Πολιτική και κοινωνική απομόνωση, ανεργία μακράς διαρκείας, μερική απασχόληση, ανασφάλεια για το αύριο, άγχος σχετικά με τη συνταξιοδότηση που φαίνεται ...όνειρο απατηλό: Είναι μερικά από τα πολλά και οξυμένα προβλήματα των Ελληνίδων μεταναστριών στη Γερμανία, έτσι όπως εμφανίστηκαν από τις εισηγήσεις και παρεμβάσεις, που έγιναν στο πρόσφατο συνέδριο που οργάνωσε στη Βόννη η Ομοσπονδία Ελληνικών Κοινοτήτων Γερμανίας.

"Θα είναι οι Ευρωπαίες πρώτες στον κατάλογο των χαμένων; Θα είναι οι μετανάστριες οι παρίες των χαμένων;". Αυτά τα ερωτήματα τέθηκαν ανάμεσα σε άλλα στο συνέδριο, όπου υπήρξε μια ευρύτατη συμμετοχή εκπροσώπων από την Ελλάδα (ΚΚΕ, ΠΑΣΟΚ, ΔΗΚΚΙ, ΣΥΝ, ΓΣΕΕ, Ομοσπονδία Γυναικών Ελλάδας, Αδέσμευτη Κίνηση Γυναικών, Ελληνίδες αντιπρόσωποι από Δανία και Ολλανδία, καθώς και εκπρόσωποι των γερμανικών κομμάτων).

Την κεντρική εισήγηση εκ μέρους των γυναικών της Ομοσπονδίας Ελληνικών Κοινοτήτων της Γερμανίας έκανε η Αθανασία Σίσκου, ενώ η Ασπα Μανδηλαρά, αντιπρόεδρος της ΟΓΕ, απηύθυνε χαιρετισμό εκ μέρους της οργάνωσης και μίλησε για τα κοινά προβλήματα Ελληνίδων και μεταναστριών στη Γερμανία.

Για τα πολύ σημαντικά θέματα που θίχτηκαν στη συνδιάσκεψη, μιλήσαμε με την Ασπα Μανδηλαρά, που μας μεταφέρει τις νωπές ακόμα εντυπώσεις της.

Ηταν, λέει, μια συνδιάσκεψη με πολύ ενδιαφέρον, αφού ήρθαν μετανάστριες απ' όλη τη Γερμανία όπου ζουν περίπου τετρακόσιες χιλιάδες μετανάστες.

Από τις ομιλίες των συνέδρων έγινε φανερό ότι η κατάσταση στην Ομοσπονδιακή Γερμανία είναι άσχημη για τους ίδιους τους Γερμανούς, πολύ περισσότερο για τους μετανάστες. Και για τις γυναίκες, που όπως ξέρουμε πληρώνουν παντού τα σπασμένα, είναι ακόμη χειρότερη. Υψηλός ο δείκτης της ανεργίας και εκεί, υψηλός ο δείκτης της φτώχειας και της μερικής απασχόλησης, καθώς οι επιταγές του Μάαστριχτ υλοποιούνται και εφαρμόζονται κατά γράμμα.

- Και με τα επιδόματα ανεργίας στη Γερμανία, τι γίνεται;

- Υπάρχουν επιδόματα για ορισμένο χρόνο, υπάρχει μια μερική απασχόληση, όπως τη λένε εκεί των "εξακοσίων πενήντα μάρκων". Αρκεί όμως να σας πω ότι ένα διαμέρισμα στη Γερμανία γύρω στα εβδομήντα τετραγωνικά έχει πάνω από διακόσιες χιλιάδες ενοίκιο, σε ελληνικές δραχμές. Σκεφθείτε, λοιπόν, τι σημαίνει εξακόσια πενήντα μάρκα, που είναι γύρω στις εκατό χιλιάδες ελληνικές δραχμές... Ομως, δεν είναι μόνο το παρόν. Είναι κυρίως αβέβαιο το μέλλον για τους μετανάστες - και ιδιαίτερα για τα παιδιά τους...

Ο ρατσισμός οξύνεται και παραοξύνεται. Οταν υπάρχει μια θέση εργασίας, θα την καταλάβει πρώτα ο Γερμανός ή η Γερμανίδα, αν είναι διαθέσιμη δεύτερη θέση, μπορεί να την πάρει Ελληνας ή Ελληνίδα. Παρόλο που στη Γερμανία υπάρχει ένα πολύ μεγάλο, ευρύτατο φάσμα μεταναστών (Τούρκοι, Γιουγκοσλάβοι κ. ά.), δεν έχουν ανεπτυγμένη την μεταξύ τους επικοινωνία, δεν έχουν αναπτύξει κοινή δράση, ώστε να σηκωθεί κάποιο κίνημα αντίθεσης, αντίστασης σε όσα συμβαίνουν - κάτι που θα μπορούσε να δυναμώσει τον αγώνα τους για να αντιμετωπίσουν τα κοινά προβλήματα.

