ΕΠΙΚΑΙΡΟΣ ΠΑΝΤΑ

(του Αισχύλου ο λόγος)

ΧΑΙΡΕΣΑΙ τους τόπους, τις πολιτείες, τα χωριά που κάθε καλοκαίρι βαστάνε ζωντανές στις εστίες της γης μας τις εκπολιτιστικές τους εκδηλώσεις, γιορτές και πανηγύρια. Και τις περισσότερες φορές μάλιστα αβοήθητες... αγνοημένες. Χωρίς να 'χουν, όπως τ' αξίζουν κι όπως θα έπρεπε, στήριξη. Ξεγραμμένα όλα αυτά από τους προϋπολογισμούς για να χαθούν από τον ορίζοντα της πατρίδας μας.

ΟΙ τόποι και ο κόσμος τους όμως δεν το βάζουν "κάτω". Παλεύουν και κρατάνε ζωντανές τις εκδηλώσεις, που έχουν ομορφιά, που έχουν μηνύματα που είναι αγώνες και γνωριμιά με τα μακρινά αλλά και τα τωρινά. Τα βασανιστικά προβλήματα... Ενας μεσαίωνας εγκατάλειψης και ντροπής.

ΑΥΡΙΟ στην Ελευσίνα, στην παραλία της, στο χώρο του παλαιού ελαιουργείου ξεκινούν οι φετινές εκδηλώσεις με τα "Αισχύλεια" και μαζί το Φεστιβάλ Μεσογειακής Μουσικής. Στο πλούσιο πρόγραμμα, μαζί με άλλα είναι και εφέτος η παράσταση "Πέρσες", η παλαιότερη σωζόμενη τραγωδία του Αισχύλου.

ΒΡΕΘΗΚΑ αυτές τις μέρες για δεύτερη φορά μπροστά σ' ένα κείμενο που είχε δημοσιευτεί το καλοκαίρι του 1945 στο περιοδικό "Γαλλικά Γράμματα" και το είχαμε αναδημοσιεύσει στη "Νέα Γενιά", το δημοσιογραφικό όργανο του ΚΣ της ΕΠΟΝ. Το 'χε γράψει ο Ζαν Λεσκύρ και θέμα του ήταν, όπως το τιτλοφορούσε, η "Επικαιρότητα του Αισχύλου". Η ανθρωπότητα μόλις είχε τότε ανασάνει από τη φοβερή δοκιμασία του πολέμου, που στοίχισε τόσες θυσίες.

ΕΠΕΙΤΑ από 25 αιώνες - έγραφε ο Ζ. Λεσκύρ - η φωνή του ποιητή συναντάει την ίδια ανθρώπινη δυστυχία, την ίδια αγωνία και την ίδια ελπίδα. Νομίσαμε πως κανένα πνευματικό έργο δε θα χαιρετούσε πιο επίσημα ταιριαστά την απελευθέρωση του Παρισιού από την τραγωδία "Πέρσες", που έγραψε το 472 π.Χ. ο Αισχύλος.

ΚΙ ΕΙΝΑΙ γιατί το μεγαλείο της ελληνικής σκέψης είναι ακριβώς το ίδιο μ' εκείνο, που κλείνουν μέσα τους τα πιο καλά και τα πιο ξακουστά έργα της γαλλικής αντίστασης, όπως είναι τα έργα του Βερκόρ. Είναι επίσης γιατί η διδαχή, που βγαίνει από το έργο του Αισχύλου επείγει πιότερο από κάθε άλλη φορά.

ΕΙΝΑΙ ακόμη... γιατί το δράμα της εισβολής - της χιτλεροφασιστικής - που είχαμε ν' αντιμετωπίσουμε σαν τους Ελληνες τότε στη Σαλαμίνα ξεπερνάει τα δεινά μιας μόνης γενιάς. Είναι το δράμα ενός ολόκληρου πολιτισμού. Είναι ο θανάσιμος κίνδυνος, που διατρέχουν όχι μόνο όσοι ζούνε μα και όσοι θα έρθουν, ο άνθρωπος γενικά.

