(Του απεσταλμένου μας ΑΓΗ ΜΑΡΑΓΚΟΥΔΑΚΗ).-

Οι βασανιστικές μνήμες της ιστορίας στο πρόσωπο ενός συγγραφέα, τα σημερινά αβέβαια βήματά της στα χνάρια που αφήνει πίσω του ένα "παιδί των φαναριών" από την Αλβανία, η συνάντηση κι η περιπλάνηση των δυο τους στους δρόμους της Θεσσαλονίκης. Ενας πατέρας ορφανός από το παιδί του, αθόρυβες συσσωρεύσεις ενός εύφλεκτου ψυχικού υλικού, η υπέρβαση ενός ορίου αποτυπωμένη στο γυαλιστερό μάτι του Θανάση Βέγγου, η ζεστή λάμψη που συνεχώς τον φλογίζει: Ου φονεύσεις. Το Βιετνάμ καίγεται, πόσο κάνει το βίτσιο; Στοιχίζει ακριβά, αρκετά για να στηθούν δυο Βιετνάμ την άλλη μέρα. Κι αυτά για κάψιμο. "Μια αιωνιότητα και μια μέρα" του Θόδωρου Αγγελόπουλου, "Ολα είναι δρόμος" του Παντελή Βούλγαρη. Οι δύο πρώτες ταινίες στο ελληνικό τμήμα του Φεστιβάλ. Φιλοξενημένες ήδη στις κινηματογραφικές αίθουσες, όσοι τις είδαν μπορεί να τις κράτησαν στη μνήμη τους, όπως μένει στη μνήμη ένα βιβλίο. Αλλά εδώ στη Θεσσαλονίκη, όπως σε κάθε Φεστιβάλ, ο θεατής περνά από προβολή σε προβολή, οι εικόνες της μιας ταινίας παρεισφρύουν στην άλλη σχηματίζοντας έναν καινούριο ειρμό, πλέκοντας ένα έργο που κανείς δε σκηνοθέτησε, ένα έργο που συνεχώς μεγαλώνει σε μήκος κάθε μέρα που περνά, κάθε φορά που σβήνουν τα φώτα της αίθουσας. Ανάμεσα στις εικόνες του ελληνικού τοπίου παρεμβάλλεται σαν πειρατική εκπομπή η ποίηση των ντοκιμαντέρ του Πολέ, ασπρόμαυρο σουίνγκ της δεκαετίας του '50, τα ζευγάρια στροβιλίζονται στην πίστα...

Ο Ζουγανέλης με ένα λευκό μπουρνούζι στο παραλιακό αναψυκτήριο, ο Σάκης Μπουλάς προορίζεται για βουλευτής, ΠΑΣΟΚ και Νέα Δημοκρατία και εργολαβίες. Ε! τι να κάνει κι ο κοσμάκης, κάπως πρέπει να ζήσει, "αυτά μας κάνουνε και μας διαιρούνε: ο Αργύρης Μπακιρτζής τρυφερή μητέρα ή παραπονεμένο παιδί ανάμεσα στους δυο φίλους του. Ο Σταύρος Τσιώλης τους ακολουθεί, τους παγιδεύει στις σουρεαλιστικές περιπέτειες ενός νωχελικού ταξιδιού, αλλά αυτοί συνεχώς ξεφεύγουν: "Ας περιμένουν οι γυναίκες". Κλαίνε ακόμα οι γυναίκες ή δεν κλαίνε πια. Σας παρακαλώ, γυναίκες.

Ξανά ο Πολέ. Το μέταλλο ρέει φλεγόμενο, παγώνει, νεκρώνεται στο σχήμα της φωτιάς που χύθηκε στο καλούπι. Το μέταλλο σιωπηλό, βουβός μάρτυρας της ιστορίας, η πύρινη λάμψη του μεταφέρει τη γνώση της στους ανθρώπους που παλεύουν μαζί του από γενιά σε γενιά. Μαγεμένοι εργάτες. Απόγονοι, μαθητές του Προμηθέα: Το διακυβευόμενο σώμα της ιστορίας, αιχμάλωτος αυτόκλητων θεών, παγιδευμένο θήραμα στους βωμούς των επί της Γης εκπροσώπων τους, εγκαταλειμμένος από τους πιστούς τους. Θύμα προορισμένο να βασανίζεται, θύμα αναγκασμένο να ζει όσο ο άνθρωπος περιμένει τον ελευθερωτή του. Η αρχή της ανθρώπινης περιπλάνησης, ιστορημένη στην τραγωδία του Αισχύλου. Δεσμώτης "Προμηθέας εναντιοδρομών" η ανάγνωση του Κώστα Σφήκα.

Ενα γυναικείο πρόσωπο μαρμαρώνει τους άντρες που το αντικρίζουν. "Μέδουσα" του Γιώργου Λαζόπουλου, ο Περσέας πάντοτε νικητής και πάντοτε δραπέτης, μακριά από ό,τι θα μπορούσε να αγαπήσει αν δεχόταν να ηττηθεί. Το ανθρώπινο σώμα, στατικές φιγούρες που ελπίζεις ότι μπορεί να αναστηθούν, να αποκτήσουν κίνηση, να βγουν από το τετράγωνο της οθόνης: "Nekyia II" του Αλέξανδρου Φασόη. Οι ήρωες του Λόουτς δε ζητάνε βραβείο. Δίχως ελπίδα μέχρι να αντικρίσουν τον εαυτό τους στον καθρέφτη του διπλανού τους. Ματώνουν. Εναντιοδρομούν. Ζουν ανάμεσά μας.

Η μουσική των λόγων του Παπαδιαμάντη, ψαλμός θαυμασμού για το νερό, τον άνεμο, τη ρακή. Μυστήριο η κοινωνία των ανθρώπων, ο Αλέξανδρος χάνεται στο βυθό του, συναντά τους δραπέτες, τους αταίριαστους, του μοιραίους, τους μαγεμένους. Το μυστήριο διαλύεται στις ιστορίες τους, γίνεται παραμύθι στα "Ρόδινα ακρογιάλια" του Ευθύμη Χατζή. Ξανά ο μύθος: Ο δάσκαλος τυφλός ζητιάνος τώρα στον Κολωνό. Οιδίπους. Η Αντιγόνη κι η Ισμήνη πόρνες στο παλιό σχολείο. Ενας Ετεοκλής, ένας Πολυνείκης πέφτουν νεκροί από ξένο χέρι. Ο Κρέων; Ο έμπορος, ένας παράλυτος στρατηγός, τα ΕΚΑΜ, ξεχασμένοι βασανιστές της χούντας, μια γυναίκα μεταμορφώνεται, προδοσίες, αρχαιοκάπηλοι. Πώς να χωρέσουν όλα αυτά σε ένα "Αίνιγμα", στην ταινία του Γιάννη Σολδάτου; Χιλιάδες μαντέματα, κι οι απαντήσεις σε όλους γνωστές....

Τέσσερις μέρες ενός Φεστιβάλ. Στη μέση της ταινίας. Διάλειμμα.