Στις 19 Ιούνη του 1947, μέρα Πέμπτη, ο "Ριζοσπάστης", από την πρώτη του σελίδα, έδωσε στη δημοσιότητα το πλήρες περιεχόμενο των διακοινώσεων, που αντάλλαξαν ο Ντ. Τσαλδάρης και ο Αμερικανός πρέσβης Λ. Μακ Βέι, πριν την υπογραφή της συμφωνίας του αίσχους.

Πριν προχωρήσουμε στην αναδημοσίευση από το προαναφερόμενο φύλλο του "Ρ" των διακοινώσεων αυτών, θα δώσουμε ορισμένα ιστορικά στοιχεία, που τότε δεν ήταν γνωστά - μόνο να τα φανταστεί μπορούσε κανείς - και που αποκαλύπτουν πλήρως το παρασκήνιο της αμερικανικής επέμβασης στην Ελλάδα, αλλά και τη στάση της κυβέρνησης των Αθηνών.

Στη διακοίνωσή του, τις 26/5/47, προς τον Ντ. Τσαλδάρη, ο Μακ Βέι κάνει λόγο για έκκληση, στις 3/3/47, της ελληνικής κυβέρνησης προς την κυβέρνηση των ΗΠΑ, που ως αποτέλεσμα είχε την αμερικανική ανταπόκριση με την ανακοίνωση του δόγματος Τρούμαν. Η ιστορική έρευνα, εδώ και καιρό, έχει αποκαλύψει πως εκείνη η έκκληση συντάχτηκε από το υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ και δόθηκε έτοιμη στην ελληνική πλευρά, η οποία με τη σειρά της την απηύθυνε στην κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών ως δήθεν δικό της κείμενο.

Ο αναγνώστης επίσης θα διαβάσει παρακάτω τη διακοίνωση του Τσαλδάρη, με ημερομηνία 15/6/47, προς τον Μακ Βέι. Και η διακοίνωση αυτή δε φτιάχτηκε στην Ελλάδα. Συντάχθηκε από το υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ, στάλθηκε στον Τσαλδάρη κι αυτός την απηύθυνε, ως δήθεν δικό του κείμενο, στον Αμερικανό πρέσβη (βλέπε αναλυτικά: "Η Ελλάδα στη δεκαετία 1940 - 1950", Εκδόσεις "Θεμέλιο", σελ. 419 - 460).

Ας παρακολουθήσουμε, όμως, το ρεπορτάζ του "Ρ", στις 19/6/47, στο σύνολό του:

"Σε ειδικό δελτίο της η Υπηρεσία Πληροφοριών της εδώ αμερικανικής πρεσβείας ανακοίνωσε το κείμενο των διακοινώσεων που αντήλλαξαν προκαταρκτικά η αμερικανική και η ελληνική κυβέρνηση πάνω στο πρόγραμμα της αμερικανικής βοήθειας προς την Ελλάδα. Πρόκειται για μια επιστολή του εδώ πρεσβευτή των Ην. Πολιτειών κ. Μακ Βέι προς τον αντιπρόεδρο και υπουργό των Εξωτερικών κ. Τσαλδάρη και μια επιστολή του κ. Τσαλδάρη προς τον κ. Λίνκολν Μακ Βέι. Η επιστολή του κ. Μακ Βέι φέρει ημερομηνία 26 Μαϊου 1947 και αναφέρει τα εξής:

"Εξοχώτατε,

Εχω την τιμή να πληροφορήσω την εξοχότητά σας, ότι πήρα εντολή από την κυβέρνηση των Ηνωμ. Πολιτειών, να μεταβιβάσω στην ελληνική κυβέρνηση την ακόλουθη ανακοίνωσή της:

"Απαντώντας στην έκκληση που με διακοίνωσή της, της 3 Μαρτίου 1947, η ελληνική κυβέρνηση απηύθυνε στην κυβέρνηση των Ηνωμ. Πολιτειών και διά μέσου αυτής στον αμερικανικό λαό για δημοσιονομική, οικονομική και τεχνική βοήθεια, για να βοηθηθεί ο ελληνικός λαός στην ανοικοδόμηση της χώρας του, ο πρόεδρος των Ηνωμ. Πολιτειών ζήτησε στις 12 Μαρτίου 1947 από το Κογκρέσσο την αναγκαία εξουσιοδότηση που θα του επέτρεπε να παράσχει τη βοήθεια που του ζητήθηκε.

