Για τη δικτατορία του προλεταριάτου

Το κεφάλαιο για την οικοδόμηση του Σοσιαλισμού, χαρακτηρίζεται από τη γενικολογία και την ασάφεια που χαρακτηρίζει ολόκληρο το σχέδιο Προγράμματος, δηλαδή ο καθένας μπορεί να το ερμηνεύσει όπως αυτός νομίζει καλύτερα, φροντίζοντας να "ευχαριστήσει" και αυτούς που πραγματικά πιστεύουν στην επαναστατική εξουσία της εργατικής τάξης και τους μικροαστούς που τρέμουν στην ιδέα της δικτατορίας του προλεταριάτου.

Είναι φανερό ότι η ηγεσία του Κόμματος δεν έχει βγάλει κανένα ουσιαστικό συμπέρασμα από την πορεία οικοδόμησης αλλά και διάλυσης των πρώην σοσιαλιστικών χωρών. Διαφορετικά δεν εξηγείται η παντελής έλλειψη αναφοράς στα συμπεράσματα που βγήκαν από τη συζήτηση αυτών των γεγονότων. Καθώς και στα αντίστοιχα μέτρα - ασφαλιστικές δικλείδες που πρέπει να παρθούν, ούτως ώστε να δώσει στην εργατική τάξη πραγματικές εγγυήσεις για τη διατήρηση της εξουσίας της και ουσιαστικές απαντήσεις στα αγωνιώδη ερωτήματα που έχει κάθε απλός εργάτης, για το αν πραγματικά μπορεί να πετύχει την εγκαθίδρυση της δικιάς του εξουσίας.

Ετσι, εσκεμμένα κατά τη γνώμη μου, εντελώς αυθαίρετα και χωρίς συνέχεια από την ανάπτυξη του Α-Α-Δ μετώπου και την κυβέρνηση συνεργασίας, (θ. 31), πάμε στο Σοσιαλιστικό κράτος, χωρίς να ξεκαθαρίζει τι κράτος θα είναι αυτό, ποιο θα αντικαταστήσει, αν θα είναι μετεξέλιξη ή τσάκισμα του παλιού αστικού κράτους. Το ίδιο ασαφής και μεσοβέζικη είναι η θέση για το ειρηνικό ή μη ειρηνικό πέρασμα στο σοσιαλισμό.

Δεν ξεκαθαρίζει, έτσι, στο προλεταριάτο ποιος θα είναι ο σκοπός της επαναστατικής του πάλης, δηλαδή το βίαιο τσάκισμα του αστικού κράτους και η εγκαθίδρυση της δικτατορίας του, ώστε η "οργάνωση της πρωτοπορίας των καταπιεζομένων σε κυρίαρχη τάξη" να μπορέσει να αλλάξει τις σχέσεις παραγωγής, να εξαφανίσει την αστική τάξη και τους συμμάχους της, να μπορέσει να υλοποιήσει τον τελικό της στόχο, την κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο.

Το ζήτημα της βίας είναι βασικό στοιχείο της επαναστατικής πάλης, όπως και συστατικό στοιχείο της δικτατορίας του προλεταριάτου. Κι όμως δεν αναφέρεται πουθενά καθαρά στο κείμενο, σε αντίθεση με τα ζητήματα της δημοκρατίας που κατέχουν πρωταρχική και περίοπτη θέση! Οι κλασικοί του μ-λ το ξεκαθαρίζουν αυτό από την πρώτη στιγμή: "... η δικτατορία του προλεταριάτου, δηλαδή η οργάνωση της πρωτοπορίας των καταπιεζομένων σε κυρίαρχη τάξη για την καθυπόταξη των καταπιεστών, δεν μπορεί να δώσει απλώς διεύρυνση της δημοκρατίας. Μαζί με τη διεύρυνση του δημοκρατισμού... επιβάλλει στους καταπιεστές, στους καπιταλιστές μια σειρά περιορισμούς της ελευθερίας. Και είναι φανερό πως εκεί που υπάρχει καταπίεση, εκεί που υπάρχει βία, δεν υπάρχει ελευθερία, δεν υπάρχει δημοκρατία". (Λένιν, "Κράτος και επανάσταση").

