Για τα ζητήματα του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος

Μετά τις ανατροπές στην ΕΣΣΔ και στις άλλες σοσιαλιστικές χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, υπάρχει η αναγκαιότητα για το Κόμμα μας να εξετάσει, με βάση τις νέες συνθήκες, το πώς θα προσεγγίζει τις σχέσεις του με τα κόμματα και τις πολιτικές οργανώσεις του εξωτερικού. Αυτή η αναγκαιότητα ξεπροβάλλει εξαιτίας της δημιουργίας νέων κομμάτων, της ανατροπής των παγκόσμιων συσχετισμών, των ιδεολογικών διαφορών μεταξύ των ΚΚ.

Σήμερα το ΚΚΕ έχει σχέσεις με δεκάδες κόμματα, οργανώσεις στον κόσμο. Ποιο όμως είναι το ζητούμενο από τις σχέσεις αυτές του Κόμματός μας; Είναι η κοινή στρατηγική και δράση του κομμουνιστικού κινήματος απέναντι στις δυνάμεις του διεθνούς κεφαλαίου, ο κοινός τους αγώνας για το σοσιαλισμό, όπως και η ανασυγκρότηση του επαναστατικού εργατικού κινήματος και η εμφάνιση ενός ισχυρού αντιιμπεριαλιστικού κινήματος.

Είναι φανερό - και διαπιστώνεται και από το προσχέδιο Προγράμματος - πως πολλά ΚΚ κάνουν σήμερα σοβαρές "εκπτώσεις" στη θεωρία μας, συγχωνεύονται στα "νεοαριστερά" σχήματα, κάθε άλλο παρά προσβλέπουν σε μια αντιιμπεριαλιστική, ριζοσπαστική Αριστερά, η οποία θα στηρίζεται σε ισχυρά ΚΚ. Τέτοια κόμματα περνούν σε σοσιαλδημοκρατικές θέσεις ή και γίνονται ουρά σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων. Αν και η παραπάνω τάση, ιδεολογικο-πολιτικής υποχώρησης, είναι σήμερα η κυρίαρχη στο διεθνές κ.κ., υπάρχουν και αναπτύσσονται σοβαρές αντιστάσεις σ' αυτήν την πορεία.

Ετσι, τώρα, είναι απαραίτητο το ΚΚΕ εντονότερα να συμβάλει, με τη διεθνή παρουσία του, στην αποτροπή της παραπέρα σοσιαλδημοκρατικοποίησης του διεθνούς κ.κ., βοηθώντας την ανασύνταξή του.

Σήμερα, εξαιτίας της εσωτερικής ιδεολογικής διαπάλης και της οργανωτικής ρευστότητας που υπάρχει στο κ.κ., θα μπορούσαμε να δεχτούμε προσωρινά μια ευρύτερη, πιο πλατιά ερμηνεία των κομμάτων που θα τα θεωρούμε κομμουνιστικά, με βάση αυτό που οι ίδιοι δηλώνουν, όπως κάνει στην ουσία και το προσχέδιο Προγράμματος. Ομως αυτό δεν μπορεί να συνεχίζεται για μεγάλο διάστημα και στο μέλλον! Είναι ανάγκη να γίνει μια ανοιχτή συζήτηση στο διεθνές κ.κ., σε μια πορεία κατάκτησης κοινής ιδεολογικής ταυτότητας, αλλά σε μαρξιστικο - λενινιστική, επαναστατική βάση, που προϋποθέτει το διαχωρισμό από σοσιαλδημοκρατικές, "νεοαριστερές" θέσεις, από τάσεις ταξικής συνεργασίας, αλλά και εθνικιστικές απόψεις. Γι' αυτό το λόγο είναι απαραίτητο και οι ίδιοι να ξεκαθαρίσουμε, βαδίζοντας προς αυτήν την πορεία, εκείνα τα χαρακτηριστικά σημεία που θα πρέπει, κατά την άποψη του ΚΚΕ, να έχει ένα κομμουνιστικό κόμμα. Το προσχέδιο Προγράμματος κάνει μια προσπάθεια να καθορίσει ποια κόμματα ανασυγκροτούνται σε σωστή βάση: "Η ανασυγκρότηση του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος - σημειώνεται εκεί - στηρίζεται στην αναγνώριση της θεωρίας του επιστημονικού σοσιαλισμού, στην εκτίμηση του ρόλου και της προσφοράς του σοσιαλιστικού συστήματος τον 20ό αιώνα, ανεξάρτητα από την κριτική που το κάθε κόμμα κάνει για λάθη, ελλείψεις και αδυναμίες που εμφανίστηκαν στην πορεία της σοσιαλιστικής οικοδόμησης. Η ουσία του σοσιαλισμού είναι κοινή για όλες τις χώρες, ανεξάρτητα από τις ιδιαιτερότητες και ιδιομορφίες που πάντα υπάρχουν σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο" (1). Η προσπάθεια όμως αυτή, του προσχεδίου Προγράμματος, είναι ελλιπής. Πιο πλήρης θα ήταν αν μαζί με τα παραπάνω περιλαμβάνονταν και μια σειρά ακόμη ζητημάτων, που διαχωρίζουν τις επαναστατικές, διεθνιστικές, λενινιστικές δυνάμεις, από εκείνες που οδηγούνται στο "συναινετισμό", στη σοσιαλδημοκρατία και τον εθνικισμό. Οπως η αποδοχή:

1. Της ταξικής πάλης και του προλεταριακού διεθνισμού.

