Ο ρόλος των ιδιωτικών ΜΜΕ και ιδιαίτερα της τηλεόρασης, είναι όχι μόνο αρνητικός, αλλά επικίνδυνος, για στοιχειώδη δημοκρατικά δικαιώματα, για θεμελιακές ανθρώπινες αξίες. Τα έντυπα και ηλεκτρονικά ΜΜΕ - όπως και διεθνώς - έτσι και στη χώρα μας ελέγχονται πλήρως όχι απλά από κάποιους επιχειρηματίες, αλλά από σημαντικό τμήμα του πυρήνα του μεγάλου κεφαλαίου. Η ασυδοσία των ιδιοκτητών των ΜΜΕ είναι η κύρια αιτία για τον επικίνδυνο ρόλο των ΜΜΕ. Για τις ευθύνες της κυβέρνησης και των άλλων κομμάτων καθώς και για την ανάγκη - όπως προτείνει το ΚΚΕ - δημιουργίας και ανάπτυξης ενός μαζικού κινήματος που θα απαιτεί ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ στην πληροφόρηση, ΑΝΤΙΚΡΟΥΣΗ των φαινομένων σήψης, ΠΡΟΑΣΠΙΣΗ των ανθρωπίνων αξιών, μιλήσαμε με τον Μάκη Κοψίδη υπεύθυνο του Γραφείου Τύπου της ΚΕ του ΚΚΕ και μέλος της ΚΕ του Κόμματος.

"Μια χούφτα μεγιστάνες ελέγχουν ασφυκτικά την πληροφόρηση. Τα συγκροτήματα Λαμπράκη, Αλαφούζου, Μπόμπολα, Βαρδινογιάννη, Κουρή, κ. ά. με την ενθάρρυνση της κυβέρνησης, αξιοποιούν τα ιδιόκτητα ΜΜΕ τους για την επίτευξη των στόχων τους. Υπάρχει μια μεγάλη υπερσυγκέντρωση στα χέρια αυτών των συγκροτημάτων - το καθένα απ' αυτά ελέγχει ηλεκτρονικά και έντυπα ΜΜΕ - που συνεπάγεται μια τεράστια εξουσία σ' αυτά", λέει ο Μ. Κοψίδης και συνεχίζει:

"Μετά την έναρξη της λειτουργίας των ιδιωτικών ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών σταθμών παρατηρείται μια συγκέντρωση των μέσων και κυριαρχία λίγων συγκροτημάτων, το καθένα από τα οποία απλώνει τη δραστηριότητά του στους πιο διαφορετικούς τομείς της οικονομικής, κοινωνικής, πολιτιστικής και, τελικά, της πολιτικής ζωής του τόπου. Ολοένα και πιο πολύ γίνεται αισθητή η παρουσία των "διαπλεκόμενων συμφερόντων". Ο λαός μας διαισθάνεται το πραγματικό αλισβερίσι που γίνεται, καθώς τα συγκροτήματα αυτά προσβλέπουν στα πολλά δισ. των μεγάλων έργων, από τα κονδύλια που περιλαμβάνονται στον Κρατικό Προϋπολογισμό και ιδιαίτερα στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, καθώς και από τις πιστώσεις του διαβόητου δεύτερου Πακέτου Ντελόρ.

Γίνεται πραγματική μάχη για το ποιος θα αναλάβει τα έργα και τις προμήθειες του "εκσυγχρονισμού" των δημοσίων υπηρεσιών ή ποιος θα καρπωθεί περισσότερα από τη διαβόητη αποκρατικοποίηση, που προωθούν ΠΑΣΟΚ και ΝΔ με τη σύμφωνη, ουσιαστικά, γνώμη της Πολιτικής Ανοιξης και του "ΣΥΝ", αφού σαφώς αυτή η πολιτική προβλέπεται στη Συνθήκη του Μάαστριχτ, με την οποία συμφωνούν. Στη μάχη αυτή πολλές φορές δεν κρατιούνται ούτε τα προσχήματα. Κύριος στόχος, λοιπόν, η μεγιστοποίηση του κέρδους των συγκροτημάτων και βασικά μέσα γι' αυτό τα ΜΜΕ που ελέγχουν.

