| ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Αντικομμουνισμός και μίσος για το λαό

Τι υπάρχει, στην πραγματικότητα, πίσω απ' αυτή την καλπιά; Υπάρχει η άρνησή τους να στηριχτούν στο λαϊκό κίνημα, ώστε, αν πράγματι θέλουν, να αντιμετωπίσουν κάθε δυσκολία και να επιβάλουν φιλολαϊκές λύσεις. Αλλά τέτοιες λύσεις δε θέλουν, γι' αυτό και φοβούνται μήπως μπει ο λαός στο προσκήνιο. Κάνουν ό,τι περνάει από το χέρι τους για να τον κρατούν υποταγμένο, ακόμη και τότε που διακυβεύεται ή χάνουν την κυβερνητική εξουσία. Προτάσσουν το ταξικό συμφέρον σε σχέση με το στενά κομματικό της στιγμής.

Το μίσος του για το λαό και τις προσπάθειές του να τον κρατάει διασπασμένο και υποταγμένο ο Γ. Παπανδρέου τις εξέφρασε με κάθε τρόπο. Είναι χαρακτηριστικά τα λεγόμενά του στο "Συμβούλιο του Στέμματος" το Σεπτέμβρη του 1965. Αντιγράφουμε από τα πρακτικά του Συμβουλίου, όπου ο Γ. Παπανδρέου είπε ανάμεσα σε άλλα, προκειμένου να υπερασπιστεί την άποψή του για άμεση προκήρυξη εκλογών και ν' αντικρούσει τους άλλους συμμετέχοντες, που δεν ήθελαν τις εκλογές εκείνη τη στιγμή: "Κίνδυνος λαϊκού μετώπου εις τας εκλογάς; Αλλη παρεξήγησις. Θα συμβή ακριβώς το αντίστροφον... Αι εκλογαί είναι η ιδεώδης ευκαιρία διαχωρισμού των μαζών... Ισχύει αυτό το οποίον υποστηρίζω, ότι θα έχωμεν εις τας εκλογάς διάσπασιν των μαζών, αντιμετώπισιν των μαζών, όχι συνεργασίαν των. Επομένως, θα ήσαν αι εκλογαί ιδεώδες βότανον προς διάσπασιν της συνεργασίας της βάσεως"...

Από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα του πώς ο Γ. Παπανδρέου χρησιμοποίησε το λαό και με την τακτική του αποδυνάμωσε το λαϊκό κίνημα, είναι οι μέρες που ακολούθησαν την 15η Ιουλίου 1965, τα γεγονότα που έμειναν γνωστά ως "Ιουλιανά".

Ο Γ. Παπανδρέου απέδειξε ότι, αν και το τεράστιο αυτό κίνημα του ήταν υποτίθεται αναγκαίο, για ν' αντιμετωπίσει την "αποστασία" και τις κυβερνήσεις του Παλατιού, στην πραγματικότητα φοβόταν την τεράστια δυναμική που μπορούσε να πάρει η λαϊκή κινητοποίηση. Οτι θα έφευγε από τον έλεγχό του, ότι θα ανέτρεπε τα πλαίσια στα οποία ήθελε να την περιορίσει, για να τη φέρει στα μέτρα του. Φοβόταν ο Γ. Παπανδρέου τον... κίνδυνο να τεθεί ζήτημα πολιτειακό, ανατροπής του θρόνου και άλλων αλλαγών. Γι' αυτό - στο όνομα της υπεράσπισης της... δημοκρατίας - συνέβαλε εξ αντικειμένου στην εγκαθίδρυση της δικτατορίας του 1967-74...

* * *

Πολλοί υποστηρίζουν ότι ο Γ. Παπανδρέου κινήθηκε τότε με ρεαλισμό. Ξεχνούν (;), όμως, ότι ο ρεαλισμός του Γ. Παπανδρέου - όπως και κάθε αστού πολιτικού - κινήθηκε αυστηρά στη γραμμή των συμφερόντων της αστικής τάξης. Στα πλαίσια της πολιτικής που την εξυπηρετεί - και μόνο - μπορεί να κριθεί ως ρεαλιστής ή λιγότερο ρεαλιστής, ως τολμών ή ως δειλός, ως τυχοδιώκτης ή ως πολιτικός που ενεργούσε με πρόβλεψη. Ποτέ έξω από αυτά.

