"Στην Ελλάδα υπάρχουν τα πάντα", έγραψε ο Τσέχοφ και έγινε ρήση των Ρώσων όταν ήθελαν να μιλήσουν για αφθονία. Μόνο που απ' ό,τι φαίνεται οι γαλαζοπράσινες κυβερνήσεις τα δεκαπέντε τελευταία χρόνια φρόντισαν στη σημερινή Ελλάδα, εκτός των άλλων, να μην υπάρχει αφθονία ηλεκτρικής ενέργειας! Ναι, στα μέσα της δεκαετίας του '90 άμεσος και υπαρκτός είναι ο κίνδυνος η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας να μην μπορεί να καλύψει τη ζήτηση. Υπαρκτός είναι ο κίνδυνος εκτεταμένων διακοπών στην ηπειρωτική χώρα (σ. σ. στα νησιά το φαινόμενο αυτό είναι... συνηθισμένο).

Την ίδια ώρα και ενώ άμεσα απαιτείται να προχωρήσει η κατασκευή νέων σταθμών ηλεκτροπαραγωγής και η ολοκλήρωση των υπό κατασκευή, η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, στο όνομα της επίτευξης των στόχων του Μάαστριχτ, εκτελώντας εντολές του Διευθυντηρίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης, υποχρεώνει τη ΔΕΗ να περικόψει το επενδυτικό της πρόγραμμα, να σταματήσει τα έργα στους περιφερειακούς υδροηλεκτρικούς σταθμούς. Ο λόγος; Δεν επιτρέπει στη ΔΕΗ να συνάψει δάνεια, προκειμένου να χρηματοδοτήσει το επενδυτικό της πρόγραμμα. Η ΔΕΗ χρειάζεται γύρω στα 90 δισ. και η κυβέρνηση "εγκρίνει" μόλις 5 δισ. δρχ. Κορυφαία στελέχη της ΔΕΗ υποστηρίζουν ότι ο καθαρός δανεισμός ΔΕΚΟ για το 1995 είναι γύρω στα 220 δισ., όριο που καθορίζεται εμμέσως από την Ευρωπαϊκή Ενωση. "Ενας λογικός θα έδινε τα μισά στη ΔΕΗ, τονίζουν. Ομως το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας έδωσε στην ΟΑ, τον ΟΑΣΑ και στη ΔΕΗ μόνο 5 δισ., δηλαδή το 2% του συνολικού δανεισμού"! Οπως πολύ σωστά επισημαίνει ο Ν. Μπατιστάτος,μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και πρώην μέλος του ΔΣ της ΔΕΗ, "η δραστική περικοπή του επενδυτικού προγράμματος" στοχεύει στο "να δημιουργηθεί αδυναμία της ΔΕΗ να καλύψει τις ανάγκες και έτσι να δικαιολογηθεί η ιδιωτικοποίησή της".