|εα1|1491- Ποιος είναι ο ρόλος των κομμάτων; |τε|1490

- Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα είναι η σχέση που διαμορφώνεται πλέον ανάμεσα στους μεγιστάνες των ΜΜΕ και την πολιτική εξουσία: Αν παλιότερα οι παραδοσιακοί εκδότες εξαρτιόνταν σε κάποιο βαθμό από την κυβέρνηση και τα μεγάλα πολιτικά κόμματα στη λογική του "κράτα με να σε κρατώ", σήμερα συντελείται ακριβώς το αντίστροφο. Η τεράστια συγκεντροποίηση της πληροφόρησης συμβάλλει στη μετατροπή των δύο μεγάλων κομμάτων - αλλά και μικρότερων - σε εξαρτήματα των συγκροτημάτων με τρόπο απόλυτο. Ηδη αυτή η διαδικασία, που έχει προ πολλού αρχίσει, αναπτύσσεται διαρκώς και είναι εμφανής στη συμπεριφορά των πολιτικών δυνάμεων, πλην του ΚΚΕ. Είναι πλέον συνηθισμένο το φαινόμενο πολιτικοί από ΠΑΣΟΚ, ΝΔ, Πολιτική Ανοιξη, "ΣΥΝ", να εκλιπαρούν, προκειμένου να εμφανιστούν σε κάποιο κανάλι. Ετσι, γίνονται "εύπλαστοι", πράγμα που επιτρέπει στα συγκροτήματα να παρεμβαίνουν αποφασιστικά στις πολιτικές εξελίξεις. Ουσιαστικά, τα συγκροτήματα μετατρέπονται σε σπόνσορες αυτού ή του άλλου πολιτικού αστέρα. Τους δίνεται, λοιπόν, η δυνατότητα να επιδρούν σημαντικά στη διαμόρφωση της ιδεολογικής - πολιτικής συνείδησης του λαού και της νεολαίας. Με άλλα λόγια, δημιουργείται μια νέα, αλλά επικίνδυνη, κατάσταση. Μια κατάσταση που τα κόμματα αυτά μετατρέπονται σε μαριονέτες των συγκροτηματαρχών και τα συγκροτήματα σε πρώτη εξουσία, ένα είδος υπερκυβέρνησης.

Το συγκρότημα Λαμπράκη είναι μία χαρακτηριστική περίπτωση. Λέγεται, λ. χ., ότι ο Λαμπράκης περηφανεύεται ότι δεν πάει αυτός στους πρωθυπουργούς, αλλά οι πρωθυπουργοί πάνε σ' αυτόν. Ανεξάρτητα από το αν αυτό είναι αλήθεια ή όχι, είναι γεγονός, όπως έχει καταγγείλει το ΚΚΕ στη Βουλή, πως το συγκρότημα μετατρέπεται βαθμιαία και όλο και πιο ανοιχτά σε πραγματική κυβέρνηση.

Πρέπει να τονίσουμε πως η παρέμβαση των συγκεκριμένων συγκροτημάτων δεν περιορίζεται στην "απ' ευθείας" προσπάθεια διαμόρφωσης των πολιτικών εξελίξεων. Η επιβολή των σχεδίων τους, η χωρίς κλυδωνισμούς και η απρόσκοπτη ανάπτυξη της πολιτικής τους, προϋποθέτει τη χειραγώγηση και τη συντηρητικοποίηση συνειδήσεων, την ανάπτυξη του ατομισμού, της ιδιοτέλειας, της παθητικοποίησης των εργαζομένων και του λαού. Προϋποθέτει, με άλλα λόγια, τη διαμόρφωση μιας κοινωνικής πραγματικότητας που να ευνοεί, να ανέχεται αδιαμαρτύρητα ό,τι πιο συντηρητικό, ό,τι πιο αντιδραστικό.

Αξιοποιούν για το σκοπό αυτό κάθε μέσο. Αξιοποιούν πρώτ' απ' όλα τα ίδια τα χαρακτηριστικά των μέσων. Ιδιαίτερα στην τηλεόραση ο λόγος κυριολεκτικά δολοφονείται και στην ουσία χρησιμοποιείται για να σκοτώνει κάθε σκέψη. Πρόκειται για ένα σύντομο, τηλεγραφικό λόγο, ο οποίος συνδυάζεται με έναν καταιγισμό εικόνων σε ρυθμούς τέτοιους που δε σου επιτρέπει να κατανοείς και να κρίνεις την είδηση, την πληροφορία και, συνεπώς, να εσωτερικοποιήσεις τη σχέση σου με την πραγματικότητα, να σχηματίσεις άποψη για τα δρώμενα και να τοποθετηθείς ανάλογα.

