Δυο μυθιστορήματα της Ρέας Γαλανάκη "Ο βίος του Ισμαήλ Ρερίκ Πασά" και"Θα υπογράψω Λουί" απορροφούν τις σημειώσεις του μεγαλύτερου μέρους του τομίδιου "Βασιλεύς ή στρατιώτης" (Α μέρος, 4 κεφάλαια). Κάνει αποτίμηση της εργασίας της για δυο πρόσωπα ιστορικά του 19ου αιώνα, τελείως διαφορετικά μεταξύ τους.

Και στα δυο η Ιστορία συμπορεύεται με τη Λογοτεχνία, δημιουργώντας το κλίμα και τα πρόσωπα, με απόλυτο σεβασμό στην εποχή και την προσωπικότητά τους.

Από τις απόψεις και σκέψεις για τη συγγραφή των δυο παραπάνω μυθιστορημάτων της διαμορφώνονται ολοκληρωμένα δοκίμια για τον δημιουργό και τη συγγραφική τέχνη, για τη γλώσσα και τη λειτουργία της σ' αυτήν.

Οι σελίδες που ακολουθούν (μέρος Β, 3 κεφάλαια) είναι αφιερωμένες στη γυναίκα ως συγγραφέα λογοτεχνικών έργων. Ενα μεταλλείο σοφών θέσεων και διαπιστώσεων με εξαιρετικά ανεπτυγμένο το αισθητικό κριτήριο, αποτέλεσμα σοβαρής μελέτης και πολύχρονης πείρας.

Οι ορθά διατυπωμένες θεωρίες της κρατούν παρ' όλ' αυτά γεύση πικρή για τα βάρη που είχε επωμιστεί κι εξακολουθεί να επωμίζεται η γυναίκα. Βαρύς ζυγός οι καθημερινές οικιακές υποχρεώσεις και να την τυραννάει μέσα της πιεστικά η έκφραση, που δε βρίσκει εκείνο τον πολύτιμο και κατάλληλο χρόνο να ριχτεί στο χαρτί.

Πολλές δημιουργίες χάθηκαν και χάνονται εξαιτίας αυτής της αδηφάγας χοάνης.

Εν κατακλείδι το βιβλιαράκι αυτό των 140 σελίδων δεν μπορεί να γίνει αντικείμενο απλού διαβάσματος, αλλά μελέτης προσεχτικής, κι όχι μόνο μια φορά. Ανατρέχοντας πάλι και πάλι όλο κάτι καινούριο προκύπτει. Εύληπτο μεν, αλλά χρειάζεται να σκύψεις και να εμβαθύνεις για να έρθει στην επιφάνεια όλο το πολύτιμο μετάλλευμα.

"Ο άνθρωπος που γράφει συνεχίζει να μιλά ή να σωπαίνει και πίσω απ' αυτές τις τρεις μοιραίες, τις ύστατες λέξεις, ακριβώς όπως έχει κάνει με καθεμιά από τις λέξεις που έγραψε, με καθεμιά από τις λέξεις που διαβάζοντας έχει αγαπήσει" (από το κείμενο "Βασιλεύς ή στρατιώτης"). (Εκδόσεις "Αγρα", Αθήνα 1997)

Ευγενία ΖΩΓΡΑΦΟΥ