Ο ενθουσιασμός που κυριαρχεί το τελευταίο χρονικό διάστημα μεταξύ των οικονομικών ειδικών και στο σύνολο σχεδόν των Μέσων Επικοινωνίας της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, αναφορικά με μια άνοδο της οικονομικής συγκυρίας, σχεδόν δεν έχει όρια.

Στις 19 του περασμένου Δεκέμβρη, δόθηκε στη δημοσιότητα η μηνιαία και η ετήσια Εκθεση της Γερμανικής Ομοσπονδιακής Τράπεζας για την οικονομική κατάσταση που επικρατεί στη χώρα. Σχετικά με το περιεχόμενό της και από γενική άποψη, θα μπορούσε κανείς να παρατηρήσει ότι οι εκθέσεις αυτού του είδους, παλαιότερα, χαρακτηρίζονταν κατά καιρούς από έναν ιδιαίτερα ξερό ρεαλισμό. Η έκθεση για το 1994 είναι, αντίθετα, διάχυτη από έναν ασυνήθιστο ενθουσιασμό. Ενθουσιασμό που διαδίδει και στο περιβάλλον της. Ετσι, η γνωστή μεγαλοαστική γερμανική εφημερίδα "Φρανκφούρτερ Αλγκεμάινε Τσάιτουνγκ", με αφορμή την Εκθεση αυτή, τόνιζε, μεταξύ άλλων, στο πρωτοσέλιδο κύριο άρθρο της ότι "η οικονομική άνοδος έχει παραπέρα δυναμώσει", ενώ, στις οικονομικές της σελίδες, υπογράμμιζε ότι "από το δεύτερο εξάμηνο του 1994 η οικονομική άνοδος κερδίζει σε δύναμη και εύρος".Ταυτόχρονα, όμως, εκείνο που αποσιωπάται είναι το γεγονός ότι η βιομηχανική παραγωγή καταναλωτικών αγαθών σε κάθε μήνα του έτους 1994 ήταν κάτω από το επίπεδο του 1993, που θεωρείται "έτος κρίσης", και το λιανικό εμπόριο, το 1994, για πρώτη φορά εδώ και 30 χρόνια και παρά την αύξηση του πληθυσμού, υποχώρησε. Και, όμως, αυτή η αποσιώπηση δεν αντιφάσκει με την προφητεία του Ινστιτούτου IFO του Μονάχου, το οποίο δημοσιεύει τα ίδια στοιχεία με τη "Φρανκφούρτερ Αλγκεμάινε Τσάιτουνγκ": "Η γερμανική οικονομία βρίσκεται στην αρχή μιας διαρκούς ανόδου. Και οι προοπτικές είναι ακόμα πιο ευνοϊκές μέχρι το 2000. Ετσι, οι γερμανικές επιχειρήσεις αποκτούν και πάλι τις ανταγωνιστικές τους ικανότητες".

Η αιτία της ικανοποίησης

Ισως, ο "ενθουσιασμός" του παραπάνω Ινστιτούτου να πηγάζει από το γεγονός ότι, πριν λίγο καιρό, είχε υπολογίσει πως, στη διάρκεια του 1992, τα κέρδη στη γερμανική βιομηχανία, από 50.000.000.000 μάρκα που ήταν το "λαμπρό έτος" 1991, μειώθηκαν κατά 23.000.000.000 το 1992 και κατά 29.000.000.000 το 1993, ενώ, στη διάρκεια του 1994, αυξήθηκαν και πάλι σε 50.000.000.000 μάρκα.

Πάντως, κατά αξιοπαρατήρητο τρόπο, οι κάτοχοι μετοχών και προσόδων δε συμμερίζονται τον ενθουσιασμό αυτό. Τα Χρηματιστήρια στα τέλη του 1994 βρίσκονται ξεκάθαρα κάτω του επιπέδου του 1993. Και υπεύθυνοι για την κατάσταση αυτή θεωρούνται οι φόβοι που δημιουργούνται από τον πληθωρισμό και τους τόκους. Και πραγματικά, ο ρυθμός του πληθωρισμού στη Γερμανία είναι υψηλότερος απ' ό,τι είναι στα άλλα αναπτυγμένα βιομηχανικά κράτη. Συγκεκριμένα, προς τα τέλη του 1994 ήταν: Στη Γερμανία 3,1%, στις ΗΠΑ 2,6%, στη Μεγάλη Βρετανία 2,4%, στη Γαλλία 1,7%, στην Ιαπωνία 0,6%.