* * *

Στις αρχές της δεκαετίας του '90 η τότε διοίκηση της ΔΕΗ μιλούσε για επερχόμενη έλλειψη ηλεκτρικής ενέργειας στα μέσα της δεκαετίας, εάν δεν προχωρούσε άμεσα η κατασκευή νέων σταθμών, καθώς: Στη δεκαετία του '80 στην πράξη δεν προγραμματίστηκαν νέα έργα. Κατασκευάστηκαν αυτά που είχαν προγραμματιστεί την περασμένη δεκαετία. Το πρόγραμμα που είχε ετοιμάσει η διοίκηση της ΔΕΗ επί κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ αντικαταστάθηκε με νέο, το οποίο όμως δεν "περπάτησε", μιας και η κυβέρνηση της ΝΔ στόχευε να παραδώσει την κατασκευή και εκμετάλλευση όλων των νέων θερμικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής σε ιδιωτικά μονοπωλιακά συμφέροντα, μέσω των περιβόητων συστημάτων ΒΟΟ και ΒΟΟΤ. Από το 1988 μέχρι το 1994 μόνο μια μονάδα "βάσης", δηλαδή θερμικός σταθμός ηλεκτροπαραγωγής 300 μεγαβάτ, κατασκευάστηκε! Ετσι, σήμερα βρισκόμαστε μπροστά στο φαινόμενο που έχει ονομαστεί και "ενεργειακή πείνα", καθώς κυρίως το 1994 αυξήθηκε η ζήτηση σε ηλεκτρική ενέργεια. Η αυξημένη αυτή ζήτηση δεν μπορεί να καλυφθεί, όπως στο παρελθόν, με εισαγωγές από τις γειτονικές βαλκανικές χώρες. Σύμφωνα με τη διοίκηση της ΔΕΗ, η αυξημένη ζήτηση προέρχεται βασικά από την οικιακή κατανάλωση. Η αιτία βρίσκεται στη μαζική χρήση κλιματιστικών μηχανημάτων σε σπίτια, γραφεία, κλπ. Ο πρόεδρος της Επιχείρησης Γ. Μπιρδημήρης σημειώνει ότι το πάγωμα των τιμολογίων του ρεύματος έχει δημιουργήσει "μια στρεβλή λαθεμένη κατάσταση: Συμφέρει τον πολίτη να καίει ηλεκτρική ενέργεια για θέρμανση αντί να καίει καλοριφέρ", καθώς η τιμή του ρεύματος είναι χαμηλότερη από την τιμή του πετρελαίου. Οι υπηρεσίες της ΔΕΗ εκτιμούν ότι υπάρχει "αναλογία 9 προς 15 οφέλους χρήσης κλιματιστικού παρά καλοριφέρ". Ετσι, το 1994 η αύξηση ζήτησης ήταν 5,1%. Η ζήτηση για βιομηχανικό ρεύμα μειώθηκε, παρά την ανάκαμψη της βιομηχανικής παραγωγής. Πώς θα λυθεί το πρόβλημα; Η διοίκηση της ΔΕΗ υποστηρίζει ότι θα πρέπει να υπάρξει αύξηση της τιμής του ρεύματος, κυρίως στις μεγάλες καταναλώσεις, αυτές που χρησιμοποιούν κλιματιστικά με στόχο να μειωθεί η κατανάλωση. Σύμφωνα με την πρόταση (η οποία αυτή τη στιγμή τροποποιείται) στις οικιακές καταναλώσεις μέχρι 100 κιλοβάτ, που είναι το 26,5% των οικιακών καταναλωτών, δε θα γίνει καμιά αύξηση. Στις καταναλώσεις μέχρι 300 (το 26,6% των οικιακών καταναλωτών), η επιβάρυνση θα είναι 574 δραχμές. Στις καταναλώσεις από 301 μέχρι 800 κιλοβάτ (το 39,3%) η επιβάρυνση του λογαριασμού θα είναι 1.200 δραχμές και από κει και πάνω η επιβάρυνση θα είναι γύρω στις 5.000 δραχμές. Η διοίκηση της ΔΕΗ ονομάζει το κλιμακωτό αυτό τιμολόγιο "τιμολόγιο εξοικονόμησης". Θα μας επιτραπεί όμως να επισημάνουμε τα εξής: Οι μεγάλες οικιακές καταναλώσεις δε θα μειώσουν την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας, όσο και αν επιβαρυνθούν... Αυτό δε σημαίνει ότι δε θα πρέπει (για τη ΔΕΗ) να γίνουν αυξήσεις των τιμολογίων. Το θέμα είναι πώς γίνονται και για ποιο σκοπό. Οπως προκύπτει από τα στοιχεία της ΔΕΗ (βλέπε πίνακες περί εσόδων και πωλήσεων ηλεκτρικής ενέργειας): Πρώτον, οι επενδύσεις της ΔΕΗ σε αποπληθωρισμένες τιμές το 1994 είναι χαμηλότερες από τα επίπεδα του 1983!Από 57,3 δισ. (αποπληθωρισμένα και 68,8 ονομαστικά) οι επενδύσεις ήταν το 1994 188,7 δισ., που αποπληθωρισμένα ήταν γύρω στα... 30 δισ. δρχ.!Δεύτερο,περίπου η συνολική αύξηση των τιμολογίων την περίοδο 1982 - 1994 ήταν λίγο κάτω από το συνολικό πληθωρισμό την ίδια περίοδο. Ωστόσο, υπάρχει μια πολύ σημαντική "λεπτομέρεια": Τα έσοδα της ΔΕΗ την ίδια περίοδο αυξήθηκαν κατά 579% από πωλήσεις Η/Ε για οικιακή χρήση και κατά 1.637% από τη γεωργική χρήση και μόλις 380% από τη βιομηχανική χρήση. Για δε τους μεγάλους βιομηχανικούς καταναλωτές η αύξηση ήταν μικρότερη (239%). Δηλαδή το οικιακό τιμολόγιο αυξήθηκε συνολικά λίγο κάτω που πληθωρισμού, το δε βιομηχανικό και μεγάλων βιομηχανικών καταναλωτών (Α150) αυξήθηκε πολύ κάτω του πληθωρισμού... Τρίτο,δεν μπορεί να θεωρείται σοβαρή αντιμετώπιση του προβλήματος η επίρριψη των ευθυνών στο δικαίωμα των οικιακών καταναλωτών (οποιουδήποτε εισοδήματος) να έχουν κλιματιστικό (άλλο θέμα βέβαια το τιμολόγιο). Η ΔΕΗ θα έπρεπε να είχε κατασκευάσει σταθμούς. Εδώ λοιπόν προκύπτει το άλλο μεγάλο θέμα του εκσυγχρονισμού της επιχείρησης, του τρόπου λειτουργίας του, των στόχων που υπηρετεί. Το "θέμα" έγκειται στη "συνέχεια" του έργου των διοικήσεων, της υλοποίησης των κυλιόμενων 10ετών προγραμμάτων και στο σταμάτημα των κυβερνητικών παρεμβάσεων επισημαίνουν πολλοί αρμόδιοι παράγοντες. Θα μας επιτραπεί να σημειώσουμε ότι αυτή η τοποθέτηση δεν αρκεί. Κατά την άποψή μας η ουσία του προβλήματος βρίσκεται στο ερώτημα: Ποια πολιτική υπηρετεί η κάθε κυβέρνηση... Ο Θ. Ξανθόπουλος πρώην γενικός διευθυντής της ΔΕΗ επισημαίνει ότι οι διοικήσεις έχουν περιορισμένες αντιστάσεις στις κυβερνητικές παρεμβάσεις, λόγω του τρόπου διορισμού τους. Η τοποθέτηση κορυφαίων στελεχών της σημερινής διοίκησης της ΔΕΗ "τι είναι η κυβέρνηση; Σύμβουλοι υπουργών που έχουν αποβληθεί από τη ΔΕΗ" δεν αρκεί, αντίθετα συσκοτίζει την ουσία... Αραγε θέλουμε μια Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού να υπηρετεί την κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη προς όφελος του λαού, των εργαζομένων ή μια Επιχείρηση υποχείρια των κατευθύνσεων των πολυεθνικών συμφερόντων και της Ευρωπαϊκής Ενωσης; Νομίζουμε ότι από την απάντηση κρίνεται σε τελική ανάλυση και ο τρόπος λειτουργίας της ΔΕΗ.

Αντρέας ΠΕΤΣΙΝΗΣ