"ΓΙΑΤΙ από την Ελλάδα - προσθέτει ο Ζ. Λεσκύρ - κληρονομήσαμε την αγάπη στην ανθρώπινη εξιοπρέπεια. Κι αυτήν είναι που απειλούσε να καταστρέψει η εισβολή μια για πάντα. Η γαλλική αντίσταση στάθηκε στο ύψος του ανθρώπου. Κανένας από μας δεν είχε το συναίσθημα πως πολεμούσε για ένα κομμάτι γης. Αντίθετα πολεμούσαμε για τον κόσμο ολάκερο... "

ΑΝΑΦΟΡΑ- θύμηση επίσης σ' εκείνο το φλογερό, καταματωμένο καλοκαίρι του 1944, που ο αγώνας της αδούλωτης Αθήνας αντάμωνε με το Παρίσι, που πολεμούσε τους χιτλερικούς και καταχτούσε τη λευτεριά του. "Μήπως - παρατηρεί ο Ζ. Λ. πιο πολύ και από τη συμμαχία των όπλων τούτη η αδελφοσύνη μέσα από τους αιώνες δεν είναι που έκανε τους Αθηναίους τούτες τις μέρες του Αυγούστου του 1944 (εδώ και 54 χρόνια) να γεμίσουν τους τοίχους της πρωτεύουσάς τους και των περιχώρων της με επιγραφές: "Το δοξασμένο Παρίσι μας δείχνει το δρόμο", "Παρίσι - Αθήνα ο τάφος του φασισμού". Και η διανοούμενη νεολαία γράφοντας σ' ένα χτίριο του Πανεπιστημίου της Αθήνας. "Οι Παριζιάνοι φοιτητές μάς δείχνουν το δρόμο", όταν μαθεύτηκε πως πολεμούσαμε στη λεωφόρο "Σαιν Μισέλ" δε μας βεβαίωνε έτσι πως είχαμε διατηρήσει αυτή την πίστη στον άνθρωπο που μόνο πάνω της μπορεί να στεριώσει πολιτισμός";

Ο ΑΙΣΧΥΛΟΣ στην αλαζονεία και στον εξωφρενισμό των βαρβάρων αντιτάσσει τη θνητή μας υπόσταση. Και η σκιά του Δαρείου λέει: "... Των νεκρών οι στοίβες, ως την τρίτη γενιά, θα λένε στα μάτια των ανθρώπων δίχως φωνή πως ο θνητός δεν πρέπει πέρα από το μέτρο να έχει περηφάνια. Γιατί η αλαζονεία όταν μεστώσει, καρπίζει του χαμού το στάχυ, απ' όπου πολύκλαυτους καρπούς τρυγάει... ".

ΕΤΣΙ σήμερα και για μια ακόμη φορά είναι επίκαιρος συγκλονιστικά του Αισχύλου ο λόγος, το μήνυμά του. Και όταν μάλιστα αυτό ακούγεται σε ώρες σαν αυτές που ζούμε τούτο τον καιρό, αυτές τις μέρες, που οι Αμερικάνοι ιμπεριαλιστές τρομοκράτες και φονιάδες των λαών χτυπούν βάρβαρα τρομοκρατικά το Αφγανιστάν και το Σουδάν.

ΕΠΙΔΡΟΜΗ γκανγκστερική, που για μια ακόμη φορά δείχνει της Νέας Τάξης το αποκρουστικό, δολοφονικό πρόσωπο, καθώς οι Αμερικανοί μαζί με τους Ευρωπαίους συνεταίρους τους εξαπολύουν πειρατικές επιδρομές. Νταβατζής και επιβήτορας, έτσι το "παίζει" ο Κλίντον... Αυτό είναι που επιζητεί να βεβαιώσει ξανά.

Ο ΞΕΡΞΗΣ, υπερφίαλος και αλαζόνας όπως λέει και ο λόγος του Αισχύλου, μπορεί να είχε πολυάριθμο και πανίσχυρο στρατό, αλλά δεν μπόρεσε να αντιμετωπίσει και να νικήσει τον ολιγάριθμο των Ελλήνων που "δεν είναι δούλοι κανενός. Δεν έχουνε αφέντη".

Η ΥΒΡΙΣ,η αλαζονεία του Ξέρξη κατά της ελευθερίας και της ισορροπίας - τότε - του κόσμου τιμωρήθηκε με την εξόντωση του στρατού, αλλά και την εξαθλίωση του λαού του. Η αλαζονεία όταν ωριμάσει καρπίζει του χαμού το στάχυ... Και ο θερισμός μόνο δάκρυα φέρνει. Η αλήθεια του Αισχύλειου λόγου πανανθρώπινη, προφητική, αγέραστη. Η ιστορία δε βιάζεται, δουλεύει, προχωρά. Και πληρώνει τους δολοφόνους και τους γκάνγκστερς.