Εξετάσεις διαγνωστικές, ολιγόλεπτες, ωριαίες, συμπληρωματικές, ανακεφαλαιωτικές, πανελλαδικές και δεξιοτήτων, εργασίες εμπέδωσης, σύνθεσης και δημιουργίας, φάκελος (!) επιδόσεων και δραστηριοτήτων. Μαθήματα γενικά, κατευθύνσεων και επιλογής, κλάδοι, κύκλοι και πεδία. Και μόνο η απλή απαρίθμηση των δεκάδων εξονυχιστικών ελέγχων και δοκιμασιών, αρκεί για να αποθαρρύνει την είσοδο στο λαβύρινθο του λυκείου. Η βασική σύλληψη, όμως, των αρχιτεκτόνων του είναι παλιά και απλή. Να εντάξει τη διαδικασία επιλογής για τα Πανεπιστήμια σ' όλη τη λειτουργία του λυκείου, κλιμακώνοντας με εντατικότερη μορφή το άγχος και την ψυχολογία του υποψήφιου σ' όλες τις τάξεις του κι όποιος αντέξει.

Ενώ μέχρι τώρα κάθε υποψήφιος είχε 3 - 4 ευκαιρίες να βελτιώσει τις επιδόσεις του για να εισαχθεί σε κάποια σχολή, από δω και στο εξής, του παρέχεται η μοναδική ευκαιρία να ρισκάρει τη βελτίωση ή τη χειροτέρευση της βαθμολογίας του, επανεξεταζόμενος στο σύνολο των 14 και πλέον μαθημάτων της Γ Λυκείου και όχι μόνο σ' εκείνα που η επίδοσή του ήταν χαμηλή. Η παραμικρή ατυχία στις πανελλαδικού τύπου εξετάσεις της Β Λυκείου μπορεί να κρίνει το αποτέλεσμα, χωρίς κανένα περιθώριο επανόρθωσης.Μπροστά σε μια επαπειλούμενη στιγμιαία, παρά ταύτα, οριστική και αμετάκλητη αποτυχία τις κρίσιμες περιόδους των πανελλαδικών δοκιμασιών και τεστ, είναι αναγκασμένος να αξιοποιεί και την παραμικρή δυνατότητα προσαύξησης των μορίων του στη διάρκεια του υπόλοιπου σχολικού έτους, σαν τον φιλάργυρο Σάιλοκ. Να προσέρχεται σε πρόσθετες ανακεφαλαιωτικές ωριαίες εξετάσεις κάθε τετράμηνο, να αναλαμβάνει πρόθυμα εργασίες επιπλέον των υποχρεωτικών, να συμμετέχει σε"ευρωπαϊκά" προγράμματα του σχολείου του, να καταλαμβάνει το πρώτο θρανίο της τάξης του, γενικά, να αρπάζει κάθε "επιχορηγούμενη", από το ΠΔ, ευκαιρία.

Από τη στιγμή που τα αποτελέσματα των εξετάσεων αποκτούν καθοριστικό ρόλο για την επιλογή στα Πανεπιστήμια, η μαθησιακή λειτουργία του λυκείου χάνει και αυτή την οριακή της αυτοτέλεια. Προσαρμόζεται αποκλειστικά στις ανάγκες των εξετάσεων για τυποποιημένες και μηχανιστικές γνώσεις και δεξιότητες που τις υπηρετούν. Οπως ακριβώς κάθε φροντιστήριο που σέβεται τον εαυτό του, έτσι και το λύκειο, αναλαμβάνει να προπαρασκευάζει και να εξοικειώνει τους μαθητές του στο είδος και το ύφος των τελικών εξετάσεων. Οπως ο υφυπουργός Παιδείας απερίφραστα ομολογεί σε δηλώσεις του που αφορούν το χαρακτήρα της Α Λυκείου, "θα προετοιμάζει επί ένα ολόκληρο σχολικό έτος τα παιδιά στη νέα μέθοδο διδασκαλίας και στο νέο τρόπο αξιολόγησής τους. Είναι ένα ετήσιο εσωτερικό φροντιστήριο"! Ούτε οι ίδιοι, δηλαδή, δεν πιστεύουν πως το λύκειο έχει κάποια σχέση με τη γενική παιδεία και την εξάλειψη του παπαγαλισμού και της αποστήθισης.

