Η γνώμη μας είναι ότι τα ΠΣΕ αποτελούν την πιο επικίνδυνη και αριστοτεχνικά στημένη επιχείρηση του υπουργείου Παιδείας για την ανατροπή του δημόσιου χαρακτήρα της ανώτατης εκπαίδευσης, από όσες έχει επιχειρήσει μέχρι σήμερα.

Τι είναι λοιπόν τα ΠΣΕ; Κάθε ΠΣΕ που αναλαμβάνεται από κάποιο ΑΕΙ της χώρας είναι και ένα νέο πανεπιστημιακό τμήμα, το οποίο απονέμει κανονικά πτυχία. Ετσι, ο απόφοιτος κάποιου από τα τρία ΠΣΕ του Πολυτεχνείου Κρήτης θα πάρει πτυχίο μηχανικού πενταετούς φοίτησης, το οποίο θα του απονεμηθεί από το Πολυτεχνείο Κρήτης (βέβαια, εκκρεμεί προσφυγή του ΤΕΕ στο Συμβούλιο της Επικρατείας, σχετικά).

Ενώ όμως για να ιδρυθεί ένα νέο Πανεπιστημιακό Τμήμα σε κάποιο ΑΕΙ της χώρας προβλέπεται διεξοδική διαδικασία όσον αφορά τη μελέτη και θεσμοθέτηση του επιστημονικού του αντικειμένου, τα χαρακτηριστικά του, τις οργανικές θέσεις επιστημονικού - διδακτικού προσωπικού, τον χωρισμό του σε τομείς με υπαρκτά και διεθνώς αναγνωρίσιμα επιστημονικά αντικείμενα, τα εργαστήριά του, το τεχνικό προσωπικό, την κτιριακή του υποδομή, τις βιβλιοθήκες και γενικά ότιδήποτε αφορά την οντότητά του σαν πανεπιστημιακού χώρου εκπαίδευσης και έρευνας, για να ιδρυθεί κάποιο ΠΣΕ, αρκεί η έγκριση μιας αίτησης κάποιου αιτούντος από το υπουργείο, με κριτήρια τουλάχιστον (προσπαθώντας να είμαστε όσο πιο επιεικείς γίνεται στους χαρακτηρισμούς) άγνωστα σε εμάς. Ετσι, σε όποιον ή όποιους θέλει ο υπουργός μοιράζονται ορισμένες εκατοντάδες εκατομμύρια προκειμένου να ιδρύσουν... πανεπιστημιακά τμήματα.

Πώς προσλαμβάνονται οι φοιτητές στα ΠΣΕ; Χωρίς εξετάσεις, με απόφαση των διδασκόντων του ΠΣΕ. Και πώς προσλαμβάνονται οι διδάσκοντες; Μήπως με ανοιχτές διαδικασίες, προκήρυξη θέσεων σε επιστημονικό αντικείμενο, εκλογές από εκλεκτορικό σώμα που κρίνει τα επιστημονικά και διδακτικά τους προσόντα, όπως, παρ' όλα τα παρατράγουδα, συμβαίνει στα κανονικά πανεπιστημιακά τμήματα; Κάθε άλλο. Προσλαμβάνονται από τον υπεύθυνο του ΠΣΕ που έχει ορίσει υ υπουργός.

Είναι σαφές τι σημαίνουν όλα αυτά για την ελεύθερη διακίνηση των ιδεών, για την έρευνα και, τελικά, για την επιστημονική εγκυρότητα των ΠΣΕ.

Και με δίδακτρα τι γίνεται; Προς το παρόν, θα πληρώνουν μόνο όσοι φοιτητές είναι πάνω από 25 χρονών. Αλλά βέβαια στην Ελλάδα ζούμε, αντιλαμβανόμαστε ότι στόχος του υπουργείου είναι να μπουν κάποια δίδακτρα, έστω και λίγα, αρχικά, και μετά βλέπουμε πώς θα γενικευτεί το μέτρο.