Οι μεγιστάνες των ιδιωτικών ΜΜΕ χρησιμοποιούν και κάθε "άλλο" μέσο. Ολα μπαίνουν στο παζάρι: μαλακό και σκληρό έως πολύ σκληρό πορνό, μάγοι και υπνωτιστές, κάθε φτηνιάρικη ντόπια και ξένη σαπουνόπερα, βία και αίμα. Εχουμε, δηλαδή, μια επιχείρηση μαζικής εκπόρνευσης και σήψης, με στόχο τη μαζική αποχαύνωση. Το κυνήγι της αποκλειστικότητας και της πρωτιάς οδηγεί σε στρεβλώσεις της πληροφόρησης, ενώ τα πραγματικά προβλήματα του λαού και οι λύσεις που αυτά απαιτούν όχι μόνο δεν αναδείχνονται, αλλά αποσιωπώνται, συκοφαντούνται οι αγώνες που αυτά προκαλούν, ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που τα λαϊκά προβλήματα προβάλλονται από "φιλανθρωπική" σκοπιά.

Κι ενώ αυτά συμβαίνουν στους ραδιοφωνικούς και κυρίως στους τηλεοπτικούς σταθμούς, δυστυχώς και οι εφημερίδες ακολουθούν τον ίδιο δρόμο, ρίχνοντας την ποιότητά τους, κυνηγώντας γαργαλιστικά θέματα, μοιράζοντας με κουπόνια σπίτια, βίλες, τζιπ, αυτοκίνητα, σκάφη κτλ.

Εννοείται ότι στις συνθήκες αυτές δεν είναι δυνατόν να ευδοκιμήσουν ούτε η προαγωγή του πολιτισμού, ούτε η διασφάλιση μιας πληροφόρησης στοιχειωδώς αντικειμενικής και, πολύ περισσότερο, ούτε η εκπλήρωση του μορφωτικού ρόλου των ΜΜΕ.

Ετσι, έξι περίπου χρόνια λειτουργίας της ιδιωτικής τηλεόρασης μάς επιτρέπουν να πούμε ότι τα μεγάλα ιδιωτικά κανάλια αντιπροσωπεύουν μια απειλή για τα στοιχειώδη δημοκρατικά δικαιώματα. Στη θέση της πολυδιαφημιζόμενης "πολυφωνίας" διαμορφώνουν μια "νέα" μονοφωνία που αντανακλά τη συνείδηση των ιδιοκτητών τους. Τσαλαπατούν θεμελιακές ανθρώπινες αξίες, αποτελώντας τους κυριότερους φορείς μιας προσπάθειας βαθιάς συντηρητικοποίησης σε πολιτικό, κοινωνικό, πολιτιστικό επίπεδο, διαστρέβλωσης της αλήθειας, παραχάραξης της πραγματικότητας.

Κι ενώ κάθε μέρα που περνάει ο ρόλος των ισχυρών ιδιωτικών ΜΜΕ γίνεται όλο και πιο επικίνδυνος με την πολύπλευρη παρεμβατική επίδρασή τους στις συνειδήσεις, η σημερινή κυβέρνηση - όπως και η προηγούμενη - δε θέλει να βάλει έστω και το ελάχιστο εμπόδιο ή φραγμό. Αντίθετα, κι ενώ η ιδιωτική τηλεόραση έχει πάρει για τα καλά τον κατήφορο, η κρατική τηλεόραση δεν παίρνει "τα πάνω" της. Στην πραγματικότητα, ακολουθείται μια πολιτική που ουσιαστικά υπονομεύει την ΕΡΤ, δεν της επιτρέπει να αξιοποιεί τις τεράστιες δυνατότητες που έχει.

|εα1|1491- Η κυβέρνηση πρόκειται να καταθέσει το γνωστό πια νομοσχέδιο για τα ΜΜΕ. Ποια η γνώμη του ΚΚΕ; |τε|1490

- Είναι κυβερνοκεντρικό, αφού δίνει στην κυβέρνηση και τον υπουργό Τύπου εξωφρενικές αρμοδιότητες. Στην πραγματικότητα όλα τα κρίσιμα ζητήματα είναι αρμοδιότητα του υπουργού. Πρόκειται για μια εντελώς αποσπασματική αντιμετώπιση της ιδιωτικής ραδιοτηλεόρασης. Κινείται στην ίδια κατεύθυνση με τη λογική που δημιούργησε τη σημερινή κατάσταση.