2. Του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού.

3. Της ανάγκης του επαναστατικού μετασχηματισμού της κοινωνίας σε σοσιαλιστική, και της κομμουνιστικής προοπτικής.

4. Της ανάγκης ύπαρξης διαχωριστικών γραμμών και ιδεολογικού μετώπου ενάντια στη σοσιαλδημοκρατία, τη "νεοαριστερά", τον αριστερισμό και αναρχοσυνδικαλισμό, όπως και της ανάγκης του αυτοτελούς ρόλου του κομμουνιστικού κινήματος.

5. Της συμμετοχής των κομμουνιστικών κομμάτων σε μαζικές οργανώσεις, συνδικάτα, στις εκλογές για τα κοινοβούλια, αν δεν υπάρχει καθεστώς ανωμαλίας στις χώρες τους.

6. Η προσπάθεια αυτών των κομμάτων να λειτουργήσουν ως κόμματα "νέου τύπου".

7. Η ετοιμότητα αυτών των κομμάτων να συμβάλλουν μαζί με το ΚΚΕ στην επεξεργασία μιας παγκόσμιας κοινής στρατηγικής και δράσης του κομμουνιστικού κινήματος.

Πρέπει στο Πρόγραμμα του ΚΚΕ να διατυπώνονται αυτές οι αρχές συγκρότησης και γίνονται ακόμη πιο αναγκαίες αν σκεφτεί κανείς πως υπάρχουν ΚΚ, όπως το ΚΚΡΟ, που ενώ λένε πως είναι κομμουνιστικά, απορρίπτουν την επανάσταση και ασπάζονται μόνο τις μεταρρυθμίσεις (συνέντευξη του προέδρου της Κρατικής Δούμας και στελέχους του ΚΚΡΟ στην "Κυρ. Ελευθεροτυπία" στις 13/4/96), απορρίπτουν, με απόφαση συνεδρίου τους, το σύνθημα "Προλετάριοι όλων των χωρών ενωθείτε", ενώ ηγετικά τους στελέχη αποδέχονται άκρως αντιδραστικές, εθνικιστικές, μεγαλοϊδεατικές θέσεις, όπως κάνει ο πρόεδρος του ΚΚΡΟ, Ζιουγκάνοφ στο τελευταίο του βιβλίο "Η Ρωσία και ο σύγχρονος κόσμος".

Είναι φανερό πως αυτό το κόμμα δεν ανασυγκροτείται σε κομμουνιστική βάση, κι αν κανείς εθελοτυφλεί, για να καθησυχάσει τη συνείδησή του, τότε δεν έχει βγάλει κανένα συμπέρασμα από τη ζημιά που προκάλεσε ο "γκορματσοφισμός" στο διεθνές κ.κ. Αν στο μέλλον αυτή η πορεία του συγκεκριμένου κόμματος δεν ανατραπεί από υγιείς κομματικές δυνάμεις και τη δυναμική του κινήματος, τότε δε θα 'χουμε να κάνουμε με ένα ΚΚ, ακόμη κι αν αυτό επιμείνει να ονομάζεται "κομμουνιστικό".

Πιστεύω πως με τα ΚΚ που ανασυγκροτούνται σε μαρξιστικο-λενινιστική βάση θα πρέπει να επιδιώκουμε να 'χουμε και τις στενότερες σχέσεις, άσχετα αν σήμερα τέτοια δεν είναι πολλά. Με αυτά τα ΚΚ μπορεί η συνεργασία μας να 'ναι σε πολλά ζητήματα πιο στενή και μόνιμη. Δε θα πρέπει να "τρενάρεται" η πολυμερής συνεργασία του Κόμματός μας με ΚΚ, επειδή σ' αυτήν δεν είναι έτοιμα να προσχωρήσουν "μεγάλα" ΚΚ της Δύσης. Σ' αυτήν την περίπτωση, όπως δείχνει και η ζωή, αυτά τα "μεγάλα" κόμματα ταλαντεύονται και πέφτουν σε ακόμη χειρότερες θέσεις, φλερτάροντας φανερά τέτοιες απονευρωμένες από κάθε τι το ριζοσπαστικό "αριστερές" ενώσεις κομμάτων, όπως είναι το "Φόρουμ". Οπως έλεγε ο Λένιν, "δεν υπάρχει άλλος τρόπος να βοηθήσεις τους ταλαντευόμενους από το να πάψεις να ταλαντεύεσαι ο ίδιος" (2).

