Τι γίνεται στη Θεσσαλονίκη; Αυτό που συμβαίνει είναι μια υπόθεση "συντεχνιακή" που αφορά μια επαγγελματική τάξη και τους κινηματογραφόφιλους της πόλης ή ολόκληρη τη χώρα;

Δεν αναφερόμαστε στα χρήματα που ξοδεύονται. Οσο και να ξοδέψεις για την την τέχνη και τον πολιτισμό, είναι λίγα. Κουβέντα, όμως, σοβαρή, πρέπει να γίνει, για τον τρόπο και το πού ξοδεύονται αυτά τα χρήματα.

Πέρυσι τέτοιο καιρό είχαμε την ίδια συζήτηση. Φέτος τα πράγματα είναι ακόμα χειρότερα. Γενικά για τη χώρα και ειδικά για τον πολιτισμό. Η ανεργία, η λιτότητα, ο αυταρχισμός έκαναν ακόμα μεγαλύτερα βήματα. Το πολυνομοσχέδιο για τον πολιτισμό δεν είναι πια σχέδιο. Είναι υπαρκτή απειλή, έτοιμη να εκραγεί. Η πολιτεία, υπάκουη στις εντολές των εταίρων της, προχωράει και νομοθετικά στην ολοκληρωτική παράδοση και του πολιτισμού, στους ντόπιους και ξένους ιδιώτες. Ενα, ακόμα, εθνικής σημασίας προγεφύρωμα παραδίδεται! Και χωρίς όρους.

Ας δούμε τι γίνεται φέτος, που ισχύει, ακόμα, ο "παλιός" νόμος, που υποχρεώνει τον υπουργό και τους υπεύθυνους του Φεστιβάλ να κάνουν "Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου". Στο δεκαήμερο του φετινού Φεστιβάλ θα προβληθούνε 182 ταινίες σε 350 προβολές, σε 7 κινηματογράφους. Αναμφισβήτητα είναι ένα σημαντικό πολιτιστικό γεγονός. Ομως με τον όγκο του θα ελαχιστοποιήσει - αν όχι θα εξαφανίσει, οριστικά - τη φετινή ελληνική κινηματογραφική παραγωγή. 13 μόλις ταινίες.

Είναι τυχαία αυτή η πολιτική; Γίνεται, από άσχετους ανθρώπους, που δε βλέπουν την απειλή ή είναι μια συνειδητή πράξη; Μια μελετημένη κίνηση, συνέχεια αυτής του Εθνικού Θεάτρου, του ΟΤΕ κλπ.;

"Το σημερινό Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, δεν είναι, όπως καταγγέλλεται, λαθεμένα, ακόμα, και από κάποιους καλλιτεχνικούς συνδικαλιστικούς φορείς, αποτέλεσμα "μιας ομάδας ανθρώπων" που λυμαίνεται το χώρο". Είναι αποτέλεσμα μιας συνειδητής κυβερνητικής πολιτικής, που κάθε τι το εθνικό της προκαλεί αλλεργία, που υπακούει τυφλά στις πολιτικές, που σχεδιάζονται στις Βρυξέλλες. Χωρίς, αυτό να σημαίνει, πως και οι "ομάδες", δεν έχουν και αυτές τη δική τους ευθύνη! Ιδιαίτερα όταν αυτές οι ομάδες αποτελούνται από καλλιτέχνες" γράφαμε πέρυσι!

Τίποτα από τα παραπάνω δεν παίρνουμε πίσω. Ο χρόνος που μεσολάβησε απέδειξε πως είχαμε δίκιο. Δεν έγινε κανένα βήμα, καμία προσπάθεια, καμία βελτίωση των συνθηκών παραγωγής και διακίνησης της ελληνικής ταινίας. Τα χρόνια αιτήματα του καλλιτεχνικού κόσμου, για πανεπιστημιακή κινηματογραφική παιδεία, για αίθουσες στις μεγάλες πόλεις και την επαρχία, για αντιμονοπωλιακό έλεγχο στα γραφεία διανομής, για τη μείωση των προβολών από την τηλεόραση, για εγγραφή των κονδυλίων για τον κινηματογράφο στον κρατικό προϋπολογισμό, για να μπορεί να γίνει σχεδιασμός κ.ά. έμειναν αιτήματα.

Ο γιγαντισμός του Φεστιβάλ φέτος "φούντωσε". Μάλιστα, έγιναν υποχωρήσεις και στο καθαρά καλλιτεχνικό μέρος. Ταινίες εμπορικές, που δεν έχουν λόγους προβολής σε φεστιβάλ, προβάλλονται μαζί με ταινίες προβληματισμού και αναζήτησης. Πέσανε οι μάσκες. Παίρνουμε, πια, μια καθαρή γεύση αυτού που θα συμβεί στο μέλλον. Οταν θα επικρατήσει - αν, επιτρέψουμε να επικρατήσει - η πολιτική του ενιαίου "πολιτισμού" της ενιαίας Ευρώπης. Ολα τα φρούτα στο ίδιο τσουβάλι...