Σε αντίθεση με αυτά, δίνεται η εντύπωση ότι όλο το κείμενο για το σοσιαλισμό απολογείται στους λεγόμενους "συμμάχους", στους μικροαστούς και τα μεσαία στρώματα, ότι στο δικό μας σοσιαλισμό δε θα έχουμε βία, θα έχουμε δημοκρατία για όλο το λαό, ακόμη και για το μη μονοπωλιακό κεφάλαιο (θ. 39), θα έχουμε πολυκομματισμό, ελευθερία κλπ! Φτάνει στο σημείο να λέει πως... "με την πρόοδο της σοσιαλιστικής οικοδόμησης... θα εξαφανίζεται η κρατική τρομοκρατία"!!!

Ακόμη και τον όρο δικτατορία του προλεταριάτου τον θέτει σε εισαγωγικά, διευκρινίζοντας ότι είναι επιστημονικός όρος, υποθέτω για να μην παρεξηγηθεί(άραγε από ποιους;), ότι εμείς θέλουμε να επιβάλλουμε δικτατορία στους αστούς.

Ενα επαναστατικό Κόμμα, πρέπει να ξεκαθαρίζει στους εργάτες τις βασικές αρχές της επαναστατικής πάλης. Πρέπει να ξεκαθαρίζει ότι το αστικό κράτος πρέπει να τσακιστεί, καθώς και όλοι οι θεσμοί που το συνοδεύουν (Κοινοβούλιο, στρατός, αστυνομία, δικαστήρια, κρατικοί μηχανισμοί) και στη θέση τους να ιδρυθούν νέα όργανα της εργατικής τάξης. Τα νέα αυτά όργανα πρέπει να είναι πολιτικά όργανα τύπου Σοβιέτ, που θα ιδρυθούν σε παραγωγική βάση, στην καρδιά του προλεταριάτου και της φτωχής αγροτιάς και θα αποτελούν τα όργανα που η εργατική τάξη και οι σύμμαχοί της θα ασκούν την εξουσία. Με ηγεσίες αιρετές και ανακλητές, με πραγματικό έλεγχο από τους ίδιους τους εργάτες. Και όχι απλά μουσειακά - αποδυναμωμένα όργανα, όπως κατάντησαν τα Σοβιέτ στην ΕΣΣΔ, μετά τα πρώτα χρόνια της επανάστασης, περνώντας ουσιαστικά η εξουσία στο γραφειοκρατικο - υπαλληλικό μηχανισμό.

Σε αντίθεση με αυτό, στη θέση 36 αναφέρεται ότι οι οργανώσεις που η εργατική τάξη θα ελέγχει την εξουσία θα είναι τα εργατικά συνδικάτα! Δηλαδή, αφού η εργατική τάξη θα ελέγχει την εξουσία μέσω των συνδικάτων, στην εξουσία ποιος θα είναι;

Οσον αφορά το θέμα των σοσιαλιστικών σχέσεων παραγωγής, εκτός από μια απλή αναφορά στο κείμενο, η έμφαση δίνεται στα αποτελέσματα των νέων σχέσεων παραγωγής (στην αύξηση της παραγωγής και της παραγωγικότητας) κι όχι στο κύριο, δηλαδή στις ίδιες τις σχέσεις παραγωγής και το πώς θα εφαρμοστούν. Δημιουργεί έτσι, μια εξιδανικευμένη εικόνα. Το κύριο είναι, το αν η εργατική τάξη όχι μόνο θα κοινωνικοποιήσει τα μέσα παραγωγής, αλλά αν θα είναι αυτή που θα αποφασίζει για την ανάπτυξη και διοίκησή τους.

Για το τι και πώς θα παράγεται και πώς θα διανέμεται. Μόνο όταν το προλεταριάτο νιώθει πραγματικά ότι απελευθερώθηκε από τα δεσμά της εκμετάλλευσης και τα μέσα παραγωγής είναι πια δικά του, τότε μόνο μπορούμε να δούμε και τα αποτελέσματα των νέων σοσιαλιστικών σχέσεων παραγωγής στην οικονομία και την κοινωνία. Τέτοια παραδείγματα θετικά αλλά και αρνητικά είχαμε στην ΕΣΣΔ, στα πρώτα χρόνια της σοσιαλιστικής επανάστασης τα θετικά, και μετά, όταν η εργατική τάξη αποξενώθηκε από την εξουσία και οι στόχοι ανάπτυξης της παραγωγής καθορίζονταν από τον διοικητικό - κρατικό μηχανισμό, τα αρνητικά.

