"Φιντέλ, Φιντέλ"! Τρεις χιλιάδες γυναίκες από 79 χώρες όλου του κόσμου έκαναν εκείνο το βράδυ το θέατρο "Καρλ Μαρξ" της Αβάνας να σειστεί από τις φωνές και τις ζητωκραυγές τους. Με σημαίες να ανεμίζουν και με πανό κρεμασμένα από τα θεωρεία του Θεάτρου, με τις γροθιές τους υψωμένες, υποδέχτηκαν γεμάτες από ενθουσιασμό τον Φιντέλ Κάστρο, που εμφανίστηκε μόλις σηκώθηκε η αυλαία καθισμένος δίπλα στη Βίλμα Εσπίν, πρόεδρο της Ομοσπονδίας Γυναικών Κούβας και ηρωίδα της Επανάστασης. Ηταν η ημέρα που "έκλεινε" το Παγκόσμιο Συνέδριο Γυναικών, συνέδριο αλληλεγγύης προς τις γυναίκες της Κούβας, που άρχισε στις 13 του Απρίλη. Τελική απόφαση και στόχος των γυναικών που συγκεντρώθηκαν: Να αντιπαραθέσουν τη δική τους ενότητα και διεθνή αλληλεγγύη απέναντι στην "παγκοσμιοποίηση" που επιβάλλει το κεφάλαιο και σέρνει όλο και περισσότερες γυναίκες στην έσχατη φτώχεια και στο πισωγύρισμα...

Ομως εκείνο το βράδυ της 16ης Απριλίου ο Φιντέλ Κάστρο αντάμειψε πλουσιοπάροχα τις χιλιάδες γυναίκες που αγωνιούσαν, αν θα εμφανιστεί, γιατί αυτό ήταν αμφίβολο μέχρι την τελευταία ημέρα: Μίλησε από τις εννιάμισι το βράδυ μέχρι τις δύο περίπου μετά τα μεσάνυχτα (!) όρθιος, χωρίς κανένα δείγμα κούρασης, κάνοντας διάλογο με το κοινό, απαντώντας σε συνθήματα και παραινέσεις, χειρονομώντας, λέγοντας αστεία που προκαλούσαν χειροκροτήματα και γέλια. "Φιντέλ, σ' αγαπώ"! φώναξε μια αντιπρόσωπος στην αρχή της ομιλίας του και εκείνος έκανε μια κίνηση που υποδήλωνε "Σας αγαπώ όλες"! Και πραγματικά, τα λόγια του έδειχναν να γνωρίζει σε βάθος τα προβλήματα των γυναικών και όχι μόνο της χώρας του: γνωρίζει ότι αυτές πληρώνουν πρώτες τα σπασμένα κάθε κρίσης...

Και τα προβλήματα σ' αυτό το συνέδριο, που οργανώθηκε από την Παγκόσμια Δημοκρατική Ομοσπονδία Γυναικών μαζί με την Ομοσπονδία Γυναικών Κούβας ήταν όχι μόνο πολλά, αλλά ιδιαίτερα οδυνηρά, αφού η ζωή των γυναικών στα τέλη αυτού του αιώνα αντί να βελτιώνεται ύστερα από τόσες ελπιδοφόρες επαναστάσεις και γυναικεία κινήματα, όλο και χειροτερεύει, απειλώντας κατακτήσεις που κερδήθηκαν με αίμα και δάκρυα.

Πολλές ήταν οι Ελληνίδες που ήρθαν σαν εκπρόσωποι οργανώσεων, αλλά και με την ελπίδα να δουν τα "ιερά τέρατα" της Επανάστασης και την Κούβα που είναι όνειρο ζωής για χιλιάδες ανθρώπους της μεταπολεμικής γενιάς. Συναντήθηκαν στην Αβάνα, σε διάφορες επιτροπές και στρογγυλά τραπέζια του συνεδρίου εκπρόσωποι της Ομοσπονδίας Γυναικών Ελλάδας, της Ενωσης Ελληνίδων Νομικών, εκπρόσωποι γυναικείων οργανώσεων της Κύπρου, όπως η ΠΟΓΟ και γυναίκες από τον ΣΥΝ. Στις εργασίες του συνεδρίου συμμετείχε επίσης η γενική Γραμματέας Ισότητας Μίκα Κουτσιλαίου, μαζί με άλλα μέλη της Γ. Γραμματείας.

