Μια επίσκεψη που έκανα πρόσφατα στη Βουδαπέστη μού έδωσε την ευκαιρία να συγκρίνω την ίδια πόλη σε δύο διαφορετικές εποχές το 1968 και το 1997.

Τότε, το 1968 ένα ταξίδι που έκανα από τη μακρινή Τασκένδη στη Βουδαπέστη με έκανε να γνωρίσω την όμορφη αυτή πόλη, πραγματοποιώντας έτσι μια πολύχρονη επιθυμία να βρεθώ στην καρδιά της Ευρώπης.

Μετά από μια όμορφη διαδρομή τριών ημερονυκτίων με την άνετη και πολυτελή υπερταχεία έφτασα στη Βουδαπέστη. Η πόλη μάς υποδέχτηκε με μια ψιλή βροχούλα. Μπροστά μας αντικρίζουμε τη Βουδαπέστη. Ωραία, μεγαλόπρεπη, θεαματική και αξιοπρεπής. Οι προσδοκίες μας δικαιώθηκαν στο ακέραιο.

Κτισμένη στην επίπεδη πλευρά του Δούναβη η Πέστη. Εδώ βρίσκονται όλα τα κυβερνητικά, κομματικά και διοικητικά κτίρια, η Βουλή και οι Διοικητικές Υπηρεσίες. Στολίδι της Βουδαπέστης ο αξιοθαύμαστος και αγέρωχος Δούναβης με τις πολυάριθμες γέφυρές του, με εξέχουσα τη γέφυρα της Μαργαρίτας. Στο μέσο του Δούναβη το νησί της Μαργαρίτας, ένα φυσικό ζωολογικό πάρκο, πνιγμένο μες στο πράσινο. Απέναντι, απ' την άλλη όχθη, αρχίζει η Βούδα. Κτισμένη πανοραμικά στις πλαγιές, εδώ τα παλιά βασιλικά ανάκτορα κτισμένα πάνω σ' ένα λοφίσκο. Θαυμάζει κανείς την αρχιτεκτονική τους ομορφιά που σήμερα αποτελούν ένα από τα πιο αξιόλογα μνημεία, τα οποία επισκέπτονται χιλιάδες τουρίστες κάθε χρόνο.

Μα αν κανείς πηγαίνει στη Βουδαπέστη και δεν επισκεφτεί το άγαλμα της Ελευθερίας είναι σαν να πηγαίνει στη βρύση να πιει νερό και γυρίζει διψασμένος. Κτισμένο σ' ένα λόφο, σε μια πανοραμική θέση, βλέπεις όλη τη Βουδαπέστη, απ' όλες τις πλευρές της, να εκτείνεται προς τα κάτω και στη μέση ήρεμος να κυλά ο Δούναβης με τις κρεμαστές του γέφυρες.

Ενα μεγαλόπρεπο και επιβλητικό μνημείο, που απεικόνιζε τη διεθνιστική βοήθεια των Σοβιετικών στρατιωτών, που έδωσαν τη ζωή τους για την απελευθέρωση της Βουδαπέστης. 250 χιλιάδες στρατιώτες του Κόκκινου Στρατού έπεσαν εδώ στο πεδίο της μάχης.

Ατέλειωτος ο κατάλογος των πεσόντων. Δίπλα από το μνημείο ο Κόκκινος φαντάρος με το αυτόματο στα χέρια στέκεται τραχύς και αυστηρός λες και φυλάει τους νεκρούς συμπολεμιστές του.

Τότε Σοβιετικοί ειδικοί και τεχνικοί εργάζονταν για την κατασκευή του μετρό της πόλης, που θα διέσχιζε την πόλη και το οποίο τέλειωσε ύστερα από 5 χρόνια. Παντού σ' όλη την πόλη έβλεπες οργασμό δουλιάς και ζωτικής ενέργειας, κτίζονταν μέγαρα, πολυκατοικίες, οι γερανοί ήταν δάσος πάνω από την πόλη. Δείγματα της σοσιαλιστικής ανοικοδόμησης και δημιουργικότητας και προόδου της Λ. Δημοκρατίας. Ο λαός γεύονταν τους καρπούς του σοσιαλισμού. Τα μαγαζιά πλημμυρισμένα από κάθε λογής αγαθά και προϊόντα.

Η ζωή όμως το 'φερε να ξαναπάω στο τέλος του 1997. Βρίσκω τη Βουδαπέστη πάλι πανέμορφη και γοητευτική, μα από την αίγλη και τις ομορφιές της σοσιαλιστικής Ουγγαρίας.