Ο Γ. Παπανδρέου αποστόμωσε όλους εκείνους που υποστήριξαν ότι δεν ήταν αντικομμουνιστής. Με έργα και με λόγια απέδειξε ότι ήταν. Και, μάλιστα, ότι ήταν από τους κέρβερους της αντικομμουνιστικής πολιτικής. Οι ομολογίες του καταρρίπτουν κάθε αντίθετο επιχείρημα όσων δεν πείστηκαν από τα έργα του ή τα αμφισβήτησαν στηριγμένοι σε πλαστογραφημένη πληροφόρηση.

Με αυτή την τακτική ο Γ. Παπανδρέου εξέφραζε τις βαθύτερες ανησυχίες της άρχουσας τάξης. Ο ρόλος που είχε παίξει το ΚΚΕ σε ολόκληρη τη δεκαετία του '40, συνεγείροντας στον αγώνα τη μεγάλη πλειοψηφία του λαού, το κύρος του και η ζωντάνια των ιδανικών του δεν άφηναν σε ησυχία την άρχουσα τάξη. Γνώριζε ότι απέναντι στο ΚΚΕ δεν είχε σημειώσει αντίστοιχη νίκη στο ηθικό επίπεδο, ενώ και η πολιτική επιρροή του ήταν σημαντική.Και την ίδια στιγμή γνώριζε ότι η πολιτική της μόνο τα προβλήματα των εργαζομένων δεν πρόκειται να λύσει. Ο λαός διψούσε για ελευθερίες και δικαιώματα. Ο αναγεννητικός άνεμος, που είχε φέρει η λαϊκή ανάταση της δεκαετίας 1940-49, μπορεί να είχε "πέσει", αλλά δεν είχε σιγάσει στη συνείδηση πλατύτατων λαϊκών δυνάμεων.

Είπε, λοιπόν, ο Γ. Παπανδρέου στον Αμερικανό διπλωμάτη Ανσουτζ: "Αν δεν ήμουν εγώ εδώ να ηγηθώ του λαού, η οργή εναντίον του παλατιού και των αποστατών θα οδηγούσε τις μάζες στην αγκαλιά των κομμουνιστών".

Προηγουμένως ο Ηλ. Τσιριμώκος, υπουργός του Γ. Παπανδρέου, συντρώγοντας με στελέχη της αμερικανικής πρεσβείας, τους εξηγούσε ότι ναι μεν ο κομμουνισμός αποτελούσε πραγματικό πρόβλημα για τη χώρα, αλλά η διαφορά ήταν ότι "η Ενωση Κέντρου" ήθελε να τον αντιμετωπίσει με "πεφωτισμένη πολιτική, ενώ η ΕΡΕ με μέτρα καταστολής"!

Στον Τάλμποτ, πρεσβευτή των ΗΠΑ, ο Γ. Παπανδρέου υπογράμμιζε ότι σε σημαντικά ζητήματα διαφέρουν οι απόψεις της "Ενωσης Κέντρου" από της ΕΔΑ.

Η "Ενωση Κέντρου" ήταν αντίθετη στη νομιμοποίηση του ΚΚΕ, επειδή κάτι τέτοιο θα επέτρεπε στην ΕΔΑ και στο ΚΚΕ να αυξήσουν τη συνολική δύναμή τους.
Η ΕΔΑ ζητούσε την παροχή αμνηστίας σε δεκάδες χιλιάδες πρόσφυγες που είχαν καταφύγει στην Ανατολική Ευρώπη. Ο ίδιος δεχόταν να εξεταστούν λίγες μόνο περιπτώσεις.
Η "Ενωση Κέντρου" υποστήριζε τη συμμετοχή της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ, σε αντίθεση με την ΕΔΑ...