Στο προεδρείο της επιτροπής για "τη γυναίκα, την οικονομία και τη διαρκή ανάπτυξη" η αντιπρόεδρος της ΟΓΕ Μαρί Πρίφτη, που εντυπωσίασε με την εισήγησή της: Η κουβανική τηλεόραση την έδειξε καθισμένη στο προεδρείο δίπλα στην Βίλμα Εσπίν και οι προτάσεις της συμπεριλήφθηκαν στην τελική διακήρυξη του συνεδρίου. Παρούσα στην ίδια συζήτηση για την οικονομία και η Μίνα Αδαμίδου από την ΟΓΕ.

Μια συζήτηση, όπου οι αντιπρόσωποι από διάφορες χώρες μίλησαν για την εμπειρία τους που αποδεικνύει με παραλλαγές, ανάλογα με τις συνθήκες κάθε τόπου, ότι πρώτο θύμα της καπιταλιστικής οικονομίας σε παγκόσμιο επίπεδο είναι οι γυναίκες που κάνουν τις πιο υποβαθμισμένες δουλιές ή μαύρη εργασία. Διαρκώς φτωχαίνουν, η φτώχεια "θηλυκοποιείται" είπαν χαρακτηριστικά. Στις χώρες του τρίτου κόσμου αυτό μεταφράζεται σε υποβάθμιση της ποιότητας ζωής και του περιβάλλοντος μέχρι την έσχατη ένδεια, το θάνατο χιλιάδων παιδιών, την παιδική πορνεία, αλλά και τη δολοφονία βρεφών για τη χρησιμοποίηση οργάνων, την καταστροφή πλουτοπαραγωγικών πηγών, την αποψίλωση του Αμαζονίου, την εκπόρνευση όλο και περισσότερων γυναικών αλλά και τον εξαναγκασμό τους να μεταναστεύσουν, για να βρουν δουλιά που θα τους εξασφαλίσει επιβίωση. Στην Ευρώπη η φτώχεια επεκτείνεται με την ανεργία, τη μείωση των κοινωνικών παροχών, τη μερική ή ελαστική απασχόληση, τη δουλιά με το κομμάτι.

Ιδιαίτερη έμφαση έδωσε η Μαρί Πρίφτη στο νέο μανιφέστο του παγκόσμιου καπιταλισμού την "Πολυμερή Συμφωνία για την επένδυση" που έχουν επεξεργαστεί οι ιθύνοντες στους κόλπους του ΟΟΣΑ (Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης). Πρόκειται για το "σύνταγμα" της ενοποιημένης οικονομίας, που οραματίζονται οι χώρες του ΟΟΣΑ, αλλά εδώ τα δικαιώματα ανήκουν μόνο στις επιχειρήσεις και τους διεθνείς επενδυτές, ενώ οι κυβερνήσεις επωμίζονται όλες τις υποχρεώσεις. Ετσι, είπε, οι κυβερνήσεις είναι υπεύθυνες απέναντι στους επενδυτές για κάθε αναταραχή που θα μπορούσε να μειώσει την αποδοτικότητά τους, όπως κινήματα διαμαρτυρίας, μποϊκοτάζ, απεργίες, πολιτικές ταραχές κατάσταση έκτακτης ανάγκης ή επανάσταση. Με την κάλυψη, δηλαδή, της πολυμερούς συμφωνίας για την επένδυση (ΠΣΕ) οι κυβερνήσεις ενθαρρύνονται να περιορίζουν τις κοινωνικές ελευθερίες.