Οσο για τα ίδια τα φροντιστήρια, κάθε άλλο παρά αποδυναμώνονται. Η κούρσα του ανταγωνισμού εξαναγκάζει το σύνολο των μαθητών, νωρίτερα και για μεγαλύτερο αριθμό μαθημάτων, να καταφεύγουν σ' αυτά. Η πελατεία τους αυξήθηκε κατά 15% στη φετινή Α Λυκείου, αφού μόνο εκείνα ήταν σε θέση να εκπαιδεύσουν και να διοχετεύσουν ασφαλείς πληροφορίες γύρω από το νέο εξεταστικό σύστημα. Εχοντας την αμέριστη συνδρομή του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, γνώριζαν όλα όσα δεν ήξερε το επίσημο σχολείο, έτσι ώστε οι καθηγητές του να ζητούν ενημέρωση απ' αυτά για ν' απαντήσουν στα αγωνιώδη ερωτήματα των μαθητών και των γονιών τους. Με λίγα λόγια, η πρόσβαση στη γνώση μετατρέπεται απροκάλυπτα σε πρόσβαση του χρήματος σ' αυτήν.

Ετσι, το Λύκειο, από την Α τάξη του, δείχνει τον αφιλόξενο χαρακτήρα του σ' εκείνους που καταφθάνουν με φτωχές μορφωτικές αποσκευές από την προηγούμενη μαθητική θητεία τους και τον κοινωνικό τους περίγυρο. Από την πρώτη χοντρή κρησάρα του διαγνωστικού τεστ έως το ψιλό κόσκινο του τεστ ευφυίας, μέσα από τη διαρκή αξιολόγηση εφοδίων και ικανοτήτων που το σχολείο τους στερεί, το μεγάλο κομμάτι τους θα αναγκαστεί να εγκαταλείψει και το ενιαίο Λύκειο θα αποκαλύψει το κρυμμένο μυστικό του αινιγματικού τίτλου του. Τον ενιαίο σκοπό του να φιλτράρει, να κατατάσσει, να ταξινομεί και πρόωρα να επιλέγει, με συνείδηση ταξική, τους πολλούς, που προορίζονται για την αβέβαιη περιπλάνηση ανάμεσα στη στενή κατάρτιση - μαθητεία και στην ανεργία, από τους λιγότερους που θα συνεχίσουν να μονομαχούν στην αρένα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, όπου άλλα δεινά τους περιμένουν.

Στα πλαίσια αυτά, η αύξηση του αριθμού των εισακτέων θα αποδειχτεί πρόσκληση χωρίς αποδέκτες. Οσοι όμως, παρ' όλα αυτά, κατορθώσουν να διαβούν τα προπύλαια των Πανεπιστημίων, ας μην επαναπαύονται. Νέα φίλτρα και κύκλοι σπουδών περιμένουν από το Σεπτέμβρη τη σειρά τους να ολοκληρώσουν την εικόνα του "σύγχρονου" εκπαιδευτικού τοπίου απ' το νηπιαγωγείο έως το Πανεπιστήμιο, όπως προδιέγραψε η Λευκή Βίβλος: Οι λίγοι να σπουδάζουν και οι πολλοί να καταρτίζονται.

Ολα δείχνουν πως ούτε η μονότονη μεγαλοστομία του υπουργείου Παιδείας, ούτε η ευθυγραμμισμένη πανομοιότυπη επιχειρηματολογία της μεγάλης μερίδας του Τύπου κατορθώνουν να αποκρύψουν τις συνέπειες της εκπαιδευτικής τερατογένεσης, απ' αυτούς που θα τις υποστούν.

Το μίτο, όμως, που θα οδηγήσει έξω από το σκοτεινό λαβύρινθο να μην τον ψάξουν ούτε στις σελίδες των διαταγμάτων, ούτε στα φυλλάδια των φροντιστηρίων. Τον κρατούν στα χέρια τους οι μαθητές, οι εκπαιδευτικοί, οι γονείς, οι εργαζόμενοι. Είναι η συντονισμένη πάλη τους, που θα αποσύρει τα αραχνιασμένα εξαμβλώματα του παρελθόντος και θα προβάλει στο φως την Παιδεία των σύγχρονων κοινωνικών αναγκών και απαιτήσεων.

Ελένη ΜΗΛΙΑΡΟΝΙΚΟΛΑΚΗ

υπεύθυνη του Τμήματος Παιδείας της ΚΕ του ΚΚΕ