* * *

Δεν υπάρχει κανένας που να αμφιβάλλει για το αν ο Γ. Παπανδρέου αντιστρατευόταν το αστικό κράτος. Απλώς πάλευε για το ρετουσάρισμά του. Είναι χαρακτηριστικά και τα συνθήματά του για "κράτος της Δεξιάς", για "καραμανλικό κράτος" και άλλα, που διαπότισαν όλη τη δράση του στον πρώτο λεγόμενο "ανένδοτο αγώνα", αλλά και στον δεύτερο. Ο Γ. Παπανδρέου, στον μεν πρώτο αποσκοπούσε σε ένα κράτος που δε θα ήταν τσιφλίκι μόνο της ΕΡΕ, αλλά και της "Ενωσης Κέντρου", ενώ στον δεύτερο αποσκοπούσε στη διατήρηση του βασιλικού θεσμού, αλλά με την κυβέρνηση να έχει πιο λυτά τα χέρια στις κινήσεις της. Κατά τα άλλα, τασσόταν υπέρ της σιδερένιας κρατικής υπόστασης, υπέρ ενός μηχανισμού έτοιμου, ανά πάσα στιγμή, να επιβληθεί στη λαϊκή θέληση, αν και όταν αυτή ξεπερνούσε τα... εσκαμμένα... Στο ίδιο "Συμβούλιο του Στέμματος" είπε σχετικά: "Λέγουν ότι θα υπάρξη και κίνδυνος δημοσίας τάξεως. Θέλω να πιστεύω ότι είναι τόσον ισχυρόν σήμερα το Κράτος, ώστε ουδείς δύναται να διαταράξη την δημοσίαν τάξιν και εκείνο το οποίον και εγώ υποστηρίζω και υπεστήριξεν ο κ. Αρχηγός της ΕΡΕ με βασιμότητα εις την Βουλήν προχθές, είναι ακριβώς το παλαιόν αίτημα το ιδικόν μας".

Αξιος εκφραστής των ιμπεριαλιστικών συμφερόντων

Εχει υπερπροβληθεί η άποψη ότι ο Γ. Παπανδρέου ήταν από τους πολιτικούς που αντιστάθηκαν στην πολιτική των ΗΠΑ, κυρίως στο κυπριακό ζήτημα.

Κατ' αρχήν αποσιωπούν τόσο το γεγονός ότι ο Γ. Παπανδρέου με τις κυβερνήσεις και τα κράτη των ΗΠΑ, Αγγλίας και άλλων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων βρισκόταν πάντα σε αγαστή συνεργασία, όσο και το γεγονός ότι η τότε κυβέρνηση των ΗΠΑ είχε ευνοήσει το 1963-64 την άνοδο της "Ενωσης Κέντρου" στην κυβερνητική εξουσία, όπως ομολογείται και από μη κομμουνιστές ιστορικούς.

Ο Γ. Παπανδρέου δεν υπήρχε η παραμικρή περίπτωση να εναντιωθεί στους Εγγλέζους και στους Αμερικανούς, γιατί εκπροσωπούσε μια τάξη που είχε κοινά συμφέροντα με τις αντίστοιχες άρχουσες τάξεις της Μ. Βρετανίας και των ΗΠΑ. Μια τάξη που χρειαζόταν την ενεργό και άμεση πολιτικοδιπλωματική, οικονομική και στρατιωτική στήριξη των μεγάλων ιμπεριαλιστικών κρατών, ώστε να υπερασπίσει την κυριαρχία της. Και ταυτόχρονα, μια τάξη που η Μ. Βρετανία και οι ΗΠΑ, σε συνέχεια, χρειάζονταν να κυριαρχεί, γιατί έτσι το ιμπεριαλιστικό σύστημα διατηρούσε ένα προκεχωρημένο φυλάκιο κατά της Σοβιετικής Ενωσης αρχικά και κατά της σοσιαλιστικής κοινότητας αργότερα.

Αυτά τα κοινά συμφέροντα ήρθαν στιγμές που διακυβεύτηκαν από την ορμητική άνοδο του λαϊκού κινήματος τόσο, ώστε η σύμπραξη Εγγλέζων - Γ. Παπανδρέου (και των άλλων αστικών πολιτικών δυνάμεων) να γίνει στενότατη σε τέτοιο βαθμό που οι Εγγλέζοι να προχωρούν ακόμη και στο διορισμό του Ελληνα πρωθυπουργού...

* * *

Τον Γ. Παπανδρέου τότε τον έχρισαν πρωθυπουργό οι Εγγλέζοι. Είναι γνωστό το τηλεγράφημα του Τσώρτσιλ προς τον υπουργό του των Εξωτερικών Α. Ηντεν, τον Αύγουστο 1944: "Δε δυνάμεθα να ανυψώσωμεν κάποιον εις την εξουσίαν, όπως το εκάμαμεν με τον Γ. Παπανδρέου, διά να τον ρίψωμεν κατόπιν εις τους κύνας".