Μέσα στη βιασύνη, ακόμη και οι περιγραφές των επιστημονικών αντικειμένων των τριών νέων τμημάτων του ΠΚ (έτσι ακριβώς τα αποκαλεί ο πρύτανης του ΠΚ σε γραπτή πρόσκλησή του) που δημοσιεύτηκαν στις εφημερίδες αποτελούν μνημεία αοριστολογίας και μεγαλοστομίας. Η ανάγνωσή τους μόνο το γέλιο μπορεί να προκαλέσει σε, έστω και ελάχιστα, σχετικούς με το θέμα αναγνώστες. Ετσι, έχουμε το Τμήμα Μηχατρονικών (!) και Ιατρικής Τεχνολογίας (σημ. στο ΠΚ ουδείς από το επιστημονικό προσωπικό έχει οποιαδήποτε σχέση με ιατρική τεχνολογία), που αντικείμενό του ορίζεται "η καλλιέργεια και ανάπτυξη των Μηχατρονικών Συστημάτων (;)" με έμφαση στη μελέτη συστημάτων, όπως ο τομογράφος και οι μονάδες εντατικής θεραπείας (φανταστείτε ολόκληρο πολυτεχνειακό τμήμα να κάνει αντικείμενό του τον αξονικό τομογράφο). Μετά έχουμε το "Τμήμα Τεχνολογίας Υλικών και Κατασκευών" (άλλο μυστηριώδες αντικείμενο), που θα ασχολείται, κατά την προκήρυξη, με την "άρτια κατάρτιση στις σύγχρονες τεχνολογίες σχεδιασμού και ανάπτυξης νέων υλικών κλπ., κλπ.". Ενώ πριν είχαμε άκρα εξειδίκευση, τώρα περιλαμβάνεται προφανώς κάθε τι επιστητό. Τέλος, έχουμε το "Τμήμα Καλών Τεχνών και Σύγχρονης Τεχνολογίας", για το οποίο αξίζει να αντιγράψουμε ολόκληρη την περιγραφή του αντικειμένου του, που τη θεωρούμε νεοελληνικό μνημείο: "Το αντικείμενο του τμήματος Καλών Τεχνών και Σύγχρονης Τεχνολογίας είναι η καλλιέργεια και ανάπτυξη καλών τεχνών με τη βοήθεια πρωτοποριακών μεθόδων θεωρητικής εκπαίδευσης και πρακτικής άσκησης, που συνδυάζουν τις κλασικές αντιλήψεις εκμάθησης με τις πλέον σύγχρονες τεχνολογίες. Υπάρχουν οι ακόλουθοι καλλιτεχνικοί τομείς: Ζωγραφική, γλυπτική, οπτικοακουστικές τέχνες, κινηματοβιντεογραφία και κινούμενο σχέδιο, σχεδίαση φορμών - βιομηχανικών προϊόντων, σκηνικές τέχνες - κατασκευή μάσκας, συντήρηση έργων τέχνης και αρχαιοτήτων". Βέβαια, το γεγονός ότι οι πάντες στο Πολυτεχνείο Κρήτης είναι παντελώς άσχετοι με τα παραπάνω αντικείμενα αποτελεί απλή λεπτομέρεια.

Η απάντηση δεν μπορεί παρά να είναι μόνο μία: Το ζητούμενο δεν είναι η προσθήκη μερικών πρόχειρων πανεπιστημιακών τμημάτων δίπλα στα ήδη υπάρχοντα. Το ζητούμενο είναι αύριο τα ΠΣΕ να τα αναλαμβάνουν ιδιωτικές εταιρίες, βιομηχανίες κλπ., οι οποίες με το αζημίωτο θα παράγουν το μελλοντικό μισοειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό τους, από το οποίο, φυσικά, θα αποδεσμεύονται μόλις η εξειδικευμένη τεχνολογία, στην οποία αυτό έχει εκπαιδευτεί, ανατραπεί λόγω των ραγδαίων εξελίξεων στην επιστήμη.