Η Κυβέρνηση των Ηνωμ. Πολιτειών πληροφορεί τώρα την ελληνική κυβέρνηση, ότι ο πρόεδρος εξουσιοδοτήθηκε να παράσχει τη βοήθεια προς την Ελλάδα σύμφωνα με τους όρους του νομοσχεδίου του Κογκρέσσου που υπεγράφη στις 22 Μαϊου 1947.

Η κυβέρνηση των Ηνωμ. Πολιτειών ευχαρίστως θα έβλεπε να έδινε η ελληνική κυβέρνηση μια ένδειξη του γενικού της προγράμματος σχετικά με την ανοικοδόμηση, καθώς και διαβεβαιώσεις, ότι η προτεινόμενη βοήθεια θα χρησιμοποιηθεί αποτελεσματικά. Η αμερικανική κυβέρνηση θα έβλεπε ευχαρίστως να έδινε η ελληνική κυβέρνηση διαβεβαιώσεις ότι είναι έτοιμη ν' αρχίσει διαπραγματεύσεις, που θα οδηγούσαν σε μια αμοιβαία συμφωνία των δύο κυβερνήσεων σχετικά με τους όρους, υπό τους οποίους θα δοθεί η αμερικανική βοήθεια".

Επωφελούμαι της ευκαιρίας αυτής για να ανανεώσω στην εξοχότητά σας τις διαβεβαιώσεις για την εξαίρετη εκτίμησή μου.

(υπογρ.) ΛΙΝΚΟΛΝ ΜΑΚ ΒΕΪ".

"Η επιστολή του αντιπροέδρου και υπουργού των εξωτερικών κ. Κ. Τσαλδάρη, σχετικά με την αμερικανική βοήθεια χρονολογείται από τις 15 Ιουνίου 1947, απευθύνεται προς τον εδώ πρεσβευτή των Ην. Πολιτειών και αναφέρει τα εξής: "Η ελληνική κυβέρνηση γνωστοποιεί ότι πήρε τη διακοίνωση της 26 Μαϊου 1947, με την οποία η κυβέρνηση των Ην. Πολιτειών εξουσιοδοτήθηκε από το Κογκρέσο να παράσχει βοήθεια στην Ελλάδα.

Ο Ελληνικός λαός αισθάνεται βαθυτάτη συγκίνηση για την απόδειξη αυτή της γενναιοψυχίας και της προθυμίας του αμερικανικού λαού και για το ενδιαφέρον ενός μεγάλου και φιλικού έθνους για την ευημερία της Ελλάδας. Η ελληνική κυβέρνηση, για λογαριασμό της και για λογαριασμό του ελληνικού λαού, επιθυμεί να εκφράσει τη βαθυτάτη της συγκίνηση για τη γενναιόψυχη αυτή ανταπόκριση προς την αίτηση που υπέβαλε και με την ευκαιρία αυτή επαναλαμβάνει ότι απευθύνθηκε προς τις Ην. Πολιτείες για βοήθεια μόνο γιατί τα καταστρεπτικά αποτελέσματα του πολέμου ήταν τέτοια, ώστε να καθιστούν αδύνατο το τεράστιο έργο για την ανοικοδόμηση με τα μέσα που απόμειναν στην Ελλάδα ύστερα από μακρά έτη πολέμου και εχθρικής κατοχής.