4,5 δισεκατομμύρια κόστισε η αναπαλαίωση του "Ολύμπιον"! Καμία αίθουσα η Εδεσσα, παρότι θα επεκταθεί έως εκεί το Φεστιβάλ, για άλλοθι... Μετά το τέλος, των προβολών η Εδεσσα θα μείνει πάλι χωρίς κινηματογράφο! Εάν αυτό δεν είναι εμπαιγμός, τότε τι είναι! Ισως, κάτι ακόμα χειρότερο. Αθλιότητα!

"Μια αθλιότητα που, χωρίς σεβασμό καταργεί το Ελληνικό Φεστιβάλ, μια τριαντάχρονη και πολύ αποδοτική πολιτιστική και εμπορική παράδοση, και στη θέση του βάζει το Διεθνές.

Αθλιότητα που εξοστρακίζει - και αυτό ήταν το ζητούμενο - τις ελληνικές ταινίες από το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης! Από το κέντρο του ενδιαφέροντος η ελληνική κινηματογραφική παραγωγή, περνάει στο περιθώριο. Ενα βήμα προβολής της ελληνικής ταινίας καταργείται!", γράφαμε πέρυσι. Φέτος έγινε ένα ακόμα βήμα προς αυτή την κατεύθυνση. Το νομοσχέδιο, αν τελικά ψηφιστεί, θα γίνει η- οριστική - ταφόπετρα της Ελληνικής Κινηματογραφίας!

Θα βοηθήσουν σε αυτό και τα ΜΜΕ, των ριάλιτι σόου, τα ΜΜΕ που οδηγούνε τους ανθρώπους στον εξευτελισμό στην αυτοκτονία, που κάνουν παρόμοιες κοσμοπολίτικες εκδηλώσεις. Φέτος υπάρχουν μεγαλύτερες προϋποθέσεις να βγει μπροστά αυτό που λάμπει και ας μην είναι χρυσός!

Ποιος θα "σκάσει" για τους Ελληνες δημιουργούς και τα προβλήματά τους; Ποιος θα καθίσει να σκάψει - και να γράψει - την αλήθεια, για τις αιτίες και τους υπεύθυνους; Φτάνουν οι αφορισμοί; "Κάκιστες οι ελληνικές ταινίες" και καθαρίσαμε...

182 ταινίες. Από αυτές μόλις 11 της φετινής ελληνικής παραγωγής. Καταλαβαίνεται την ασφυξία τους, που γίνεται μεγαλύτερη καθώς τα ΜΜΕ κυνηγάνε όχι την ουσία αλλά την "αποκλειστικότητα".

Ο ρόλος των καλλιτεχνών, στο νέο νομοσχέδιο γίνεται καθαρά διακοσμητικός. Τα νήματα θα τα κινεί ο υπουργός και οι ιδιώτες φίλοι του, που θα τους διορίζει ή θα τους παραδώσει ολοκληρωτικά τη σκυτάλη, μόλις το επιτρέψει η νομοθεσία.

Τα καλλιτεχνικά σωματεία, που με κόπους στήριζαν την εθνική κινηματογραφία, και το Φεστιβάλ, ακόμα και κάτω από πολύ δύσκολες πολιτικές συνθήκες, σήμερα μετατρέπονται σε όργανα νομιμοποίησης της κυβερνητικής πολιτικής. Η διορισμένη, από την κυβέρνηση, διοίκηση του Φεστιβάλ, κύρια, ο διευθυντής του, που ο νέος νόμος τον μετατρέπει σε απόλυτο άρχοντα - άρχοντα, όμως, που μόλις παρακούσει τις εντολές τον απολύει, χωρίς ούτε καν να τον αποζημιώσει - είναι τα πρόσωπα, που θα διαχειρίζονται τις κυβερνητικές πολιτικές και τα κονδύλια... Τα πρόσωπα, που καλούνται να εξαφανίσουν - οριστικά - την ελληνική κινηματογραφική παραγωγή, στο όνομα του κοσμοπολιτισμού. Φέτος, όπως και πέρυσι, πριν δηλαδή ψηφιστεί το νομοσχέδιο, μπήκε ήδη σε εφαρμογή η πολιτική του.

Στις φετινές εκδηλώσεις της Θεσσαλονίκης, για παράδειγμα, πολύ λίγο τους ζητήθηκε η γνώμη. Και όπου τους ζητήθηκε ήταν για να νομιμοποιήσουν ενέργειες της διεύθυνσης ή της πολιτείας, που σχετίζονται με κονδύλια που ξεπερνούν τα 700.000.000 δρχ! Εκεί είναι "απαραίτητη" η βοήθεια των σωματείων! Οχι, όμως, και στο σχηματισμό των επιτροπών ή στη σύνταξη του νομοσχεδίου! Εκεί ο υπουργός - μόνος του - ξέρει!

Ποιος, λοιπόν, δεν παρατηρεί την έλλειψη σεβασμού της πολιτείας απέναντι σε όλον τον κόπο, σε όλη την προσπάθεια, σε όλο το μεράκι και στις χιλιάδες εργατοώρες που επενδύθηκαν πάνω σε αυτές τις 11 φετινές ταινίες, που αντί να βρούνε δικαίωση στο Φεστιβάλ της πατρίδας τους, θα έρθουνε, δυστυχώς, έτσι που το κατάντησαν το Φεστιβάλ, να εκλιπαρήσουν ένα μικρό κομμάτι προβολής και δημοσιότητας.

