Λένε πως η πιο σκοτεινή ώρα της νύχτας είναι λίγο πριν ανατείλει ο ήλιος. Σ' αυτό το σκοτάδι έχει βυθίσει ο καπιταλισμός την ανθρωπότητα σήμερα.

Στρατιές οι άνεργοι, οι άστεγοι, οι φτωχοί, οι αποκλεισμένοι, οι εξαθλιωμένοι, οι δοκιμαζόμενοι από την ψυχική αρρώστια και τα ναρκωτικά. Στρατιές, επίσης, οι κερδοσκόποι, οι νεόπλουτοι γιάπηδες, οι άθλιοι απολογητές της παρακμής. Κατακερματισμένος ο κοινωνικός ιστός, γενικευμένη ανασφάλεια.

Το πολιτικό και κοινωνικό εποικοδόμημα, είπε ο Σημίτης στη Συνδιάσκεψη του ΠΑΣΟΚ, έχει αυτονομία σε σχέση με τις παραγωγικές σχέσεις και μπορεί να εξανθρωπίζεται. Τι σημαίνει, άραγε, αυτό; Σημαίνει μήπως ότι μπορεί να υπάρξει νεοφιλελευθερισμός με ανθρώπινο πρόσωπο ή μήπως, αντίθετα, σημαίνει ότι ο εκσυγχρονισμός του Σημίτη δεν είναι παρά ο εκσυγχρονισμός της βαρβαρότητας;

Η καλπάζουσα διεθνής χρηματιστηριακή κρίση, που ξεκίνησε με το κραχ του '97 στην Ανατολική Ασία και σαρώνει ακόμα με τις συνέπειές της όλο τον πλανήτη, αποτελεί μια ποιοτική τομή στην ανάπτυξη της παγκόσμιας οικονομικής και πολιτικής κρίσης του καπιταλισμού.

Δείχνει πάνω απ' όλα την αποτυχία του νεοφιλελευθερισμού μετά το '79 να λύσει τις αντιφάσεις του κεϋνσιανού οικοδομήματος, που γκρεμίστηκε στις αρχές της δεκαετίας του '70. Η αλληλένδετη με το νεοφιλελευθερισμό παγκοσμιοποίηση του χρηματιστικού κεφαλαίου έχει μετατραπεί σε τροφοδότη των μεγαλύτερων κοινωνικών και οικονομικών εκρήξεων.

Αυτή η παγκοσμιοποίηση των αντιφάσεων, τελικά, του συστήματος έχει ανοίξει ένα νέο στάδιο στην ταξική πάλη, ένα στάδιο που θα ξεπεράσει εκείνο της δεκαετίας του '60, του Μάη του '68 και θα αγκαλιάσει εκατομμύρια εργαζόμενους, εκατομμύρια απόκληρους από τη Λατινική Αμερική μέχρι την Ανατολική Ασία και από την πρώην Σοβιετική Ενωση μέχρι τη βορειοαμερικάνικη ιμπεριαλιστική μητρόπολη.

Ποτέ η εργατική τάξη στην ιστορία της δε βρέθηκε μπροστά σε μια τόσο μεγάλης κλίμακας πρόκληση, τόσο μεγάλη απειλή καταστροφής της, αλλά και τόσο μεγάλη επαναστατική ευκαιρία. Τελικά, ο νεοφιλελευθερισμός αποδείχτηκε ασύμφορος και για το ίδιο το σύστημα.

Αναπαράγοντας σε μια τεράστια κλίμακα τις ίδιες τις αντιφάσεις του, αύξησε μαζί με τα κοινωνικά δεινά και τις κοινωνικές αντιστάσεις. Πυροδοτώντας την κοινωνική δυσαρέσκεια, όξυνε τις ταξικές συγκρούσεις και, τελικά, όλο το σύστημα των ισορροπιών σε οικονομικό και πολιτικό επίπεδο της μεταπολεμικής περιόδου έχει καταρρεύσει.

Εχει δημιουργηθεί, και μέσα της βρισκόμαστε, μια τεράστια κοινωνική πόλωση. Το κεφάλαιο δε βρίσκεται απλά σε μια κρίση, αλλά σε μια κρίση στρατηγικής και αυτό που έχει πάνω απ' όλα ανάγκη είναι να επιβάλει νέες μορφές ελέγχου των μαζών. Μορφές, που επιδιώκει να είναι αποδεκτές από τις ίδιες τις μάζες.

Η δήλωση του Γιαννόπουλου πρόσφατα στους αγρότες, ότι θα συνεχίσουν τα "αγροτοδικεία" εάν δε δηλώσετε ότι δε θα ξαναβγείτε στους δρόμους, είναι η πιο χυδαία μορφή αυτού του ελέγχου που θέλει να επιβάλει το σύστημα. Υπάρχει και πιο εκλεπτυσμένη, που είναι εξίσου αντιδραστική, ίσως και περισσότερο. Κι αυτή είναι η φωνή της συνασπισμένης κεντροαριστερής συναίνεσης.