ΔΙΑΒΕΒΑΙΩΣΕΙΣ

Η ελληνική κυβέρνηση επιθυμεί να παράσχει διαβεβαιώσεις ότι κάθε βοήθεια που θα της δοθεί θα χρησιμοποιηθεί σύμφωνα με τους σκοπούς για τους οποίους θα διατεθεί. Η βοήθεια που δίδεται για στρατιωτικούς σκοπούς θα χρησιμοποιηθεί για την αποκατάσταση και διατήρηση της εσωτερικής τάξεως. Η βοήθεια που θα δοθεί για την οικονομική ανόρθωση και την ανοικοδόμηση της χώρας, θα δαπανηθεί κατά τρόπο που θα έχει μόνιμο ευεργετικό αποτέλεσμα για τη χώρα σαν σύνολο.

ΤΑ ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΑ ΣΧΕΔΙΑ

Η ελληνική κυβέρνηση επιθυμεί επίσης να καταστήσει με την ευκαιρία αυτή γνωστά τα δικά της σχέδια που θα θέσουν μια βάση για την αμερικανική βοήθεια, σχετικά με την ελληνική ανάρρωση και ανοικοδόμηση. Ο ελληνικός λαός συναισθάνεται ότι η τελική λύση του προβλήματός του απαιτεί μεγάλη και συνεχή προσπάθεια εκ μέρους του. Εχει συναίσθηση ότι η ευρεία βοήθεια των Ην. Πολιτειών δε θ' αρκούσε μόνη της για ν' αντιμετωπισθούν τα μεγάλα έξοδα, προκειμένου ν' αποκατασταθεί η δημόσια τάξη και ν' ανοικοδομηθούν παραγωγικά έργα για μια σειρά ετών. Η ελληνική κυβέρνηση θα καθοδηγήσει το λαό της στις προσπάθειές του να πραγματοποιηθούν αυτοί οι σκοποί. Η ευθύνη αυτή συμπεριλαμβάνει το συμβιβασμό των εσωτερικών διαφορών, την είσπραξη περισσοτέρων εσόδων, την ανασυγκρότηση του εξωτερικού εμπορίου, τη διατήρηση ξένου συναλλάγματος, την ανοικοδόμηση δημοσίων έργων, τη βελτίωση των διοικητικών υπηρεσιών, την υποβοήθηση και καθοδήγηση της γεωργίας και βιομηχανίας, την καθιέρωση μέτρων προστατευτικών της εργασίας, την ενθάρρυνση δημοκρατικών οργανώσεων μέσα στις οικονομικές και κοινωνικές ομάδες, μέτρα για τον έλεγχο του πληθωρισμού και την εξασφάλιση δικαίων διανομών εφοδίων και υπηρεσιών και τον περιορισμό ακροτήτων και υπερβασιών εκ μέρους οποιουδήποτε τμήματος του πληθυσμού.

ΠΕΡΙΚΟΠΗ ΔΑΠΑΝΩΝ...

Η ελληνική κυβέρνηση θ' αναλάβει αυτά και όλα τ' άλλα αναγκαία μέτρα για την κινητοποίηση των πόρων της Ελλάδας στο ανώτερο δυνατό σημείο, για την πραγματοποίηση των σκοπών για τους οποίους θα δοθεί η αμερικανική βοήθεια. Η οργάνωση αυτή της ελληνικής προσπαθείας θ' απαιτήσει την οικονομική συμβολή όλων.

Η ελληνική κυβέρνηση έχει πάντα υπ' όψη της ότι η πρωταρχική ευθύνη για την οικονομική ευημερία της χώρας ανήκει σ' αυτήν και για το λόγο αυτό προβαίνει σε σχέδια για έγκαιρη καθιέρωση και αποφασιστική εφαρμογή των μέτρων αυτών που θα καταστήσουν δυνατή την πλήρη χρησιμοποίηση κεφαλαίων, παραγωγικών δυνάμεων, ανθρωπίνου υλικού και φυσικού πλούτου που μπορούν να βρεθούν στην Ελλάδα. Ορισμένα μέτρα που προτείνονται από την ελληνική κυβέρνηση, καθορίζονται σε γενικές γραμμές σ' αυτή τη διακοίνωση. Τα μέτρα αυτά, καθώς και άλλα, θα αναπτυχθούν περισσότερο ύστερα από ανταλλαγή απόψεων με τους αμερικανούς συμβούλους.

