H Διακυβερνητική Διάσκεψη για την αναθεώρηση της Συνθήκης του Μάαστριχτ εισέρχεται στην κρισιμότερη φάση της, όπου εκτός από το ξεκαθάρισμα των θεμάτων που θα συζητηθούν διαμορφώνονται και οι κατευθύνσεις για τις τελικές αποφάσεις. Τη σφραγίδα στις αποφάσεις της Διακυβερνητικής, όπως αναμένεται, θα βάλει η Γερμανία, η οποία σε συνεργασία με τη Γαλλία επιβάλλουν τη μια μετά την άλλη τις θέσεις τους στους υπόλοιπους "εταίρους". Σε αδρές γραμμές τα θέματα που θα συζητηθούν στη Διακυβερνητική Διάσκεψη είναι τα εξής:

• Εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας.

Αναμένεται να αναγνωριστεί από όλους η ανάγκη κοινής εξωτερικής πολιτικής από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Ειδικότερα, οι συζητήσεις αναμένεται να επικεντρωθούν στην επέκταση της λήψης αποφάσεων με πλειοψηφία.

• Αμυνα.

Σε συνδυασμό με το παραπάνω θέμα αναμένεται να εξεταστεί και το θέμα της κοινής αμυντικής πολιτικής. Πιο συγκεκριμένα, το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στο αν θα ενσωματωθεί (και πώς) η Δυτικοευρωπαϊκή Ενωση στην Ευρωπαϊκή Ενωση για να χρησιμεύσει σαν αμυντικός - στρατιωτικός βραχίονάς της. Ως επακόλουθο θα συζητηθεί η σχέση με το ΝΑΤΟ και ο ρόλος του στην Ευρώπη.

• Συστήματα ψηφοφορίας και λήψης αποφάσεων στο Συμβούλιο Υπουργών.

Εδώ ίσως βρίσκεται το κυριότερο ζήτημα της Διάσκεψης, αφού από τον τρόπο λήψης των αποφάσεων θα κριθεί ποιες θα είναι οι κύριες επιλογές για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Κάτω απ' αυτόν το γενικό τίτλο θα συζητηθούν η στάθμιση των ψήφων κατ' αναλογία με το μέγεθος του πληθυσμού της κάθε χώρας, η επέκταση ή μη του πεδίου λήψης αποφάσεων με ειδική πλειοψηφία, το μέγεθος των αναστελλουσών μειοψηφιών κ.ά.

• Το μέγεθος της Επιτροπής.

Με τη διεύρυνση της Ενωσης, αν ακολουθηθεί η ίδια αναλογία, οι επίτροποι θα αυξηθούν από 20 σε 38. Σχετικά μ' αυτό υπάρχουν πολλές προτάσεις για μείωση του αριθμού των μελών της Επιτροπής στο όνομα της μεγαλύτερης αποτελεσματικότητας.

• Εξουσίες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Αν και δεν αναμένεται ουσιαστική αύξηση των εξουσιών και των αρμοδιοτήτων του μοναδικού εκλεγμένου οργάνου της Ενωσης, θα επιχειρηθεί μια επίφαση δημοκρατικότητας με τη διεύρυνση των θεμάτων για τα οποία θα απαιτείται και η σύμφωνη γνώμη του Ευρωκοινοβουλίου.

• Δικαιοσύνη και εσωτερικές υποθέσεις.

Στο θέμα αυτό, που έχει εγγραφεί επισήμως στην ατζέντα της Διάσκεψης, το μοναδικό που μπορεί να συζητηθεί είναι η απλοποίηση των διαδικασιών και των μηχανισμών για διακυβερνητική διαβούλευση, ώστε να επιταχυνθεί η λήψη αποφάσεων.