Ενα τρίτο ζήτημα που δεν ξεκαθαρίζεται στο κείμενο. Το θέμα των αντιθέσεων που θα υπάρχουν στο σοσιαλισμό, αυτών που τόσα χρόνια χαρακτηρίζαμε "μη ανταγωνιστικών", αλλά που μετά τα γεγονότα στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες, αποδείχτηκε ότι ήταν και παραήταν ανταγωνιστικές. Πώς θα αντιμετωπιστούν οι αντιθέσεις πνευματικής - χειρωνακτικής εργασίας, πόλης - χωριού, οργάνων εξουσίας της εργατικής τάξης και διοικητικού - γραφειοκρατικού μηχανισμού; Πώς θα λυθεί το αγροτικό ζήτημα, που από ό,τι δείχνει η εμπειρία της ΕΣΣΔ, δε λύθηκε ούτε εκεί σωστά και έπαιξε σημαντικό ρόλο στις μετέπειτα εξελίξεις και υποχωρήσεις του Κόμματος; Με ποιο τρόπο πρέπει να αντιμετωπίζει η εργατική τάξη και το κράτος της αυτές τις αντιθέσεις, ώστε να μην πάρουν ανταγωνιστικό χαρακτήρα και ταυτόχρονα να δυναμώνει την εξουσία της; Ζητήματα που ζητούν απάντηση και όχι μια απλή αναφορά, ότι στο σοσιαλισμό θα υπάρχουν και αντιθέσεις, όπως λέει η θέση 41.

Τέλος, θέλω να αναφερθώ στη σχέση Κόμματος - εξουσίας (κράτους) και εργατικής τάξης. Σωστά αναφέρεται ότι το Κόμμα πρέπει να κατακτά τον πρωτοπόρο ρόλο του στη ζωή και τη δράση. Ποιος όμως πρέπει να είναι ο ρόλος του στο σοσιαλισμό; Κατά τη γνώμη μου, αυθαίρετα η ηγεσία του Κόμματος, ταυτίζει το κόμμα με την εξουσία, το κράτος με την εργατική τάξη. Και είναι αυθαίρετο γιατί κανείς δεν μπορεί να ανακηρύξει τον εαυτό του πρωτοπορία, παρά μόνο όταν τον αναδείξει μέσα από τα σπλάχνα του το ίδιο το προλεταριάτο. Επίσης είναι λάθος, κατά τη γνώμη μου, να ταυτίζεται το Κόμμα με την εξουσία και το κράτος γιατί στην πράξη, από πολιτικός και ιδεολογικός καθοδηγητής της τάξης, γίνεται κομμάτι του κρατικού - διοικητικού μηχανισμού. Κάτι τέτιο έγινε και στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες με αποτέλεσμα τη διάβρωση του ίδιου του κόμματος και την απάθεια και αδιαφορία της εργατικής τάξης.

Στο σοσιαλισμό ένα επαναστατικό κόμμα πρέπει να ξεκαθαρίζει τη θέση του απέναντι στην εξουσία και την τάξη. Σαν μέρος της τάξης έχει και εξουσία, αλλά σαν πρωτοπόρος πολιτικο - ιδεολογικός καθοδηγητής είναι ανεξάρτητο από το διοικητικό μηχανισμό του κράτους. Δε διαχειρίζεται την εξουσία της εργατικής τάξης για λογαριασμό της.

Αυτά πιστεύω είναι μερικά από τα ζητήματα που η ηγεσία του Κόμματος έχει χρέος να απαντήσει επιτέλους ξεκάθαρα στην εργατική τάξη, για ποιο σοσιαλισμό της λέει να παλέψει. Είναι ζητήματα που έχουν πρωταρχική θέση σε ένα επαναστατικό πρόγραμμα και είναι καθήκον κάθε κομμουνιστή να πάρει θέση, να συμβάλλει στη διαμόρφωση ταξικής επαναστατικής γραμμής στο κομμουνιστικό κίνημα και στη χώρα μας.

ΑΓΑΘΟΥ ΧΡΥΣΑΝΘΗ

Πρώην μέλος του ΚΚΕ

Πειραιάς