Με σκοπό να πραγματοποιηθούν το ισοζύγιο του προϋπολογισμού και η οικονομική σταθερότητα όσο το δυνατόν ταχύτερα, η ελληνική κυβέρνηση θ' αναλάβει ν' αναδιοργανώσει το δημόσιο και τοπικό σύστημα εσόδων με όλα τα αναγκαία μέτρα, όπως, ανάμεσα στ' άλλα, ο συγχρονισμός της φορολογικής υπηρεσίας, ο αποκλεισμός της διαφυγής από τους φόρους και η χρησιμοποίηση κάθε πρακτικής πηγής εισοδήματος. Ιδιαίτερη προσοχή θα δοθεί για τη δίκαιη κατανομή των φορολογικών βαρών και στην αρχή της φοροδοτικής ικανότητας. Μέτρα θα ληφθούν για τον έλεγχο και την περικοπή των δημοσίων δαπανών. Ο προϋπολογισμός θα δημοσιεύεται και θα χρησιμοποιείται σαν ένας αποτελεσματικός έλεγχος των δαπανών.

ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ - ΕΞΑΓΩΓΕΣ

Με σκοπό ν' αυξηθεί σταθερά η μερίδα των κρατικών αποκτήσεων εξωτερικού συναλλάγματος για τις ανάγκες των εισαγωγών, θ' αναληφθεί ένα πρόγραμμα για την αύξηση των ποσών του ξένου συναλλάγματος που διοχετεύεται στην ελληνική οικονομία με τις συνήθεις εμπορικές οδούς. Θ' αναπτυχθούν ιδιαίτερες προσπάθειες για την αύξηση των εξαγωγών κι ανάμεσα σ' αυτές για να επαναληφθεί η εξαγωγή ελαιολάδου και ν' ανασυγκροτηθούν οι αγορές του εξωτερικού. Θα ληφθούν μέτρα για να εξασφαλιστεί η λειτουργία της εμπορικής ναυτιλίας κατά τρόπον που θα παράσχει μεγαλύτερη ωφέλεια στην εθνική οικονομία. Τα μέτρα που ρυθμίζουν την εισαγωγή και εξαγωγή του ξένου συναλλάγματος θα εφαρμοστούν και θα ενισχυθούν με όλα τα δυνατά μέσα. Για την αποτελεσματικότερη χρησιμοποίηση του συναλλάγματος που υπάρχει, οι εισαγωγές θα περιοριστούν σ' εκείνες που είναι ουσιώδεις για την ελληνική οικονομία. Οι εισαγωγές αυτές θα γίνονται σαν αναπόσπαστο μέρος ενός εθνικού προγράμματος εισαγωγών, που θα συμπεριλαμβάνουν αγαθά αγορασμένα με την αμερικανική βοήθεια... Η συγκρότηση και η εποπτεία του προγράμματος των δημοσίων και ιδιωτικών εισαγωγών και εξαγωγών θα συγκεντρωθούν σε μια Επιτροπή Εξωτερικού Εμπορίου που θα περιλαμβάνει έλληνες και αμερικανούς τεχνικούς με επικεφαλής έναν αμερικανό που θα έχει στην υπηρεσία της η ελληνική κυβέρνηση.

ΑΝΤΙΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ

Για την εξασφάλιση από το ενδεχόμενο μεγαλύτερου πληθωρισμού, θ' αναληφθεί αποφασιστικό πρόγραμμα για την πτώση των τιμών και την καθιέρωση μιας δίκαιης αναλογίας ανάμεσα στις τιμές και τους μισθούς. Αλλα μέτρα για το φραγμό του πληθωρισμού θα είναι η συνέχιση του ελέγχου του εισοδήματος και των διανομών αναγκαίων ειδών και η καθιέρωση ελέγχου στις πιστώσεις και τις τραπεζικές εργασίες.

ΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΜΟΣ

Η γεωργική και βιομηχανική παραγωγή της χώρας θ' αυξήσει με την κυβερνητική καθοδήγηση και την οικονομική αρωγή. Επαχθείς φόροι, επιζήμια συστήματα σχετικά με τη μίσθωση υπηρεσιών και μονοπωλιακά δικαιώματα θα επανεξεταστούν και κάθε μειονέκτημα για την παραγωγή θ' απομακρυνθεί. Για το σκοπό αυτό η ελληνική κυβέρνηση θα επιδιώξει την αύξηση της απόδοσης της εργασίας, ενθαρρύνοντας το δικαίωμα των εργατών να οργανώνονται και να μετέχουν σ' ελεύθερα δημοκρατικά συνδικάτα και ν' αναπτύσσουν δράση για την προαγωγή της προστασίας και των οικονομικών συνθηκών τους. Με το σκοπό να εκπληρώσει τον ολοένα μεγαλύτερο ενεργό ρόλο της στην καθοδήγηση των προσπαθειών για την ανάρρωση και την οικοδόμηση κατά τη διάρκεια του προγράμματος της αμερικανικής βοήθειας, η κυβέρνηση θ' αναλάβει ένα ευρύ πρόγραμμα για τη βελτίωση των δημοσίων οργανισμών και υπηρεσιών, που τόσο εξαρθρώθηκαν κατά τα μακρά έτη του πολέμου.

ΟΙ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΕΣ

Η Ελληνική κυβέρνηση επιθυμεί με την ευκαιρία αυτή να επαναλάβει την αίτησή της προς την κυβέρνηση των Ην. Πολιτειών για την αποστολή αμερικανικού προσωπικού ικανού να βοηθήσει την προσπάθεια για την ελληνική ανασυγκρότηση. Να αποστείλει επίσης ειδική αμερικανική αποστολή που θα διαχειρίζεται την αμερικανική βοήθεια, θα παρακολουθεί τη διάθεσή της από την ελληνική κυβέρνηση και θα συμβουλεύει την ελληνική κυβέρνηση. Για να επιταχυνθεί η ανασυγκρότηση της Ελλάδας και επειδή η οικονομική συνδρομή των Ην. Πολιτειών προς την Ελλάδα είναι μεγάλη, η αποστολή θα συμμετάσχει στην πολιτική ανάπτυξης των εσόδων και εξόδων, θα εγκρίνει τα κυβερνητικά έξοδα που άμεσα ή έμμεσα θα έχουν σχέση με τη χρησιμοποίηση της αμερικανικής βοήθειας, θα παίρνει μέρος στην κατάστρωση του προγράμματος εισαγωγών και θα εγκρίνει τη χρησιμοποίηση του ξένου συναλλάγματος. Η ελληνική κυβέρνηση θα ήθελε επίσης να συμμετάσχει η αποστολή στην εκτέλεση σχεδίων για την ανοικοδόμηση, τη βελτίωση των δημοσίων υπηρεσιών, την τεχνική εκπαίδευση των δημοσίων υπαλλήλων και άλλου προσωπικού, στη συνέχιση του προγράμματος υγιεινής, στην ανάπτυξη των εξαγωγών, στην κατάρτιση του προγράμματος και τη διάθεση των εφοδίων που αγοράζονται από την κυβέρνηση, στην προώθηση της γεωργικής και βιομηχανικής ανόρθωσης και στη ρύθμιση των ημερομισθίων και μισθών. Γενικά, η ελληνική κυβέρνηση επιθυμεί να συμβουλεύεται την αποστολή πριν προβεί σε οποιαδήποτε ενέργεια που θα μπορούσε να επιδράσει στην επιτυχία του προγράμματος της αμερικανικής βοήθειας.