Οπως φαίνεται, το μείζον ζήτημα της Οικονομικής και Νομισματικής Ενωσης (ΟΝΕ) δε θα συζητηθεί στη Διακυβερνητική. Οι "δεκαπέντε" έχουν συμφωνήσει από τη Σύνοδο της Μαδρίτης, τον περασμένο Δεκέμβρη, ότι η ΟΝΕ θα προχωρήσει έτσι ή αλλιώς σύμφωνα με τις αποφάσεις του Μάαστριχτ και ότι την 1η Γενάρη 1999 η Ευρωπαϊκή Ενωση θα διαιρεθεί στο "σκληρό πυρήνα" των χωρών - μελών που θα εκπληρώνουν τα κριτήρια της "σύγκλισης" και των άλλων που θα μείνουν στο "περιθώριο". Αυτή άλλωστε είναι η αντικειμενική πραγματικότητα. Σύμφωνα με τις μέχρι τώρα τοποθετήσεις των κυβερνήσεων των χωρών - μελών, στη Διακυβερνητική συγκρούονται δυο βασικές γραμμές. Η μια, η κυρίαρχη, εκφράζεται από το γερμανογαλλικό άξονα και προωθεί το ομοσπονδιακό μοντέλο, όπου τα κοινοτικά όργανα θα αποκτούν ολοένα και μεγαλύτερη ισχύ σε βάρος των εθνικών κυβερνήσεων και των εθνικών Κοινοβουλίων. Η άλλη γραμμή εκφράζεται κυρίως από τη Βρετανία, που προτιμά τη διατήρηση της Ευρωπαϊκής Ενωσης στη σημερινή της μορφή, δηλαδή μια μεγάλη αγορά χωρίς πολλές κοινοτικές πολιτικές. Προς το παρόν η διάσταση των απόψεων φαίνεται αγεφύρωτη, όμως οι "εταίροι" περιμένουν ότι με την επικράτηση των Εργατικών στη Βρετανία η κατάσταση θα αλλάξει. Εξάλλου, πολύ πρόσφατα το Εργατικό Κόμμα με μεγάλη πλειοψηφία τάχθηκε ανεπιφύλακτα υπέρ της Συνθήκης του Μάαστριχτ και του "ομοσπονδιακού μέλλοντος". Ομως ακόμα και αν στις βρετανικές εκλογές κερδίσουν και πάλι οι Συντηρητικοί, πράγμα που θεωρείται απίθανο, οι "εταίροι" περιμένουν ότι ο Τζ. Μέιτζορ θα βάλει πολύ νερό στο κρασί του, αφού η Βρετανία εξαρτάται οικονομικά όλο και περισσότερο από τις αποφάσεις του "Διευθυντηρίου".

Ομως οι "δεκαπέντε" αισθάνονται ολοένα και πιο πολύ την πίεση της δυσαρέσκειας των λαών των Ευρωπαϊκής Ενωσης. Οι δημοσκοπήσεις που έχουν στα χέρια τους μιλούν για μια μεταστροφή των διαθέσεων, από την αδιαφορία στη συνεχώς αυξανόμενη αντίθεση προς τις πολιτικές που ακολουθούνται, αλλά και προς τα ίδια τα θεμέλια της Ενωσης. Οι εργατικοί αγώνες, στις χώρες - μέλη, χρόνο με το χρόνο αποκτούν σαφέστερο χαρακτήρα εναντίωσης στα προγράμματα "σύγκλισης", στις μεσαιωνικές διατάξεις της "Λευκής Βίβλου", αλλά και προς την ίδια τη Συνθήκη του Μάαστριχτ. Μαζί με την αυξανόμενη αντίσταση στις επιλογές της Ευρωπαϊκής Ενωσης, οι λαοί ζητούν πιο επιτακτικά να πουν το δικό τους λόγο. Η απαίτηση για εθνικά δημοψηφίσματα, όπου ο κάθε λαός θα αποφανθεί για τη Συνθήκη του Μάαστριχτ, παίρνει πλειοψηφικό χαρακτήρα.

Ο απολογισμός των περσινών κινητοποιήσεων και η προετοιμασία των φετινών μαζικών και μαχητικών αγώνων υπογραμμίζουν την εκτίμηση ότι αν στο στοιχείο της αγωνιστικής αντίστασης και του μετώπου σε κάθε χώρα στην πολιτική του Μάαστριχτ προστεθεί το στοιχείο του συντονισμού, δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για μια αντεπίθεση του λαϊκού εργατικού κινήματος. Αυτός είναι ο μεγάλος "πονοκέφαλος" των "δεκαπέντε".

Δ. Π.