Οι γυναίκες σύνεδροι είπαν πολλά για τις συνθήκες που ζουν, για τα προβλήματα που βιώνουν καθημερινά, για το χάσμα που υπάρχει με τα παιδιά τους, που δε βλέπουν να έχουν καμιά εξέλιξη στον τόπο της κατά κάποιο τρόπο αυτοεξορίας τους. Το μέλλον είναι αβέβαιο και το παρόν πολύ δύσκολο...

- Δε σκέπτονται να ξαναγυρίσουν στην Ελλάδα;

- Οι περισσότεροι μετανάστες δεν έχουν κατοχυρώσει το δικαίωμα στη σύνταξη, είναι πολύ δύσκολο να το κατορθώσουν, οι περισσότερες μετανάστριες ζουν με το φάσμα της απόλυσης, πάρα πολλές είναι απολυμένες και μένουν άνεργες, σε ηλικία που δύσκολα βρίσκουν εργασία. Η αγορά εργασίας έχει δυσκολέψει όπως παντού. Και εκεί κλείνουν μεγάλα τμήματα της βιομηχανικής παραγωγικής βάσης, διότι κυρίως οι μετανάστες και οι μετανάστριες δουλεύουν εργάτες και εργάτριες.

Αυτός ο κύκλος της βιομηχανικής επανάστασης μικραίνει. Αφού ακόμα και για τους ίδιους τους Γερμανούς μικραίνει, αυτό πολύ περισσότερο ισχύει για τους μετανάστες και ιδιαίτερα τις μετανάστριες.

- Ούτε τα νέα παιδιά σκέπτονται να γυρίσουν στην πατρίδα;

- Μα, νιώθουν φοβερή ανασφάλεια. Δεν τους εξασφαλίζει η πατρίδα βιώσιμο μέλλον. Τα περισσότερα παιδιά είναι δεύτερης - τρίτης γενιάς πια, έχουν γεννηθεί εκεί, τα ελληνικά τους δεν είναι καλά, δεν ξέρουν αν μπορούν να αφομοιωθούν, είναι άλλος τρόπος ζωής εκεί... Το ελληνικό κράτος πέταξε τα παιδιά του λαού, γιατί δεν είχε να τα ζήσει - έτσι τουλάχιστον τα παρουσίαζε - η Γερμανία σε πρώτη φάση είχε ανάγκη από εργατικά χέρια, έκανε αυτή την εισροή μεταναστών απ' όλο τον κόσμο για να χτίσει την καινούρια Γερμανία, τώρα οι μετανάστες τής περισσεύουν, τους ξεζούμισε, τους εκμεταλλεύτηκε μέχρι το μεδούλι, δεν τους έχει πια ανάγκη, κατά κάποιο τρόπο τους λέει: "Γυρίστε, κάντε ό,τι θέλετε, κόψτε το λαιμό σας".

Ετσι, οι μετανάστες βρίσκονται σ' αυτό το μετέωρο βήμα, πάνω σ' ένα τεντωμένο σχοινί, μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα, δεν ξέρουν τι είναι καλύτερο για το μέλλον τους. Εγώ, που χρόνια παρακολουθώ σχετικά συνέδρια και συνδιασκέψεις, ακόμα και στη Στοκχόλμη, βλέπω ότι οι κυβερνητικές υποσχέσεις, απ' όποιο κόμμα κι αν προέρχονταν, ήταν άφθονες, οι παροχές σε λόγια άφθονες, αλλά, στην ουσία, οι άνθρωποι δεν έχουν εξασφαλισμένη ζωή ούτε και στην πατρίδα τους. Και μη νομίσετε ότι οι περισσότεροι έχουν "κάνει χρήματα". Δούλευαν μια ζωή δύο άτομα, για να μπορέσουν να τα βγάλουν πέρα εκεί. Δεν πλούτισαν, δεν έχουν οικονομικά αποθέματα, δεν έχουν κάνει κάτι οι περισσότεροι, ώστε να μπορέσουν να εξασφαλίσουν το μέλλον τους στην Ελλάδα.