Αντί, αυτές οι ταινίες, και οι δημιουργοί τους να είναι τα τιμώμενα πρόσωπα και δημιουργήματα, αντί να σταθούνε η αφορμή για ανοιχτό, πανεθνικό διάλογο, για συζήτηση γύρω από τα ζητήματα του κινηματογράφου και της κοινωνίας, θα χαθούνε - ταινίες και άνθρωποι - μέσα σ' ένα ποτάμι εικόνων που τρέχει χωρίς σκοπό.

Ποιος, λοιπόν, μετέτρεψε - σιγά σιγά - την ελληνική ταινία από κυρίαρχη σε "τσόντα"; Ο γιγαντισμός έχει κακό προηγούμενο στην τέχνη. Παράγει κακή αισθητική. Κρύβει άλλους σκοπούς. Σε καμία περίπτωση δεν μπορεί αυτό που γίνεται σήμερα στη Θεσσαλονίκη να λέγεται "εθνική κινηματογραφική πολιτική". Να λέγεται "ενδιαφέρον" της πολιτείας για τον ελληνικό κινηματογράφο και τους Ελληνες κινηματογραφιστές!

Αυτό συμβαίνει ανεπίσημα μερικά χρόνια - και πέρυσι και φέτος. Αυτό θα συμβεί σε μεγέθυνση, επίσημα, πια, από του χρόνου. Η ελληνική ταινία, "απλώς θα παρουσιάζεται" στη Θεσσαλονίκη. Θα εξαφανίζεται, μέσα στο μεγαλόστομο "Πανόραμα". Ενα ακόμα βήμα προβολής της ελληνικής κινηματογραφικής παραγωγής θα παραδοθεί - και με το νόμο - στα ξένα γραφεία διανομής να διαφημίζουν τα προϊόντα τους. Δεν είναι αυτό εχθρική πράξη εναντίον του Ελληνικού κινηματογράφου; Είμαστε άδικοι που κατηγορούμε ανοιχτά και όσους της συμπαραστέκονται ότι υπηρετεί ξένα συμφέροντα;

Βέβαια, το συνδικαλιστικό κίνημα του καλλιτεχνικού χώρου, δε βρίσκεται στις καλύτερές του στιγμές. Ομως δεν είναι λίγες οι φωνές που εναντιώνονται στο νομοσχέδιο και στις ρωμαϊκού τύπου παράτες. Τα αιτήματά τους είναι: Να εφαρμοστούν όλα τα άρθρα και όλες οι διατάξεις του υπάρχοντος νόμου για τον κινηματογράφο (π.χ. Hellas Film, Αρχείο κ.ά.) μέχρι την οριστική αναθεώρησή του. Να μπει σε άμεση εφαρμογή ο νόμος που προβλέπει το 1,5% και να ζητηθούν ευθύνες για την καθυστέρηση. Να ξαναγίνει το Ελληνικό Φεστιβάλ Κινηματογράφου, η κορυφαία και μοναδική εθνική κινηματογραφική εκδήλωση στη συγκεκριμένη χρονική περίοδο και στη συγκεκριμένη πόλη.

Εμείς αναφέρουμε τις απαραίτητες προϋποθέσεις για τη δημιουργία μιας πραγματικά αποδοτικής και δημιουργικής εθνικής κινηματογραφίας. Χωρίς αυτές τις προϋποθέσεις, ο μαρασμός είναι επακόλουθο.

1) Πανεπιστημιακού επιπέδου παιδεία, 2) κτιριακή υποδομή - studio, 3) σχέσεις με την τηλεόραση, 4) πενταετές πρόγραμμα για τη δημιουργία κινηματογραφικής αίθουσας - που θα λειτουργεί και σαν αίθουσα πολλαπλών εκδηλώσεων σε κάθε πόλη άνω των 5.000 κατοίκων, 5) διαφανείς διαδικασίες με κοινωνικό έλεγχο της λειτουργίας του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου, 6) άμεση εφαρμογή του εργατικού εισιτηρίου για την ελληνική ταινία, και 7) Προγραμματισμένη εκστρατεία για τη διάδοση της ελληνικής ταινίας, σαν εθνικό πολιτιστικό προϊόν, στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Και ακόμα: Αναγραφή στον κρατικό προϋπολογισμό των κονδυλίων για τον κινηματογράφο τα οποία, σε καμία περίπτωση, σήμερα, δεν μπορεί να είναι - και μόνο για την παραγωγή - λιγότερα από 5 δισ. Να πούμε πως το φετινό φεστιβάλ έφτασε τα 700.000.000 δρχ.; Πόσα, τότε, πρέπει να ξοδευτούν για την παραγωγή, τη διακίνηση, την υποδομή, την παιδεία;..

Νίκος ΑΝΤΩΝΑΚΟΣ