Προκειμένου να παρεμποδιστεί μια άνοδος του ρυθμού του πληθωρισμού, η Εκδοτική Τράπεζα των ΗΠΑ τον προηγούμενο χρόνο ύψωσε έξι φορές τα προεξοφλητικά της επιτόκια, η Μεγάλη Βρετανία δυο φορές το τελευταίο τρίμηνο και η Γερμανική Ομοσπονδιακή Τράπεζα τους τελευταίους μήνες αναγκάστηκε να παραιτηθεί από την πολιτική της μείωσης των τόκων. Επιπρόσθετα, σε μερικές χώρες σημειώθηκαν ισχυρές υψώσεις τόκων για ημερήσιες και τρίμηνες πιστώσεις, ιδιαίτερα σε Ιταλία, Ιαπωνία και τις ΗΠΑ, ενώ παντού οι τόκοι υποθηκών είχαν ανέβει.

Πώς πληρώνεται ο λογαριασμός

Αυτή η άνοδος των τόκων, όπως τονίζουν οι οικονομικοί ειδικοί, έχει σαν αρνητικό αποτέλεσμα να εξατμίζει το ρυθμό των επενδύσεων και της κατασκευής κατοικιών. Σχετικά, στα μέσα περίπου του περασμένου Δεκέμβρη, η γνωστή εφημερίδα του Βερολίνου, "Μπερλίνερ Τσάιτουνγκ", μεταξύ άλλων τόνιζε: Στη διάρκεια των πρώτων εννέα μηνών του 1993, στο Βερολίνο είχαν κατασκευαστεί 10,8% λιγότερες κατοικίες απ' ό,τι τον προηγούμενο χρόνο. Κι αυτό, μάλιστα, έχει συμβεί στα πλαίσια μιας ταυτόχρονης ανόδου του αριθμού των αστέγων σ' ολόκληρη την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας κατά 10%. Ετσι, όπως αναφέρεται, ο αριθμός των αστέγων σ' ολόκληρη τη Γερμανία στα τέλη του 1994 έφθανε περίπου στο 1.000.000. Και το φαινόμενο αυτό δεν παρατηρήθηκε ποτέ σ' ολόκληρη την ιστορία της χώρας! Πρόκειται, δηλαδή, για ένα πρωτοφανές ρεκόρ κοινωνικής εξαθλίωσης...

Ταυτόχρονα, δεν είναι λίγοι εκείνοι που αναρωτιούνται για το τι, τελικά, θα συμβεί με τα εκατομμύρια ανέργων στη Γερμανία. Γιατί εδώ πρόκειται για αριθμούς - ρεκόρ όλης της μεταπολεμικής περιόδου. Και τα ρεκόρ αυτά δεν είναι βέβαιο ότι θα παραμείνουν ρεκόρ, αφού, σύμφωνα με την Εκθεση του Ινστιτούτου IFO, μέχρι το 2000 αναμένεται μεν μια οικονομική άνοδος, η ανεργία, όμως, θα εξακολουθήσει να παραμένει σε πάρα πολύ υψηλά επίπεδα. Παράλληλα, κατά την Εκθεση της Ομοσπονδιακής Τράπεζας, μια"συγκυριακή ανάρρωση" δε θα είναι σε θέση να εξαλείψει το φαινόμενο της μαζικής ανεργίας στη χώρα. Ετσι, στο χρονικό διάστημα 1996-'99, "στα πλαίσια ενός άλματος που θα σημειωθεί...", αναμένεται να δημιουργηθούν 1.000.000 νέες θέσεις εργασίας, πριν απ' όλα, στους τομείς των υπηρεσιών. Αλλά, σύμφωνα με την Εκδοτική Τράπεζα, "η αγορά εργασίας θα εξακολουθήσει παραπέρα να υποφέρει από βαθιές λειτουργικές ενοχλήσεις". Δηλαδή, ακόμη και αν μέχρι το 2000 η οικονομική συγκυρία εξακολουθήσει διαρκώς να βελτιώνεται, το πρόβλημα της μαζικής ανεργίας θα παραμένει οξυμένο...