Για παράδειγμα διατηρούνται οι διατάξεις που επιτρέπουν σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα να είναι κάτοχοι και ηλεκτρονικών και έντυπων ΜΜΕ. Επίσης, δίνεται η δυνατότητα στους ιδιοκτήτες τηλεοπτικών σταθμών να αποκτήσουν και τηλεοπτικούς σταθμούς κωδικοποιημένου σήματος. Παρόμοια ευχέρεια τους δίδεται και όσον αφορά την καλωδιακή τηλεόραση. Και ενώ όλα αυτά που προβλέπονται στο νέο νομοσχέδιο δίνουν στους μεγιστάνες των media τη δυνατότητα πρόσβασης και σ' άλλα ΜΜΕ, η κυβέρνηση υποκριτικά πανηγυρίζει ότι καταπολεμά τη συγκέντρωση των ΜΜΕ στα χέρια λίγων.

Αφήνει άθικτο το κύκλωμα στήριξης των συγκροτημάτων και πρώτα απ' όλα τη μονοπώληση των μετρήσεων - μαϊμού που κάνει η εταιρία AGB, καναλιζάροντας μεταξύ άλλων έτσι τις διαφημίσεις στα μεγάλα ιδιωτικά κανάλια. Ομως θα τοποθετηθούμε συγκεκριμένα όταν κατατεθεί το νομοσχέδιο. Χρειάζεται, λοιπόν, ένα άλλο νομοσχέδιο το περιεχόμενο του οποίου θα κινείται στην κατεύθυνση του εκδημοκρατισμού των ΜΜΕ, της εξασφάλισης δημοκρατικής πληροφόρησης, της προώθησης της μόρφωσης, του πολιτισμού της Τέχνης.

Ο επικίνδυνος ρόλος των ιδιωτικών ΜΜΕ έχει τη βάση του - στη χώρα μας και διεθνώς - στο ίδιο το καπιταλιστικό σύστημα και συγκεκριμένα στην κυρίαρχη αντίθεση στο χώρο της πληροφόρησης. Αντίθεση μεταξύ του κοινωνικού ρόλου και χαρακτήρα της ενημέρωσης και της παραγωγής - διακίνησης των πολιτιστικών αγαθών από τη μια και του ελέγχου της από μια ομάδα μεγάλων μονοπωλιακών συγκροτημάτων από την άλλη. Δεν έχουμε αυταπάτες ότι μπορεί στην παρούσα κατάσταση τα ΜΜΕ να υπηρετούν τον άνθρωπο.

Η μετατροπή των ΜΜΕ, και ιδιαίτερα των ηλεκτρονικών, σε φορείς προάσπισης και εμπέδωσης των πανανθρώπινων αξιών και ιδανικών σε φορείς προώθησης των προβλημάτων του λαού, της πολιτιστικής κληρονομιάς του, η λύση δηλαδή της αντίθεσης, προϋποθέτει άλλη, ριζικά διαφορετική πολιτική, ριζικές αλλαγές έξω από τα πλαίσια του συστήματος. Μπορεί όμως, και πρέπει να μπει επί τάπητος το ζήτημα του κοινωνικού ελέγχου των ΜΜΕ, ώστε να περιοριστεί άμεσα και στο βαθμό που αναπτύσσεται αυτός ο έλεγχος, η ασυδοσία με όλες τις προαναφερόμενες συνέπειες. Το ΚΚΕ δίνει προτεραιότητα στην ανάπτυξη αυτού του κοινωνικού ελέγχου μέσα από τη διεκδίκηση - απαίτηση του μαζικού κινήματος για ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ στην πληροφόρηση, ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗ των ανθρώπινων αξιών, ΑΝΤΙΚΡΟΥΣΗ των φαινομένων σήψης.

Αμεση ανάγκη για το μαζικό λαϊκό κίνημα (και κάθε τμήμα του) είναι η διεύρυνση των στόχων πάλης του, με το αίτημα για δημοκρατία στην πληροφόρηση και υπεράσπιση των ανθρωπίνων αξιών. Οι κομμουνιστές θα πρωτοστατήσουν σ' αυτή την κατεύθυνση.

Ν. Μ.

Μετά την έναρξη της λειτουργίας των ιδιωτικών ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών σταθμών παρατηρείται μια συγκέντρωση των μέσων και κυριαρχία λίγων συγκροτημάτων, το καθένα από τα οποία απλώνει τη δραστηριότητά του στους πιο διαφορετικούς τομείς της οικονομικής, κοινωνικής, πολιτιστικής και, τελικά, της πολιτικής ζωής του τόπου. Ολοένα και πιο πολύ γίνεται αισθητή η παρουσία των "διαπλεκόμενων συμφερόντων"