- Στις παρεμβάσεις που ακούστηκαν, υπήρξαν διαφορές στις εκτιμήσεις των προβλημάτων;

- Στη Συνδιάσκεψη φάνηκε καθαρά ότι υπάρχουν δυο απόψεις. Η μια είναι ο μονόδρομος της ΕΕ, μια κατ' αρχήν αποδοχή του Μάαστριχτ - Αμστερνταμ. Εμένα μου έκανε ιδιαίτερα εντύπωση μια τοποθέτηση της ευρωβουλευτού Αννας Καραμάνου, που μίλησε εκ μέρους του Τομέα Ισότητας του ΠΑΣΟΚ. Η ουσία της ομιλίας της είναι ότι σήμερα υπάρχει το ...θαύμα της ΕΕ, ότι εκείνη είναι πολύ περήφανη που είναι μέσα στην ΕΕ και πρέπει να είμαστε κι εμείς, γιατί από την άλλη πλευρά υπάρχουν η Σαχάρα και οι γυναίκες του Αφγανιστάν! Υπήρξε, όμως, και η άλλη άποψη, η άποψη της ΟΓΕ, ότι δεν είναι μονόδρομος το Μάαστριχτ. Εμείς μάλιστα, όπως είπα στην τοποθέτησή μου, πολύ έγκαιρα είδαμε τι περιμένει τις γυναίκες, προειδοποιήσαμε σε ανύποπτο χρόνο για τις επιπτώσεις που θα υπάρξουν από τη "Λευκή" και "Πράσινη Βίβλο". Είναι σχεδόν πέντε χρόνια που έχουμε βγάλει τα συμπεράσματά μας σε μια μικρή μπροσούρα. Και σήμερα φαίνεται πια πολύ καθαρά τι σημαίνει για τις γυναίκες η ΕΕ!

- Η Επιτροπή Γυναικών της Ομοσπονδίας Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων αντιδρά ενεργητικά ενάντια σ' όλες αυτές τις αρνητικές επιπτώσεις του Μάαστριχτ;

- Απ' ό,τι φάνηκε από τις τοποθετήσεις, οι γυναίκες που πήραν μέρος στη συνδιάσκεψη εκφράσανε παράπονα ότι η Ομοσπονδία εξαντλεί τη δραστηριότητά της σε ...τέια, πανηγυρικές και φιλανθρωπικές εκδηλώσεις. Ετσι τουλάχιστον εγώ εισέπραξα αυτά που άκουσα, ότι δηλαδή η Ομοσπονδία Ελληνικών Κοινοτήτων δεν μπαίνει στην καρδιά των προβλημάτων. Γι' αυτό υπάρχει σήμερα μια αποσύνδεση των Ελλήνων μεταναστών. Ενώ κάποτε οι κοινότητες ήταν ισχυρές, ήταν πολυάνθρωπες, ο κόσμος πήγαινε, οργανωνόταν, πάλευε μέσα από τις κοινότητες, τώρα πια οι κοινότητες δεν ελκύουν την πλατιά βάση των μεταναστών και μεταναστριών...

Η Ασπα Μανδηλαρά πρότεινε στη διάρκεια της συνδιάσκεψης να βγει ένα ψήφισμα ενάντια στο ρατσισμό. "Ημουν και εντυπωσιασμένη όταν έφευγα από την Ελλάδα, με τα τελευταία λόγια κάποιων εκπροσώπων του λαού στη Βουλή, που ζητάνε να ανοίξουν τα ξερονήσια για να πάνε εκεί οι λαθρομετανάστες, οι "καινούριοι της Γης οι κολασμένοι", όπως είπα στο χαιρετισμό μου.

Ετσι, έντρομη, ταξίδεψα έχοντας στα αυτιά μου τέτοια ακούσματα, που, για πολλές από μας, σχετίζονται με τραγικές περιόδους, που τις ζήσαμε και οι αναμνήσεις τους βαρύνουν την ψυχή μας και τη σκέψη μας".

Μερικά χαρακτηριστικά αριθμητικά στοιχεία από την ομιλία της Ασπας Μανδηλαρά: Το 20% των μισθωτών στην ΕΕ εργάζονται με καθεστώς μερικής ή ευέλικτης απασχόλησης, για τις γυναίκες, όμως, το νούμερο αυτό εκτινάσσεται στο 61%.

Ο ένας στους τρεις εργαζόμενους είναι γυναίκα, στους άνδρες όμως, το ποσοστό ανεργίας είναι το μισό σε σχέση με αυτή των γυναικών: Στα είκοσι εκατομμύρια ανέργων, ο ένας στους δυο είναι γυναίκα. "Οι λαοί, οι εργαζόμενοι, οι γυναίκες πισωγυρίζουν στον εργασιακό μεσαίωνα και ο πιο άγριος καπιταλισμός κάνει την επίθεσή του σε όλα τα επίπεδα", κατέληξε η ομιλήτρια.