Πέρα από τους αριθμούς

Σχετικά, Γερμανοί μαρξιστές οικονομολόγοι, αναλύοντας τις τραγικές κοινωνικές συνέπειες της ανεργίας, υπογραμμίζουν, μεταξύ άλλων, με έμφαση: Πάντα θα πρέπει κανείς να παίρνει υπόψη του τη θεμελιακή διαφορά στη ζωή των ανέργων της μεταπολεμικής περιόδου και της τρομερής κρίσης της περιόδου 1930-'33: Τότε, όπως και σήμερα, οι άνεργοι ήταν απομονωμένοι, τόσο από το προτσές της παραγωγής, όσο και από τη φιλική επικοινωνία με τους συναδέλφους τους. Τότε, όμως, στα χρόνια εκείνα της μεγάλης κρίσης, οι μάζες των ανέργων έπαιρναν σχεδόν στο σύνολό τους μέρος στην πολιτική ζωή της Γερμανίας, συμμετέχοντας ενεργητικά και αγωνιστικά σε μεγάλες διαδηλώσεις και συγκεντρώσεις. Το φαινόμενο, όμως, αυτό σήμερα δεν παρατηρείται. Τώρα, οι άνεργοι παραμένουν απομονωμένοι και από την πολιτική ζωή της χώρας. Και το χειρότερο είναι ότι, ούτε τα κόμματα της Αριστεράς, ούτε τα συνδικάτα δείχνουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον γι' αυτούς, αναφορικά με μια προσπάθειά τους να τραβηχτούν οργανωτικά σε μαχητικές κινητοποιήσεις ενάντια στο οξυνόμενο φαινόμενο της μαζικής ανεργίας. Ετσι, λοιπόν, οι άνεργοι της χώρας αυτής "μετατράπηκαν σε παρίες" παραμερισμένοι από την κοινωνία, ακόμα και στην περίπτωση που τα επιδόματα ανεργίας είναι κάπως υψηλότερα σε σύγκριση με αυτά που χορηγούνταν πριν 6Ο χρόνια. Για πόσο, όμως, χρονικό διάστημα θα καταβάλλονται τα επιδόματα αυτά ανεργίας; Γιατί και το επίδομα της Κοινωνικής Πρόνοιας που θα ακολουθήσει, μετά το τέλος της καταβολής τους, σε καμιά περίπτωση δε θα είναι σε θέση να παρεμποδίσει και το πάμφτωχο μεσημεριανό τραπέζι, που στην πράξη θα σημαίνει και την πείνα...

Και πριν απ' όλα, σε καμιά περίπτωση δε θα πρέπει κανείς να ξεχνά τον ανερχόμενο αριθμό των ναρκομανών, που προέρχονται από τις στρατιές των ανέργων, τραγικό κοινωνικό φαινόμενο, το οποίο μόλις ήταν υπαρκτό στα πλαίσια των ανέργων της προπολεμικής Γερμανίας. Τα ναρκωτικά, σαν "βοηθητικό μέσο να ξεφεύγει κανείς από τη σκληρή πραγματικότητα της κοινωνικής εξαθλίωσης...", πρέπει να συνυπολογιστούν. Ταυτόχρονα, δε θα πρέπει να ξεχνά κανείς και τη ραγδαία αύξηση της εγκληματικότητας, η οποία προπολεμικά θεωρούνταν "ζήτημα συνείδησης", ενώ σήμερα προέρχεται "από φόβο μπροστά στο φάσμα της πείνας...". Ακόμα, δε θα πρέπει κανείς να ξεχνά και τη ραγδαία αύξηση του αριθμού των αυτοκτονιών. Στο Βερολίνο, έχει ήδη παρατηρηθεί ότι οι νεαροί αυτόχειρες είναι ήδη πιο πολλοί από τα θύματα των τροχαίων δυστυχημάτων.

"Τα πρώτα βήματα προς τη βαρβαρότητα"; Ηδη συζητιέται στα σοβαρά...

Νίκος ΗΛΙΑΔΗΣ - ΗΛΙΟΥΔΗΣ