Στην ίδια ομιλία υπογράμμισε ότι οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις του κόσμου, πεντακόσιες συνολικά, απέλυσαν τα δύο τελευταία χρόνια τέσσερα εκατομμύρια εργαζόμενους, αντικαθιστώντας τους με σύγχρονα μηχανήματα, αυξάνοντας συγχρόνως τα κέρδη τους. Είναι τυχαίο, άραγε, το γεγονός ότι οι 200 πολυεθνικές με τις χιλιάδες θυγατρικές τους που έλεγχαν την παγκόσμια οικονομία στη δεκαετία 1982 - 1992 αύξησαν τις πωλήσεις τους από τρία τρισ. σε 5,9 τρισ. δολάρια;

Στη γηραιά ήπειρο, η Ευρωπαϊκή Ενωση ζητά επίμονα την απορύθμιση των εργασιακών σχέσεων (8ωρο, πενθήμερο, άδειες, δώρα, συλλογικές συμβάσεις, αποζημίωση, υπερωρίες) υποτίθεται για να μειωθεί η ανεργία και συγχρόνως μεθοδεύεται η διάλυση του συνδικαλιστικού κινήματος. Ειδικότερα στην Ελλάδα το γυναικείο εργατικό κόστος είναι 12,5% του κόστους παραγωγής, αφού οι γυναίκες παίρνουν το 70% των αποδοχών των ανδρών. Αποτελούν το 68% των ανέργων και το 72% των μακράς διάρκειας ανέργων, πλήττονται από την ευελιξία σε ποσοστό 75%, κινδυνεύουν να μείνουν χωρίς σύνταξη.

Κάτω από αυτές τις συνθήκες, κατέληξε η Μαρί Πρίφτη, το μέλλον της γυναίκας στην Ελλάδα, αλλά και στην Ευρώπη, είναι αβέβαιο. Και επειδή όλες οι οικονομίες κάθε άλλο παρά αποδέχονται τη γυναίκα ως ισότιμη οικονομική δύναμη, ο αγώνας μας μέσα από την αλληλεγγύη, την αλληλοενημέρωση πρέπει να είναι συντονισμένος.Γι' αυτό και οι γυναίκες που βρίσκονται στα κέντρα των αποφάσεων πρέπει να κάνουν συνείδηση το γυναικείο ζήτημα και να συνεργαστούν με το γυναικείο κίνημα.

Γυναίκες από την Ευρώπη, τις ΗΠΑ, την Αυστραλία, την Ασία, αλλά κυρίως από τη Λατινική Αμερική και την Αφρική συμμετείχαν στη συζήτηση για την οικονομία που ήταν από τις πιο ενδιαφέρουσες του συνεδρίου: Η εκπρόσωπος της Κούβας μίλησε ανάμεσα σε άλλα για τα "παιδιά του δρόμου", την εξάπλωση των ναρκωτικών, τα μοντέλα κατανάλωσης που επιβάλλονται στις χώρες του τρίτου κόσμου από το εξωτερικό, τη βία που αυξάνει ενάντια στις γυναίκες και ζήτησε- όπως και πολλές άλλες σύνεδροι - να αποτιμηθεί η εργασία της γυναίκας στο σπίτι και στον αγρό. (Διόλου παράξενο, αφού στις χώρες αυτές, η σπιτική εργασία συνεπάγεται ατέλειωτες και κοπιαστικές ώρες δουλιάς σε αντίθεση με την αντίστοιχη εργασία των γυναικών στη Δύση, όπου τουλάχιστον έχουν κάποιες ευκολίες). Η εκπρόσωπος της Κούβας κατέληξε, τονίζοντας ότι το συνδικαλιστικό κίνημα πρέπει να δώσει περισσότερη σημασία στις γυναίκες... Κι ακόμα, ότι χωρίς εθνική ανεξαρτησία δεν μπορεί να υπάρξει ουσιαστική ανάπτυξη. Η εκπρόσωπος της Βραζιλίας τόνισε επίσης από την πλευρά της ότι δεν μπορεί να έχουμε σ' αυτό το σύστημα διαρκή ανάπτυξη για τις γυναίκες ούτε αξιοπρεπή ζωή χωρίς τη συμμετοχή τους σ' όλες τις όψεις της ανάπτυξης.

"Καμιά οικονομική πολιτική δεν αξίζει, αν δε λαμβάνει υπόψη αυτούς που υποφέρουν", υπογράμμισε η εκπρόσωπος της Αργεντινής.