Ο ιμπεριαλισμός αυτή τη στιγμή ζητά λύσεις σε τρία μέτωπα. Πρώτα απ' όλα, επιδιώκει να λύσει την κρίση υπερπαραγωγής κεφαλαίου, καταστρέφοντας τα πλεονάζοντα κεφάλαια. Αυτό σημαίνει αύξηση ακόμα μεγαλύτερη της ανεργίας και της κοινωνικής καταστροφής.

Το δεύτερο είναι να προωθήσει την ήδη μπλοκαρισμένη διαδικασία καπιταλιστικής παλινόρθωσης στον παλιό σοβιετικό χώρο. Και, το τρίτο, να εξασφαλίσει μια καινούρια ισορροπία ανάμεσα στην Ευρωπαϊκή Ενωση, την Ιαπωνία και τις ΗΠΑ.

Ομως, οποιαδήποτε κίνηση προς αυτές τις κατευθύνσεις πυροδοτεί εκρήξεις και αναταραχές. Για να αμβλυνθούν οι κοινωνικές αντιστάσεις και να εξασφαλιστεί η αναγκαία συναίνεση, προωθείται η ανασύνταξη κοινωνικών συμμαχιών και πολιτικών δυνάμεων που να τη στηρίζουν.

Το εγχείρημα της κεντροαριστεράς αυτόν ακριβώς το στόχο υπηρετεί. Ερχεται να λειτουργήσει σαν διαμεσολαβητής των αντιφάσεων του συστήματος, για να εμποδίσει την κοινωνική πόλωση να γίνει ταξική πόλωση, να γίνει σύγκρουση κατά μέτωπο ανάμεσα στο αστικό καθεστώς και τους ταξικούς του αντιπάλους.

Επιχειρεί αυτό το εγχείρημα της κεντροαριστεράς μια οριζόντια συσπείρωση ετερόκλητων στοιχείων από διάφορα στρώματα, που επενδύουν το πραγματικό ή ακόμα και το φανταστικό τους συμφέρον στη διαδικασία της παγκοσμιοποίησης. Ασαφοποιώντας δε τις διαχωριστικές ταξικές και πολιτικές γραμμές, ιδεολογικοποιώντας τη σύγχυση που το ίδιο καλλιεργεί, προσπαθεί να συγκροτήσει ένα διαταξικό μέτωπο, με άμεσο στόχο, βέβαια, την προώθηση της πολιτικής της σύγκλισης στην Ευρώπη του Μάαστριχτ 1 και 2.

Φιλοδοξία του εκσυγχρονιστικού εγχειρήματος της κεντροαριστεράς είναι να διαχειριστεί την κρίση πιο αποτελεσματικά από το νεοφιλελευθερισμό. Και από αυτή την άποψη, είναι μια στρατηγική της κυρίαρχης τάξης πολύ επικίνδυνη, που επιβάλλει τη δημιουργία των όρων της πάλης ενάντιά της.

Μπορεί, όμως, να πετύχει αυτό το εγχείρημα της κεντροαριστεράς; Η στροφή της κεντροαριστεράς σε όλη την Ευρώπη προς τα δεξιά, ο ενστερνισμός και από σοσιαλιστικές λεγόμενες κυβερνήσεις άγριων νεοφιλελεύθερων μέτρων, η συμπόρευση του οράματος του Σημίτη με το όραμα του Ανδριανόπουλου, αποκαλύπτουν και τα όρια αυτού του εγχειρήματος, την εσωτερική του αδυναμία, τις αντιφάσεις του.

Κι αυτές οι αντιφάσεις στο επίπεδο της πολιτικής πηγάζουν και τροφοδοτούνται διαρκώς από το βάθεμα της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης και την τρομερή όξυνση των ταξικών ανταγωνισμών, όπως επίσης και την ανάπτυξη σε τεράστιο επίπεδο της ίδιας της αντιιμπεριαλιστικής πάλης.

Η αντίσταση σ' αυτήν την επέλαση της βαρβαρότητας παίρνει πολλές μορφές. Στις μέρες μας, οι άνεργοι, και είναι ένα μονάχα παράδειγμα, έπαψαν πια να είναι ένας αριθμός. Ποσοστό επί του συνόλου του εργατικού δυναμικού.

Οι άνεργοι μαζί με τους εργαζόμενους και τους άλλους αποκλεισμένους, όπως βλέπουμε στη Γαλλία ή στη Γερμανία, μπαίνουν πια δυναμικά στους αγώνες, αποκτούν κοινωνική ταυτότητα και, έτσι, μια απειλή για τη μήτρα που γεννά άνεργους, άστεγους, αποκλεισμένους.

Η πάλη, όμως, ενάντια στους όρους του κοινωνικού αποκλεισμού όλο και πιο πλατιών κοινωνικών στρωμάτων, δεν μπορεί να περιοριστεί μονάχα σε επιμέρους προγράμματα, τα οποία στην πλειοψηφία τους χρηματοδοτούνται και από την Ευρωπαϊκή Ενωση, προγράμματα ενάντια στον κοινωνικό αποκλεισμό.

