Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι, εκτός από τους θανάτους, έχουμε πενήντα εκατομμύρια γυναίκες, που επιζούν, σακατεμένες, από τις ίδιες αιτίες: Φτώχεια, κακή υγεία, υποσιτισμός, πείνα κι ακόμα ελλιπής φροντίδα στη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του τοκετού. Εκατομμύρια γυναίκες σ' όλο τον κόσμο δεν παίρνουν τις βασικές θερμίδες από τη διατροφή, που μπορούν να τις προφυλάξουν από αρρώστιες και θανάτους...

Τα μέτρα που θα μπορούσαν να "θεραπεύσουν" αυτήν την κατάσταση είναι ανάμεσα σε άλλα: Οικογενειακός προγραμματισμός, που θα είχε σαν αποτέλεσμα επιθυμητές και όχι ανεπιθύμητες κυήσεις, υπηρεσίες, που θα περιόριζαν τις επιπλοκές από εκτρώσεις που γίνονται υπό κακές συνθήκες, αγωγή υγείας και υπηρεσίες για τους εφήβους και, φυσικά, υπηρεσίες υγείας και φροντίδα για έναν ασφαλή τοκετό που θα αφορούσε όλες τις γυναίκες - κι όχι μόνο μια μειοψηφία. Σοβαρές αιμορραγίες ευθύνονται για το 25% των θανάτων, οι λοιμώξεις για το 15%, η εκλαμψία για το 12%, η έκτρωση με ελλιπή ιατρική κάλυψη για το 13%, δυσκολίες κατά τον τοκετό, έμμεσες αιτίες 20% και άμεσες αιτίες 8%.

Η μητρική θνησιμότητα αντανακλά το επίπεδο διαβίωσης και τις μεγάλες αντιθέσεις ανάμεσα στις πλούσιες αναπτυγμένες και τις φτωχές αναπτυσσόμενες χώρες.

Και στην Ελλάδα τι γίνεται; Σήμερα, Μέρα της Μητέρας και λίγες μέρες μετά την "Παγκόσμια Μέρα της Μαίας", που γιορτάστηκε στις 5 του Μάη, χρήσιμο θα ήταν να δούμε μερικά στοιχεία που αφορούν την εγκυμοσύνη και τον τοκετό:

Τεράστια ιδιωτικά μαιευτήρια έχουν ξεφυτρώσει τα τελευταία χρόνια στα μεγάλα αστικά κέντρα και ιδιαίτερα στην πρωτεύουσα, ο τοκετός χρυσοπληρώνεται ακόμα και από οικογένειες που στερούνται, αλλά αυτό δε σημαίνει απαραίτητα και ασφάλεια στη γέννα. Αν και η εξάρτηση του τοκετού από την τεχνολογία διαρκώς μεγαλώνει, η Ελλάδα κατέχει την πρώτη θέση στην περιγεννητική θνησιμότητα - αντίθετα με τις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ, όπου παρατηρείται μια στροφή προς το φυσιολογικό τοκετό.

Η κατάχρηση της τεχνολογίας μπορεί να οδηγήσει σε περιγεννητική θνησιμότητα ή σε παιδιά με σωματικά και διανοητικά προβλήματα. Κι όμως: Στους 100 τοκετούς, οι 85 γίνονται με φαρμακευτική αγωγή, 24 - 35 γίνονται με καισαρική τομή, μια στις δύο γυναίκες υποβάλλονται σε γενική νάρκωση, 36% των τοκετών ξεκινούν προκλητά και αποφεύγονται τοκετοί σε ωράριο εκτός από το πρωινό, καθώς και το Σαββατοκύριακο! Ο δημόσιος τομέας κατέχει μόνο το 30% των μαιευτικών κλινών και οι διακρίσεις κοινωνικοασφαλιστικού χαρακτήρα βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη. Ακόμα, μόνο σε 29 από τους 52 νομούς λειτουργούν - σε μη ικανοποιητικό βαθμό, μάλιστα - κέντρα οικογενειακού προγραμματισμού.

"Η μαία είναι πρόσωπο - κλειδί στην παροχή υπηρεσιών υγείας για την προστασία της μητρότητας", τονίζει η πρόεδρος του Συλλόγου Επιστημών Μαιών - Μαιευτών Ελένη Σαμαριτάκη. "Ομως, ο ρόλος της έχει υποβαθμιστεί και το κράτος δεν την αξιοποιεί προς όφελος της μεγάλης πλειοψηφίας των γυναικών, που έχουν ανάγκη τις υπηρεσίες της".

