ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Πρόλογος

Η ιστορία του "Ριζοσπάστη" είναι ταυτισμένη με την 80χρονη πορεία του ΚΚΕ. Από τη γέννηση του οργανωμένου εργατικού κινήματος και του Κόμματος, στάθηκε στο πλευρό τους, υπερασπιζόμενος τις νέες πρωτοπόρες ιδέες τους, τα δίκαια της εργατικής τάξης και των λαϊκών μαζών, αν και αρχικά επίσημο δημοσιογραφικό όργανο του τότε Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος Ελλάδας (ΣΕΚΕ) υπήρξε ο εβδομαδιαίος "Εργατικός Αγών", με διευθυντή τον πρωτομάρτυρα του ελληνικού προλεταριάτου Δημοσθένη Λιγδόπουλο. Στη συνέχεια, από τις 15 Σεπτέμβρη του 1919, κάτω από τον τίτλο του "Ριζοσπάστης", μπαίνει η φράση "Σοσιαλιστική Εφημερίς", προσδιορίζοντας έτσι τη σχέση του με το ΣΕΚΕ. Στις 2 Ιούνη του 1920, επισημοποιείται η σχέση του με το ΣΕΚΕ και έτσι στον τίτλο του προστίθεται η φράση "Υπό τον πολιτικό έλεγχο της ΚΕ του ΣΕΚΕ". Τον Ιούλη του 1921, τοποθετείται αριστερά και δεξιά του τίτλου του το σφυροδρέπανο, πλαισιωμένο από δύο στάχυα και από την 1η Αυγούστου του ιδίου έτους γίνεται το "Επίσημο όργανο του Σοσιαλιστικού Εργατικού (Κομμουνιστικού) Κόμματος και της Γενικής Συνομοσπονδίας των Εργατών της Ελλάδας".

Ο "Ριζοσπάστης" συμμερίστηκε απόλυτα τους οραματισμούς του ΚΚΕ και των κοινωνικών δυνάμεων, που αυτό εξέφραζε, στάθηκε στις επάλξεις του ταξικού αγώνα του ελληνικού προλεταριάτου, πρόβαλε και υπεράσπισε με αυταπάρνηση, ανιδιοτέλεια, ζωντάνια και αξιοθαύμαστη μαχητικότητα τα εργατικά δίκαια, εμφύσησε στις πλατιές μάζες τις πρωτοπόρες ιδέες του μαρξισμού - λενινισμού και το όραμα για μια νέα Ελλάδα της δουλιάς και της προκοπής, με ένα νέο ανώτερο πολιτισμό, στη βάση του οποίου βρισκόταν το αίτημα της απελευθέρωσης του ανθρώπου από τα δεσμά της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης. Γι' αυτόν, κυρίως, το λόγο, ο "Ριζοσπάστης" δεν απέφυγε τη βίαιη αντίδραση του καθεστώτος και βρέθηκε πάντοτε κάτω από τα ίδια δεινά που πέρασε το κόμμα και το λαϊκό κίνημα. Δέχτηκε πλήθος διώξεων και απαγορεύσεων, βρέθηκε πολλές φορές και για μακρύ χρονικό διάστημα στην παρανομία, έγινε ένα με το μαρτυρικό ελληνικό λαό και γεύτηκε όλες του τις ταλαιπωρίες. Δεν υπάρχει χτύπημα της καπιταλιστικής αντίδρασης (ντόπιας και ξένης) ενάντια στον ελληνικό λαό. που να μην έχει αφήσει μια βαθιά ανεξίτηλη χαρακιά στο σώμα του "Ριζοσπάστη". Και δεν υπάρχει πόθος αυτού του λαού, αίτημα, αγωνία, διεκδίκηση - από την πιο μικρή ως την πιο μεγάλη - που να μη βρήκε φιλοξενία στο "Ριζοσπάστη", που να μην προβλήθηκε από τις σελίδες του ως δικιά του, κατάδικιά του, υπόθεση.

Για να καταγράψει κανείς τη μακρόχρονη ιστορία του "Ρ" και να παρουσιάσει - έστω συνοπτικά - τις υπηρεσίες και τις θυσίες που πρόσφερε στο εργατικό - λαϊκό κίνημα του τόπου μας, ασφαλώς και δεν αρκούν ούτε οι σελίδες ενός βιβλίου. Επί του παρόντος, θεωρούμε πολυτιμότερο για τον αναγνώστη να γνωρίσει πτυχές της ιστορίας του "Ρ" μέσα από παλιά καθημερινά φύλλα, εκεί που δεν υπάρχουν συγκλονιστικά γεγονότα, αλλά η καθημερινή, δύσκολη πραγματικότητα. Μια εφημερίδα σαν τον "Ρ" δεν έχει ανάγκη να προβάλει τα μεγάλα συγκλονιστικά πρωτοσέλιδα ή κάποιες επιτυχίες της που αναμφίβολα είχε - και μάλιστα πολλές - στην πολύχρονη ιστορία της. Η καθημερινότητά της νομίζουμε πως την καταξιώνει περισσότερο.

Διαλέξαμε ορισμένα πρωτοσέλιδα της κρίσιμης για την Ελλάδα τριετίας 1945 - 1947. Πρόκειται για την τριετία των μεγάλων οραμάτων μιας νέας μεταπολεμικής λαϊκοδημοκρατικής Ελλάδας, με ανοιχτούς ορίζοντες προς τη σοσιαλιστική οικοδόμηση. Πρόκειται, όμως, και για την τριετία των μεγάλων δεινών, όπου το όραμα ποινικοποιήθηκε, κυνηγήθηκε ανελέητα και επιχειρήθηκε να ενταφιαστεί κάτω από την μπότα της ξένης επέμβασης - της αγγλικής και της αμερικανικής - για να στηριχτεί πάνω στο αίμα των χιλιάδων αγωνιστών, που έρεε άφθονο, η καπιταλιστική παλινόρθωση, η παλινόρθωση μιας ξενόδουλης τάξης κι ενός ξενόδουλου καθεστώτος, που ο ελληνικός λαός τους πληρώνει ακόμη. Ας αφήσουμε, όμως, να μιλήσουν οι σελίδες του "Ρ":