Βέβαια το Κόμμα μας θα πρέπει να έχει σχέσεις και με ΚΚ και άλλα εργατικά, σοσιαλιστικά κόμματα κι αντιιμπεριαλιστικά κινήματα, με τα οποία δεν έχει την παραπάνω ιδεολογική σύμπτωση απόψεων, κυρίως με εκείνα που δρούμε στην ίδια γεωγραφική περιοχή, ή σε ίδια διεθνικά όργανα - οργανώσεις, όμως, στη βάση της κοινής στάσης και δράσης σε συγκεκριμένα ζητήματα. Αυτή η δράση θα βοηθήσει με τον τρόπο της στην κατάκτηση τόσο της κοινής στρατηγικής του διεθνούς ΚΚ, όσο και στη συγκρότηση ενός διεθνούς αντιιμπεριαλιστικού μετώπου. Ομως, το δεύτερο (η κοινή δράση σε συγκεκριμένα ζητήματα), δεν μπορεί να έρχεται σε αντιπαράθεση και να εμποδίζει το πρώτο (τη στενότερη ανάπτυξη των σχέσεών μας με εκείνες τις δυνάμεις του κ.κ. με τις οποίες έχουμε τα ίδια ιδεολογικά χαρακτηριστικά και πολιτικές εκτιμήσεις).

Για να προχωρήσουμε σήμερα απαιτούνται μια σειρά από συγκεκριμένα μέτρα για ν' αντιμετωπιστεί η σύνθετη κατάσταση στο διεθνές κ.κ. Τέτοια, όπως:

• Ανοιγμα ιδεολογικού μετώπου ενάντια σε σοσιαλδημοκρατικές, ρεφορμιστικές, αστικο-εθνικιστικές απόψεις που εισβάλλουν στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα. Αν δεν ανοίξει σήμερα ένα τέτοιο μέτωπο, οι συνέπειες για το κ.κ. μπορεί να είναι σοβαρότερες από τη ζημιά που προκάλεσαν οι ανατροπές των σοσιαλιστικών καθεστώτων στην Ευρώπη.
• Συντονισμός και συνεργασία στον ιδεολογικό αυτό αγώνα με τα ΚΚ, αλλά και δυνάμεις μέσα σε άλλα που στηρίζονται σε σωστές ιδεολογικές θέσεις.
• Μεγαλύτερη υποστήριξη, βάρος στις πρωτοβουλίες που παίρνουν τα άλλα ΚΚ, άσχετα από το αν διαθέτουν κοινοβουλευτική εκπροσώπηση.
• Προσπάθεια διεύρυνσης των πρωτοβουλιών των 6 και με άλλα μικρότερα ΚΚ της Δυτικής Ευρώπης, αλλά και με ΚΚ από την Ανατολική Ευρώπη.
• Αν δε γίνεται δυνατή η διεύρυνση, να παρθούν νέες πρωτοβουλίες και προς άλλα ΚΚ της Δύσης και της Ανατολικής Ευρώπης.
• Ανάπτυξη των σχέσεών μας με τα ΚΚ των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης και των Βαλκανίων, όπως και με τα ΣΚ, που διαθέτουν αντιιμπεριαλιστικές αντιστάσεις. Δημιουργία κινήματος αλληλεγγύης με τους αγώνες των κομμουνιστών αυτών των χωρών, κοινών εκδηλώσεων, π.χ., ενάντια στην επέκταση του ΝΑΤΟ, ενάντια στις αντικομμουνιστικές διώξεις.
• Ιδιαίτερη προσπάθεια ανάπτυξης των σχέσεών μας με τις δύο ενώσεις κομμάτων που 'χουν δημιουργηθεί στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες. Κυρίως βέβαια με την Ενωση Κομμουνιστικών Κομμάτων - ΚΚΣΕ, αλλά και με το Σοσιαλιστικό Ευρωασιατικό Κογκρέσο.
• Ανάπτυξη των σχέσεών μας με τα κόμματα της Μέσης και Εγγύς Ανατολής, με βάση και τις σκέψεις που αναπτύχθηκαν τα τελευταία χρόνια στις περιφερειακές συναντήσεις αυτών των κομμάτων.

Τα παραπάνω δε σημαίνουν πως το Κόμμα μας δεν είχε μια θετική και πολύ σημαντική συνεισφορά στο διεθνές κ.κ. τα χρόνια που πέρασαν από το προηγούμενο συνέδριο. Ούτε πως κάποια από τα παραπάνω δεν τα προωθεί, όσο μπορεί στην πράξη. Ομως, επειδή αφορούν τα χαρακτηριστικά της ανασυγκρότησης του διεθνούς κ.κ., όπως και τη συγκεκριμενοποίηση των κατευθύνσεων δράσης του ΚΚΕ στο διεθνές επίπεδο για τα επόμενα χρόνια, είναι απαραίτητο να υπάρχουν στα κομματικά ντοκουμέντα, στο Πρόγραμμα ή τις αποφάσεις του 15ου Συνεδρίου.

ΕΛΙΣΣΑΙΟΣ ΒΑΓΕΝΑΣ (Οδ. Ρούσσος)

Ν. Ηράκλειο Αττικής

Μέλος του Τμήματος Διεθνών Σχέσεων

1. Προσχέδιο Προγράμματος, θέση 18, σελ. 12.

2. Β. Ι. Λένιν: Σοσιαλσοβινιστές και διεθνιστές, τόμος 31, σελ. 467.