Είναι λίγο περίεργο, αλλά και πάλι εδώ η Κρήτη δείχνει το δρόμο προέλευσης αυτής της έμπνευσης. Πραγματικά, εδώ και χρόνια λειτουργούν στην Κρήτη (αρχικά στο Πανεπιστήμιο στο Ηράκλειο κάτω από τη φωτεινή σκέπη του πρώην ΕΚΕΚ και νυν ΙΤΕ, και κατόπιν και στο Πολυτεχνείο στα Χανιά - βεβαίως το φαινόμενο έχει πια γενικευτεί σε όλη τη χώρα) ορισμένα παράδοξα μεταπτυχιακά προγράμματα, όπου π.χ. ένας καθηγητής επιβλέπει 40 μεταπτυχιακούς φοιτητές - τους γνωρίζει, άραγε; - και που αντικείμενό τους δεν είναι ουσιαστικά η εκπαίδευση, αλλά η διεκπεραίωση κοινοτικών προγραμμάτων. Ετσι εμφανίζεται το φαινόμενο στα μεταπτυχιακά αυτά προγράμματα να περικόπτονται οι απαιτήσεις για την απόκτηση Master (από 4 π.χ. μαθήματα, που, έτσι κι αλλιώς, είναι λίγα, να περιοριζόμαστε στα 3), προκειμένου οι φοιτητές να μη ξοδεύουν χρόνο από την ενασχόλησή τους με τη διεκπεραίωση των κοινοτικών προγραμμάτων. Ουσιαστικά, οι φοιτητές αυτοί είναι ένα φτηνό εργατικό δυναμικό, που με 250.000 δρχ. το μήνα αποδίδουν πολύωρη εξειδικευμένη επιστημονική εργασία, χωρίς ασφάλιση ΙΚΑ, συνταξιοδοτικά δικαιώματα κλπ., με αντάλλαγμα κάποιο πτυχίο Master και κάποιες περγαμηνές προϋπηρεσίας. Φυσικά, την υπερεργασία τους καρπώνονται οι υπεύθυνοι των προγραμμάτων, που συχνά βάζουν στην τσέπη έξτρα αμοιβές, πολλαπλάσιες του καθηγητικού μισθού τους και ορισμένες φορές μεταβιβάζουν τα αποτελέσματα της εργασίας των μεταπτυχιακών τους σε ιδιωτικές τους εταιρίες.

Εδώ, βέβαια, υπάρχει πεδίον δόξης λαμπρόν και θα ήταν περίεργο αν οι εταιρίες που αξιοποιούν την επιστημονική έρευνα στη χώρα μας δε ζήλευαν και δεν απαιτούσαν να έχουν και αυτές τη δυνατότητα να προσφέρουν ανάλογη μαθητεία σε δικούς τους φοιτητές.

Να γιατί έχει μεγάλη σημασία να οδηγηθεί η κατάληψη του Πολυτεχνείου Κρήτης σε αίσιο τέλος και τα ΠΣΕ να μην περάσουν.

Κ. Μ.

Το ζητούμενο δεν είναι η προσθήκη μερικών πρόχειρων πανεπιστημιακών τμημάτων δίπλα στα ήδη υπάρχοντα. Το ζητούμενο είναι αύριο τα ΠΣΕ να τα αναλαμβάνουν ιδιωτικές εταιρίες, βιομηχανίες κλπ., οι οποίες με το αζημίωτο θα παράγουν το μελλοντικό μισοειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό τους, από το οποίο, φυσικά, θα αποδεσμεύονται μόλις η εξειδικευμένη τεχνολογία, στην οποία αυτό έχει εκπαιδευτεί, ανατραπεί λόγω των ραγδαίων εξελίξεων στην επιστήμη