Οι καρποί των χρόνων της Λ. Δημοκρατίας φαίνονταν ξεκάθαρα, ακόμη και τώρα, παρ' όλο που οι ιθύνοντες προσπαθούν με κάθε μέσο και τρόπο να αμαυρώσουν και να κηλιδώσουν το λαμπρό έργο και τις επιτυχίες του παρελθόντος. Ο,τι μπορούν να αφαιρέσουν και να το καταστρέψουν το κάνουν χωρίς κανένα δισταγμό. Μα δεν μπορούν να ισοπεδώσουν τα μεγαλοπρεπή μέγαρα, τις γέφυρες, το περίφημο μετρό που διασχίζει την πόλη απ' άκρη σ' άκρη ενενήντα μέτρα κάτω από το Δούναβη κατορθώματα της σοσιαλιστικής περιόδου, τις συγκοινωνίες της πόλης τα τραμ, τρόλεϊ, λεωφορεία που σχηματίζουν ένα πραγματικό συγκοινωνιακό σκάκι.

Το νέο καπιταλιστικό καθεστώς κατάσχεσε και δήμευσε όλη τη δημόσια περιουσία, τα κτίρια του εργατικού κόμματος, τα δημόσια κτίρια πέρασαν στα χέρια των ιδιωτών, όλες οι υπηρεσίες και τα εργοστάσια ιδιωτικοποιήθηκαν, οι εργάτες απολύονται και πετάγονται στο δρόμο. Εξαφανίστηκαν οι κοινωνικές παροχές και το κράτος πρόνοιας. Κυριαρχεί η φτώχεια και η ανέχεια. Ο κόσμος σκυθρωπός και απελπισμένος αναπολεί το παρελθόν. Εφυγε από το λαό εκείνο το σφρίγος, η ζωντάνια και η δημιουργικότητα του παρελθόντος. Μειώθηκε κατακόρυφα η παραγωγή και έπεσε κάθετα το βιοτικό επίπεδο του λαού.

Κυριάρχησε η απάθεια η αδιαφορία, η αδράνεια. Στην πόλη αλωνίζουν οι ξένες εταιρίες, οι διάφορες "Σουζούκι", "Κόντινεντ", Οϊλ, ΣΕΛ κλπ. Ολα τα σκαθάρια της καπιταλιστικής μαφίας πέσανε πάνω στο κορμί της άμοιρης Ουγγαρίας. Το περίφημο εργοστάσιο Τσέπελ - το καμάρι της ουγγρικής βιομηχανίας - υπολειτουργεί στα χέρια των ιδιωτών και οι εργάτες στην πλειοψηφία τους απολύθηκαν. Αποκαταστάθηκαν όλοι οι αντεπαναστάτες πολιτικοί των γεγονότων του 1956, Ιμρε Νάγκι κλπ., αλλά και αξιωματούχοι του καθεστώτος Χόρτο, στήθηκαν μνημεία γι' αυτούς και αναμνηστικές πλάκες μπροστά στο κτίριο της Βουλής.

Αποκαθηλώθηκαν όλα τα μνημεία, ανδριάντες και προτομές των κλασικών του μαρξισμού, Μαρξ, Ενγκελς, Λένιν, Στάλιν, όλων των Ούγγρων ηγετών της Επανάστασης του 1919 Μπέλα Κουν και άλλων.

Από το άγαλμα της Ελευθερίας, αυτό το θαυμάσιο μνημείο τέχνης και δείγμα διεθνιστικής αλληλεγγύης, δεν έμεινε τίποτα όρθιο που να θυμίζει το παλιό μνημείο.

Αφαιρέθηκαν όλα ό,τι θύμιζαν Κόκκινο Στρατό. Δε σεβάστηκαν τίποτα. Ούτε τις 250 χιλιάδες Σοβιετικών πολεμιστών που έπεσαν για την απελευθέρωση της Βουδαπέστης και της Ουγγαρίας.

Τα ονόματα των πεσόντων σβήστηκαν. Ο αγέρωχος Κόκκινος Στρατιώτης αποκαθηλώθηκε. Και μόνο στην κορυφή του μνημείο μια ξερή επιγραφή "Στους πεσόντες για την Ελευθερία", όπως αυτοί την εννοούν.

Ολα αυτά τα πολύτιμα μνημεία του παρελθόντος διακομίστηκαν σε μια ερημική περιοχή έξω από τη Βουδαπέστη, με πρωτοβουλία ορισμένων συντρόφων ιδιωτών και αναστηλώθηκαν εδώ με σειρά και τάξη. Ετσι δίνεται η ευκαιρία τώρα στους επισκέπτες - συμπαθούντες, σ' όλους αυτούς που συμπαθούν και νοσταλγούν το παρελθόν, μα και τις ιδέες αυτών, να τα επισκέπτονται, αποτίοντας έτσι φόρο τιμής σ' αυτούς τους επιφανείς παράγοντες του Παγκόσμιου Επαναστατικού Κινήματος. Σαν ένδειξη τιμής καταθέσαμε λίγα αγριολούλουδα σ' αυτούς.

Φύγαμε από τη Βουδαπέστη την ωραία και άξια θαυμαστή αυτή πόλη με μια θλίψη και απογοήτευση στην καρδιά μας για την κατάντια και τη συμφορά αυτής της χώρας.

Νίκος ΝΤΑΜΠΙΚΗΣ