Το διορισμό του ως πρωθυπουργού από τους Εγγλέζους τον ομολόγησε ο ίδιος ο Γ. Παπανδρέου. Εγραψε στο βιβλίο του "Η Απελευθέρωσις της Ελλάδος": "Ο Γεώργιος Παπανδρέου, άμα τη αφίξει του εις Κάϊρον εθεώρησε καθήκον να επισκεφθεί τους πρεσβευτάς των Μεγάλων Συμμάχων μας, εις τους οποίους εξέθεσε την τραγικήν κατάστασιν της υποδούλου Ελλάδος. Εις τον Πρεσβευτήν της Μ. Βρετανίας επέδωσε το ακόλουθο υπόμνημα,το οποίον συνώψιζε τας απόψεις του και αποτελεί σχέδιον κυβερνητικού προγράμματος προς αντιμετώπισιν της καταστάσεως. Το υπόμνημα επεδόθη την 21 Απριλίου 1944 και μετά τρεις ημέρες, την 24η Απριλίου, του ανετέθη ο σχηματισμός της Κυβερνήσεως"!

Το ότι "του ανετέθη ο σχηματισμός της κυβερνήσεως" από τους Εγγλέζους έδινε και τη δυνατότητα στον Τσώρτσιλ, πρωθυπουργό τότε της Μ. Βρετανίας, να παραγγέλλει στον στρατηγό Ρ. Σκόμπυ για τον Γ. Παπανδρέου: "Αν χρειαστεί, φυλακίστε τον"!

Ηταν το Δεκέμβρη του 1944, όταν ο Γ. Παπανδρέου είχε δεχτεί τέτοια λαϊκή κατακραυγή για τη στάση και το ρόλο του στη σφαγή του λαού της Αθήνας - Πειραιά, που σκέφτηκε να παραιτηθεί. Αλλά ο Τσώρτσιλ ήταν αντίθετος με την παραίτηση - εκείνη τη στιγμή - του Γ. Παπανδρέου και την ανάληψη της πρωθυπουργίας από τον Θ. Σοφούλη, στον οποίο ο Παπανδρέου είχε προτείνει την πρωθυπουργία και ο Σοφούλης είχε δεχτεί, ανεξάρτητα από το ότι μετά αρνιόταν πως δέχτηκε... Επέμενε ο Τσώρτσιλ να παραμείνει ο Γ. Παπανδρέου πρωθυπουργός μέχρι να τελειώσουν οι μάχες του Δεκέμβρη. Σε συνέχεια οι Εγγλέζοι τον παραίτησαν και στη θέση της κυβέρνησής του έβαλαν τον Ν. Πλαστήρα, για να τα βγάλει αυτός πέρα στη Συμφωνία της Βάρκιζας (1945)...

* * *

Στις δεκαετίες που ακολούθησαν, συγκεκριμένα το 1964, ο Γ. Παπανδρέου ήρθε σε προστριβή με τις ΗΠΑ για το Κυπριακό, όχι όμως από σκοπιά φιλολαϊκή."Συγκρούστηκε" από τη σκοπιά της καλύτερης υπεράσπισης της εγχώριας πλουτοκρατίας στο ιμπεριαλιστικό σύστημα. Αυτό, κάποιες φορές, το έκανε και ο Κ. Καραμανλής. Χαρακτηριστική της τέτοιας στάσης του Καραμανλή ήταν και η απόφαση να αποχωρήσει για λίγα χρόνια η Ελλάδα από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ. Αποδείχνοντας και αυτός ότι η βαθύτερη προσαρμογή στο ιμπεριαλιστικό σύστημα πραγματοποιείται με συγκρούσεις, με απαιτήσεις, και όχι μόνο με συμμόρφωση του πιο αδύνατου καπιταλιστή στα πιο ισχυρά συμφέροντα.

Δεν έχει γίνει πλατιά γνωστή η πραγματική εικόνα σχετικά με την ακριβή στάση του Γ. Παπανδρέου στο Κυπριακό. Δεν είναι, για παράδειγμα, πλατιά γνωστό ότι ο Γ. Παπανδρέου είχε προτείνει το 1964 την παραχώρηση στην Τουρκία στρατιωτικής βάσης στο Καστελλόριζο ως αντάλλαγμα για την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, πιστεύοντας ότι σε αυτή την περίπτωση η Τουρκία δε θα διεκδικήσει κυπριακά εδάφη...