Για την Ασημίνα Ξηροτύρη, πολιτικό μηχανικό που μίλησε εκ μέρους του ΣΥΝ, συνεχής ανάπτυξη σημαίνει ανάμεσα σε άλλα υγεία, κοινωνική δικαιοσύνη, μη ύπαρξη ανεργίας και μολυσμένου περιβάλλοντος κι ακόμη να μην απομυζούν οι προϋπολογισμοί για την άμυνα τους πόρους της οικονομίας. Χρειάζεται, είπε, να υπάρχει ίδια μεταχείριση για όλες τις χώρες.

Ομως, παρατήρησε η εκπρόσωπος της Αϊτής, οι χώρες του τρίτου κόσμου εξαρτώνται από τα μεγάλα βιομηχανικά κράτη, που δε θέλουν τη διαφοροποίηση, αλλά την ομοιομορφία των ανθρώπων - βλέπε γενετική. Και έθεσε τον προβληματισμό: "Πώς θα ενωθούμε αλληλέγγυες, με ποια στρατηγική;". Πραγματικά, η ανάγκη επικοινωνίας με τις γυναίκες όλου του κόσμου, η διαρκής ανάπτυξη της πλειοψηφίας και όχι της μειοψηφίας, ήταν ένα θέμα που τέθηκε για προβληματισμό, αλλά οι σχετικές προτάσεις δεν ήταν πολλές σ' αυτή τη φάση, όπως παρατηρήθηκε. "Χρειαζόμαστε όχι συνταγές, αλλά συγκεκριμένες προτάσεις", λέχθηκε χαρακτηριστικά.

Από τη μακρινή Κολομβία η εκπρόσωπος αναφέρθηκε στη "μισοσκλαβιά των γυναικών, την ταπείνωση που υφίστανται με την πείνα, τις δολοφονίες, τους βασανισμούς, τις εξαφανίσεις, το ξερίζωμα των αγροτών με τη βία, τα ναρκωτικά", ενώ η εκπρόσωπος της Βενεζουέλας μίλησε για "γενικευμένη, παγκοσμιοποιημένη φτώχεια" και υπογράμμισε ότι οι γυναίκες πρέπει να εμβαθύνουν στα οικονομικά προβλήματα και να συμμετέχουν στα συνδικάτα και στα κέντρα λήψης αποφάσεων.

Από τις Φιλιππίνες επισημάνθηκε ακόμα ότι ο καπιταλισμός έχει γίνει ιδιαίτερα επιθετικός στα υπανάπτυκτα κράτη. "Προσπαθούν, είπε η εκπρόσωπος, να απολιτικοποιήσουν το γυναικείο κίνημα και να προωθήσουν μια ελιτίστικη δημοκρατία κατά τα δυτικά πρότυπα". Την πρόταση να γίνει μια εθνική καμπάνια για τα αποτελέσματα της νεοφιλελεύθερης πολιτικής έκανε η εκπρόσωπος της Νικαράγουας.

Και στην Ευρώπη; Να αναφέρουμε μόνο το παράδειγμα της Αγγλίας, όπου η ανεργία των γυναικών είναι μεγάλη, ιδιαίτερα ανάμεσα στις ηλικιωμένες και μοναχικές γυναίκες. Πολλές κάνουν δυο - τρεις δουλιές για να μπορέσουν να ζήσουν...

Μεγάλη, επίσης, η ανεργία σε Πορτογαλία και Ισπανία όπου το κλείσιμο των εργοστασίων άφησε στο δρόμο χιλιάδες γυναίκες.

Γενικό συμπέρασμα από τη συζήτηση: Η γυναίκες στην πλειοψηφία τους δεν απολαμβάνουν τη διαρκή ανάπτυξη, γιατί η διανομή του πλούτου είναι άνιση. "Χρειάζεται να προτείνουμε μια άλλη διαρκή ανάπτυξη και εξέλιξη, να μετέχουμε στις νέες τεχνολογίες, αλλά με βάση τη φύση. Να αντιδρούμε σ' αυτά που μας επιβάλλουν, ακόμα και με μποϊκοτάζ π. χ. να μποϊκοτάρουμε τα παιχνίδια που κατασκευάζονται με την εκμετάλλευση της παιδικής εργασίας... ", ήταν κάποιες από τις προτάσεις που ακούστηκαν.

Επιμέλεια

Αλίκη ΞΕΝΟΥ - ΒΕΝΑΡΔΟΥ