"Ενα μεγάλο μέρος της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας στηρίζεται στις υπηρεσίες που προσφέρει η μαία, συνεχίζει η Ε. Σαμαριτάκη. Η περιγεννητική φροντίδα στα προηγμένα κράτη βρίσκεται αποκλειστικά στα χέρια της μαίας με άριστα στατιστικά στοιχεία.

Δυστυχώς, στην Ελλάδα - που διαθέτει πέντε χιλιάδες μαίες - η μεγάλη πλειοψηφία τους βρίσκεται παροπλισμένη, ιδιαίτερα στην Αθήνα. Οι Ελληνίδες μαίες δεν κάνουν τη δουλιά για την οποία σπούδασαν και απέκτησαν κρατικό πτυχίο και άδεια επαγγέλματος (με σπουδές στην τριτοβάθμια εκπαίδευση - επτά εξάμηνα σήμερα!).

- Πού οφείλεται αυτό και ποιες είναι συνέπειες;

- Οι μαίες των δύο προηγουμένων γενεών είχαν βοηθήσει να μειωθεί η περιγεννητική θνησιμότητα. Ομως, από τη δεκαετία του 1970 οι γιατροί μαιευτήρες - γυναικολόγοι αυξήθηκαν υπέρμετρα στην Αθήνα, με αποτέλεσμα να έχουν φτάσει σήμερα γύρω στους 2.500 στο λεκανοπέδιο της Αττικής. Το αποτέλεσμα είναι η μαία να χάνει σταδιακά το αντικείμενό της, που κατοχυρώνεται σαφώς με νόμο. Είναι ένα αυτόνομο επάγγελμα, αλλά υπό τις σημερινές συνθήκες η μαία χρησιμοποιείται κύρια σαν βοηθός του μαιευτήρα - γυναικολόγου. Το ζητούμενο είναι να προσφέρει τις υπηρεσίες της με δική της πρωτοβουλία, όπως γίνεται σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη.

Δυστυχώς, τα ιδιωτικά νοσοκομεία - μαιευτήρια έχουν μεταβληθεί, ιδιαίτερα στην πρωτεύουσα, σε πολυτελή και πανάκριβα ξενοδοχεία. Αρκετοί γιατροί δυστυχώς επωφελούνται οικονομικά από τις εκτρώσεις και δεν κάνουν οικογενειακό προγραμματισμό, δεν ενημερώνουν τις γυναίκες, όπως θα όφειλαν. Υπάρχει επίσης και ένα ποσοστό που επωφελούνται οικονομικά από τους τοκετούς, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι γενικεύουμε. Ποιο είναι το αποτέλεσμα, εκτός από το ότι οι γυναίκες και οι οικογένειές τους ζημιώνονται οικονομικά; Εχουν αυξηθεί υπερβολικά οι τοκετοί με καισαρικές τομές και ο προκλητός τοκετός. Ενώ στην Ευρώπη ο μέσος όρος των τοκετών που γίνονται με καισαρική τομή είναι 7 - 9%, στην Ελλάδα ξεπερνάνε το 30%. Επιπτώσεις υπάρχουν και σ' ό,τι αφορά την περιγεννητική φροντίδα και γενικότερα στο δημογραφικό. Αν οι μαίες είχαν αναλάβει την ουσιαστική δουλιά για την οποία σπούδασαν, η εικόνα θα ήταν διαφορετική. Σήμερα στη χώρα μας γίνονται 300.000 περίπου εκτρώσεις το χρόνο και αυξάνονται συνεχώς οι διακοπές κύησης στις έφηβες. Αντιστοιχούν τρεις εκτρώσεις σε μια γέννα. Γιατί τόσο πολλές; Γιατί δεν υπάρχει σωστή ενημέρωση ούτε σεξουαλική διαπαιδαγώγηση στα σχολεία. Ολο την εξαγγέλλουν και όλο αναβάλλεται, γιατί υπάρχει αντίδραση από το συντηρητικό κατεστημένο. Σε όλο τον κόσμο, η μαία είναι αυτή που κάνει οικογενειακό προγραμματισμό και είναι το πρώτο πρόσωπο επιλογής για την ψυχροπροφυλακτική προετοιμασία για φυσιολογικό τοκετό. Στην Ελλάδα γίνονται εκτρώσεις χωρίς μια παράλληλη ενημέρωση για τις αντισυλληπτικές μεθόδους μετά την επέμβαση, όπως γίνεται σε άλλες χώρες. Το 1998 είναι έτος αφιερωμένο από τον ΟΗΕ στην ασφαλή μητρότητα. Στον Τρίτο Κόσμο, μισό εκατομμύριο γυναίκες πεθαίνουν κάθε χρόνο μέσα από τη διαδικασία της μητρότητας. Ομως, όπου υπάρχουν μαίες, το ποσοστό θνησιμότητας είναι χαμηλό.