Εκτός των μελών της αποστολής που θα ενεργούν σαν αντιπρόσωποι της Ουάσιγκτον η ελληνική κυβέρνηση ζητεί να τη βοηθήσει η αμερικανική κυβέρνηση χρησιμοποιώντας ένα περιορισμένο αριθμό εμπειρογνωμόνων που θα ενεργούν σαν τεχνικοί επόπτες μέσα στην ελληνική κυβέρνηση. Η κυβέρνηση θα συγκροτήσει μια νομισματική επιτροπή που θα αποτελείται από έλληνες και ξένους εμπειρογνώμονες της οποίας το έργο θα τροποποιηθεί, ώστε να προσαρμοστεί μ' εκείνο της αμερικανικής αποστολής. Οπως αναφέρεται παραπάνω πρόκειται να σχηματιστεί οργανισμός Εξωτερικού Εμπορίου που επί κεφαλής του θα είναι αμερικανός τεχνικός. Υπό το φως της πρόσφατης νομοθεσίας του αμερικανικού Κογκρέσου και των απόψεων που εκφράζονται από την αμερικανική κυβέρνηση στη διακοίνωσή της, αρ. 230, της 26 Μαϊου 1947, προτείνεται όπως οι δυο κυβερνήσεις συνάψουν μια ρητή συμφωνία πάνω σ' αυτά τα θέματα.

Επωφελούμαι της ευκαιρίας για να εκφράσω στην εξοχότητά σας τη βαθυτάτη εκτίμησή μου

Κ. ΤΣΑΛΔΑΡΗΣ".

Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΤΟΥ ΜΑΚ ΒΕΪ

Στην επιστολή του κ. Τσαλδάρη, ο Αμερικανός πρεσβευτής έστειλε την ακόλουθη απάντηση:

"Εχω την τιμή να αναφερθώ στην από 15 Ιουνίου 1947 διακοίνωση της εξοχότητάς σας και ενεργώντας κατόπιν οδηγιών, να διαβιβάσω προς τη βασιλική ελληνική κυβέρνηση το ακόλουθο μήνυμα από την κυβέρνηση των Ηνωμ. Πολιτειών:

"Η κυβέρνηση των Ην. Πολιτειών σας γνωρίζει ότι έλαβε τη διακοίνωσή σας της 15 Ιουνίου 1947, που παρουσιάζει σε γενικές γραμμές το ελληνικό κυβερνητικό πρόγραμμα για την ανασυγκρότηση. Η κυβέρνησή μας σημειώνει με ευχαρίστηση τη διαβεβαίωση που δίνει η ελληνική κυβέρνηση, ότι η αμερικανική βοήθεια θα διατεθεί πραγματικά σύμφωνα με τους σκοπούς για τους οποίους παραχωρήθηκε. Η κυβέρνησά μας δέχεται με ευχαρίστηση τις διαβεβαιώσεις που της δίνει η ελληνική κυβέρνηση, ότι είναι έτοιμη να αρχίσει διαπραγματεύσεις για τη σύναψη ενός συμφώνου που θα γίνει δεκτό και από τα δύο μέρη με τους όρους του οποίου πρόκειται να δοθεί η βοήθεια και εξουσιοδότησε τον αμερικανό Πρεσβευτή στην Ελλάδα να διαπραγματευτεί τη συμφωνία αυτή με την ελληνική κυβέρνηση".

Επωφελούμαι της ευκαιρίας για να υποβάλω στην εξοχότητά σας την έκφραση της βαθύτατης εκτίμησής μου.

ΛΙΝΚΟΛΝ ΜΑΚ ΒΕΪ".