Στη συνδιάσκεψη διαβάστηκε μήνυμα του Τμήματος της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ για την Ισοτιμία και τη Χειραφέτηση της Γυναίκας, όπου τονίζεται ότι οι γυναίκες πρέπει να διεκδικήσουν λύσεις στα προβλήματά τους, σε συνδυασμό με την πάλη για πολιτικές αλλαγές. Για να είναι αποτελεσματική η πάλη του γυναικείου κινήματος, είναι ανάγκη τα αιτήματά του να προβληθούν επιθετικά και από το εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα... Η απάντηση που μπορεί - και πρέπει - να δώσει το κίνημα, υπογραμμίζεται, είναι η κοινή δράση της εργατικής τάξης, των μικρομεσαίων, της αγροτιάς, του γυναικείου κινήματος και κάθε άλλου μαζικού κινήματος ενάντια στο μονόδρομο του Μάαστριχτ και του Αμστερνταμ. Με αυτή την έννοια - καταλήγει ο χαιρετισμός - και ο δικός σας αγώνας εδώ, στη Γερμανία, έχοντας αυτή την κατεύθυνση, έχει τη δική του αξία, μια και η αιτία των προβλημάτων είναι κοινή, κοινός λοιπόν και ο στόχος της πάλης.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν οι απόψεις της "Δημοκρατικής Ενότητας", που κυκλοφόρησαν σε φυλλάδιο στο συνέδριο:

Διαβάζουμε ανάμεσα σε άλλα: "Σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, οι γυναίκες υφίστανται πρώτες τις συνέπειες της Οικονομικής και Νομισματικής Ενοποίησης.

Εχουμε το μεγαλύτερο ποσοστό απασχόλησης των τελευταίων είκοσι ετών (!), αλλά το ποσοστό αφορά αποκλειστικά μητέρες ηλικίας 25 - 49 ετών μερικώς απασχολούμενες σε συγκεκριμένους τομείς (κυρίως εμπόριο, ξενοδοχεία, γαστρονομία, υπηρεσίες). Ετσι, δεν είναι τυχαίο ότι η πρώην ΓΛΔ που κατέχει ρεκόρ ανεργίας στην Ενωμένη ΟΔΓ διαθέτει το υψηλότερο ποσοστό απασχολούμενων γυναικών της παραπάνω φυσικά κατηγορίας.

"...Σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες οι μετανάστριες είναι τα μεγαλύτερα θύματα της γυναικείας ανεργίας, των διακρίσεων και της ανισοτιμίας. Η μετανάστρια στην ΟΔΓ, ακόμη και Ευρωπαία, ανήκει στις ομάδες χαμηλότερου επιπέδου μόρφωσης και κατώτερης αμοιβής. Μην ξεχνάμε ακόμη ότι μετά από σχεδόν 40 χρόνια μετανάστευσης η ΟΔΓ αρνείται να αποδεχτεί ότι είναι μεταναστευτική χώρα, αρνείται τη θεσμοθέτηση βασικών αστικών και πολιτικών δικαιωμάτων για τους μετανάστες, ολιγωρεί τουλάχιστον εδώ και 15 χρόνια στην εφαρμογή ενός πολιτικού προγράμματος ουσιαστικής ενσωμάτωσης, δηλαδή βαρύνεται με την παταγώδη αποτυχία στη μεταναστευτική πολιτική.

Στο σημείο αυτό, να θυμηθούμε κάποια στοιχεία από την παρέμβαση που έκανε η Αθανασία Σίσκου, στο τελευταίο Συνέδριο της ΟΓΕ:

"Η κοινωνική απομόνωση, είπε, η έλλειψη πληροφόρησης, το πολιτιστικό και ψυχαγωγικό αδιέξοδο, ο τριπλός φόρτος δουλιάς, η ρουτίνα, έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία της μετανάστριας. Ενας πολύ μεγάλος αριθμός γυναικών σε σύγκριση με τις ντόπιες γυναίκες είναι θύματα ψυχοσωματικών ασθενειών.Ενώ στις κοινότητες το οργανωμένο ποσοστό γυναικών είναι όσο και των ανδρών, ενώ λειτουργούν δραστήρια γυναικεία τμήματα, έχουμε πολύ λίγες γυναίκες στα ΔΣ των κοινοτήτων...".

Επιμέλεια:

Αλίκη ΞΕΝΟΥ - ΒΕΝΑΡΔΟΥ