολίες μια τέτοια κυβέρνηση μόνο μικροβελτιώσεις θα μπορεί ίσως να πραγματοποιεί, που όμως σε καμιά περίπτωση δε θα βάζουν σε αμφισβήτηση τον καπιταλισμό. Θα είναι ανήμπορη να κάνει το βήμα μπροστά και έτσι σύντομα θα επέλθει η συντριβή της.

Το κίνημά μας εδώ και αρκετές δεκαετίες βάδισε τον ίδιο δρόμο, των μετώπων και της κοινής πάλης με τη σοσιαλδημοκρατία. Δρόμος, που παρά τον ηρωικό αγώνα του ΚΚΕ και των μελών του δεν οδήγησε σε νίκη.

Ολη αυτή η λογική του μετώπου και της κυβέρνησης οδηγεί στο χάσιμο του δρόμου. Ο σοσιαλισμός γίνεται μ' αυτό τον τρόπο ένα μακρινό όραμα, κάτι σαν όνειρο. Βεβαίως η σοσιαλιστική επανάσταση δεν είναι μία διαδικασία που θα ξεκινήσει αύριο το πρωί και μάλιστα χωρίς πανίσχυρο Κόμμα και χωρίς συγκέντρωση δυνάμεων.

Θα ξεμακραίνει όμως συνεχώς, όσο δε δένεται με την πείρα και τα προβλήματα του λαού μας, όσο ο ιδεολογικός μας αγώνας δε φωτίζει αυτή την προοπτική, αν η πολιτική μας πάλη περιορίζεται σ' αυτό που φαίνεται ρεαλιστικό, εφικτό.

Πεποίθησή μου είναι ότι μόνο στην προοπτική της σοσιαλιστικής επανάστασης μπορεί να ξυπνήσουμε την ελπίδα των εργαζομένων για ένα καλύτερο αύριο ανεξαρτησίας και κατάργησης της εκμετάλλευσης.

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ

μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