Γιατί ο κοινωνικός αποκλεισμός δεν υποκαθιστά την εκμετάλλευση αυτού του συστήματος. Για να χτυπήσεις τον κοινωνικό αποκλεισμό κάθε μορφής, μαζί και τον αποκλεισμό των απεξαρτημένων, πρέπει να ενωθούν όλοι οι εργαζόμενοι, οι άνεργοι και οι αποκλεισμένοι, για να χτυπήσουν την κυρίαρχη μορφή εκμετάλλευσης, που είναι οι καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής.

Η κρίση η ίδια δημιουργεί και όλους τους όρους για την ανάπτυξη του πιο πλατιού κινήματος ενάντια στις συνέπειες αυτής της κρίσης πάνω στη ζωή των μαζών, ενάντια στην καταστροφή του κράτους πρόνοιας, τις ιδιωτικοποιήσεις, την κατεδάφιση των κοινωνικών κατακτήσεων, την ελαστικοποίηση της εργασίας, την ανεργία, την καταπάτηση και των στοιχειωδέστερων ανθρώπινων δικαιωμάτων, το ρατσισμό, την ξενοφοβία, τη θωράκιση του αστυνομικού κράτους, την επέκταση των κοινωνικών δεινών, τη διάδοση των ναρκωτικών, των επιδημιών, τις ιμπεριαλιστικές επιδρομές, τον πόλεμο, το διαμελισμό κρατών και λαών.

Η πάλη προς αυτές τις κατευθύνσεις απαιτεί την ανάπτυξη μιας πολιτικής συμμαχιών, τη δημιουργία ενός πλατιού μετώπου κοινωνικών δυνάμεων. Ποιος, όμως, θα είναι ο χαρακτήρας αυτού του μετώπου;

Ενάντια στο διαταξικό χαρακτήρα των εκσυγχρονιστών, πρέπει να αντιπαρατάξουμε τον ταξικό χαρακτήρα ενός ενιαίου μετώπου, που θα παίζει το ρόλο του αντιμέτωπου σ' αυτό που η αστική τάξη και οι στυλοβάτες της προωθούν τώρα. Ενάντια στην εξατομίκευση, στο συμβιβασμό, στον πεσιμισμό, στην αποξένωση, στον εγωκεντρισμό, που δεν είναι στη φύση του ανθρώπου.

Ο Μαρξ έλεγε ότι ο άνθρωπος είναι προϊόν των όρων μέσα στους οποίους ζει και δε γεννιέται εγωκεντρικός, γίνεται μέσα στον καπιταλισμό. Είναι μια μορφή της αλλοτρίωσης και ενάντια στην αλλοτρίωση επίσης πρέπει να δώσουμε τη μάχη. Μέσα από συλλογική δράση, μαζικές πρωτοβουλίες που θα προωθούν λύση στα κοινωνικά προβλήματα, θα συσπειρώνουν τα καταπιεσμένα στρώματα όλων των εκμεταλλευόμενων από το κεφάλαιο σε ένα ενιαίο μέτωπο.

Μέσα σ' αυτά τα πλαίσια, μπορούμε να δώσουμε τη μάχη και για τα μεγάλα ιδεολογικά ζητήματα, από τα οποία, σε τελευταία ανάλυση, θα κριθεί και η έκβαση του αγώνα. Και σ' αυτό το σημείο, βρίσκεται η δύναμη και η υπεροχή του μαρξισμού.

Ενάντια σε όλες τις ποικιλίες του αντιδραστικού εθνικισμού, των τουρκοφάγων Σαμαράδων, ενάντια στον εκσυγχρονισμό των δυτικόφιλων που θέλουν να μας υποτάξουν στον κοσμοπολιτισμό του κεφαλαίου, πρέπει να αντιτάξουμε ένα ενιαίο ταξικό μέτωπο, στο οποίο πρέπει να συμμετέχουν όλες οι πολιτικές δυνάμεις της πολιτικής και της κοινωνικής Αριστεράς, οργανωμένες και ανένταχτες, και τα κόμματα που έχουν να προσφέρουν στην υπόθεση της εργατικής τάξης, που μπορούν να παλέψουν ενάντια στο σοβινισμό και τον ιμπεριαλισμό.

Στην Ευρωπαϊκή Ενωση του κεφαλαίου δεν μπορούμε και δεν πρέπει να αντιπαραθέσουμε την εθνικιστική αναδίπλωση, ούτε και τη φενάκη της μεταρρύθμισής της, αλλά το μεγάλο όραμα, την ανατροπή του ευρωπαϊκού καπιταλισμού και την οικοδόμηση των ενωμένων σοσιαλιστικών πολιτειών της Ευρώπης.

Από αυτή την άποψη, ο Οχτώβρης δεν είναι πίσω μας, αλλά μπροστά μας. Και μόνο έτσι μπορεί να διαλυθεί το σκοτάδι, στο οποίο μας καταδικάζει αυτό το σύστημα και να ανατείλει ο ήλιος της επανάστασης. Ευχαριστώ πολύ.