Ο Αλέξης Παπαχελάς, στο βιβλίο του "Ο βιασμός της ελληνικής δημοκρατίας", γράφει: "Στην Ουάσιγκτον είχε αρχίσει να αντιμετωπίζεται σοβαρά η ιδέα της "άμεσης ένωσης", η οποία προήλθε από τον Γεώργιο Παπανδρέου (όπως προκύπτει από τα αμερικανικά έγγραφα).Επρόκειτο για σχέδιο ανατροπής του Μακαρίου σε συνδυασμό με την ταυτόχρονη ένωση της Ελλάδας με την Κύπρο και την παροχή αδιευκρίνιστων ανταλλαγμάτων στην Τουρκία. Η ίδια φόρμουλα προέβλεπε ότι θα υπήρχε μυστική προσυνεννόηση της Αθήνας με την Αγκυρα για την εφαρμογή του σχεδίου, ώστε να μην προκληθεί τουρκική στρατιωτική επέμβαση". Και σε άλλο σημείο: "Συνεχίζοντας ο Γ. Παπανδρέου δήλωσε: "Θα ήμουν περισσότερο από χαρούμενος αν μπορούσε να επιτευχθεί πραξικοπηματικά η άνευ όρων ένωση, οπότε ο Μακάριος θα ήταν δέσμιος των εξελίξεων. Είμαι διατεθειμένος να εξουδετερώσω τον Μακάριο"".

* * *

Οι σκέψεις του Γ. Παπανδρέου σκόνταψαν στην εφαρμογή τους, τόσο στην αποφασιστικότητα του Μακάριου, όσο και στην αναποφασιστικότητα του Γ. Παπανδρέου, που μέτρησε τελικά το πολιτικό κόστος από μια τέτοια ενέργεια και δε θέλησε να το αναλάβει. Το ίδιο και για την εφαρμογή του "σχεδίου Ατσεσον". Γιατί, όπως υπογράμμισε ο τότε υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Τζ. Μπωλ, "προφανώς ο Παπανδρέου δεν μπορεί να προχωρήσει σε αυτή τη συμφωνία μόνος του. Ο βασιλεύς και ο στρατός πρέπει να συμφωνήσουν και ο βασιλεύς θα πρέπει να εξασφαλίσει τη συμφωνία της ΕΡΕ".

Τα ντοκουμέντα, που είδαν το φως της δημοσιότητας, επιβεβαίωσαν και για τους δύσπιστους αυτό που οι Γ. και Α. Παπανδρέου έχουν αποδείξει στην πράξη: Το φιλοϊμπεριαλιστικό χαρακτήρα της πολιτικής τους. Επιβεβαιώνουν ότι, όποτε έπαιξαν το "αντιαμερικανικό" χαρτί, το έκαναν στη βάση όχι της σύγκρουσης με το ιμπεριαλιστικό πλαίσιο, αλλά στη βάση της ενσωμάτωσης των μαζών, τελικά στη βάση της ενίσχυσης αυτού του πλαισίου.

Μόλις ορκίστηκε η πρώτη κυβέρνηση της "Ενωσης Κέντρου", 7/11/1963, ο Γ. Παπανδρέου δήλωσε πως η αφοσίωση της Ελλάδας στη Δύση και στο ΝΑΤΟ θα είναι "ακόμη πιο ισχυρή από ό,τι της κυβέρνησης Καραμανλή"... Ετσι, η εβδομαδιαία έκθεση της πρεσβείας των ΗΠΑ στην Αθήνα ανέφερε στις 8 Νοεμβρίου: "Ο Γ. Παπανδρέου μας έστειλε μήνυμα ότι η κυβέρνησή του θα είναι περισσότερο φιλοαμερικανική από την προηγούμενη".

* * *

Ο Γεώργιος Παπανδρέου δεν κρίνεται μόνο σήμερα. Οπως ο Κ. Καραμανλής, έτσι κι αυτός έχουν ήδη κριθεί εδώ και πολλές δεκαετίες. Οσες προσπάθειες κι αν κάνουν, από διάφορες πλευρές, να τον αγιοποιήσουν, να τον στολίσουν με το φωτοστέφανο του λαϊκού ηγέτη ή με τις δάφνες του προοδευτικού πολιτικού, η άτεγκτη ιστορία που γράφεται καθημερινά στο καμίνι της ταξικής πάλης θα πει (λέει) το δικό της λόγο.

Και η απήχηση του λόγου της θα γίνεται τόσο μεγαλύτερη, όσο η ταξική πάλη θα δυναμώνει, όσο η συνειδητοποίηση της εργατικής τάξης και των άλλων λαϊκών στρωμάτων θα αναπτύσσεται, όσο η ανάγκη για γνώση της αληθινής ιστορίας - και συνολικά η απόκτηση της γνώσης - θα γίνεται συστατικό στοιχείο της ζωής του λαού.

Κείμενα: Μάκης ΜΑΪΛΗΣ

(Το Β Μέρος την ερχόμενη Κυριακή)