Εξι περίπου χρόνια μετά την υπογραφή της Συνθήκης του Μάαστριχτ οι ηγέτες των χωρών - μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης υπέγραψαν στο Αμστερνταμ μια νέα Συνθήκη, που συμπληρώνει την προηγούμενη. Μπορεί η Συνθήκη του Αμστερνταμ να μην απηχεί το σύνολο των επιδιώξεων και των στόχων των κυρίαρχων οικονομικών και πολιτικών δυνάμεων, ωστόσο θεωρείται σαν το πρώτο αποφασιστικό βήμα διακρατικής συμφωνίας προς την κατεύθυνση εδραίωσης κοινής πολιτικής στο σύνολό της, με δεδομένη την απόφαση της Συνθήκης του Μάαστριχτ για μια πολιτικά ενιαία Ευρωπαϊκή Ενωση, ανεξάρτητα από το αν αυτό είναι ή όχι εφικτό.

Με το "Σύμφωνο Σταθερότητας", που αποτελεί βασικό συστατικό στοιχείο στην πορεία της Ευρωπαϊκής Ενωσης, οι "δεκαπέντε" αφ' ενός θέλουν να σιγουρέψουν τα κεκτημένα τους από τη μέχρι τώρα πορεία της ΟΝΕ και αφ' ετέρου να διασφαλίσουν την απρόσκοπτη συνέχεια της ίδιας πολιτικής στο διηνεκές. Με το γερμανικής έμπνευσης "Σύμφωνο Σταθερότητας" προσδιορίζεται ότι οι χώρες - μέλη, που παίρνουν μέρος στο επόμενο στάδιο της ΟΝΕ, θα ακολουθούν με ευλάβεια τις αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (όσον αφορά στη νομισματοπιστωτική πολιτική) και του Διευθυντηρίου των Βρυξελλών (όσον αφορά στα θέματα δημοσιονομικής πολιτικής). Αυτό ουσιαστικά σημαίνει πως οι κυβερνήσεις των κρατών - μελών συμφώνησαν ότι απαιτείται εφαρμογή πολιτικής που να μην αφήνει περιθώρια παραβίασης των διαβόητων κριτηρίων "σύγκλισης". Αυτό επίσης με τη σειρά του σημαίνει ότι θα συνεχίσει να ακολουθείται με μεγαλύτερη ένταση η ίδια αντιλαϊκή πολιτική που εφαρμόζεται σήμερα. Οι περιβόητες αναδιαρθρώσεις θα συνεχιστούν με μεγαλύτερη ένταση. Πράγμα που σηματοδοτεί το γεγονός ότι θα σφαγιάζονται αναλόγως τα εισοδήματα των εργαζομένων, θα συνεχίζεται το ξεπούλημα τομέων του δημοσίου, είτε παραγωγικών είτε κοινωνικών, γεγονός που θα αυξάνει τα οικονομικά βάρη των λαϊκών στρωμάτων και θα διευρύνει τη φτώχεια.

Ενα σημαντικό σημείο της Συνθήκης του Αμστερνταμ είναι η διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ενωσης με την ένταξη σ' αυτή των χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης. Με τη διεύρυνση συνδέονται δύο σημαντικά ζητήματα, οι αλλαγές στον τρόπο λήψης των αποφάσεων στα κοινοτικά όργανα και οι αλλαγές στο σύστημα των κοινοτικών πόρων, όπως ορίζονται στην "Ατζέντα 2000". Και βεβαίως σε ό,τι αφορά τον τρόπο λήψης των αποφάσεων ουσιαστικά γίνεται προσπάθεια μέσω των διαδικασιών να ενισχύονται τα ισχυρά ιμπεριαλιστικά κράτη, ο ισχυρός πυρήνας που ηγείται στην ΕΕ και την ΟΝΕ. Η δε διεύρυνση, ούτως ή άλλως, κρίνεται σαν διεύρυνση των γερμανικών συμφερόντων και της γερμανικής ισχύος, αφού η περιοχή της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης θεωρείται γερμανική ενδοχώρα.

Με την "Ατζέντα 2000", που ήδη βρίσκεται στο στάδιο της τελικής διαμόρφωσης, επέρχονται σημαντικές αλλαγές στη συγκέντρωση και τη διανομή των κοινοτικών πόρων. Η Γερμανία, επικεφαλής μιας μεγάλης ομάδας κρατών - μελών, ζητά να μειωθεί η συμμετοχή της στα βάρη του Κοινοτικού Προϋπολογισμού. Αυτομάτως, λοιπόν, μειώνονται κατά πολύ οι διαθέσιμοι πόροι. Μικρότερη, επομένως, η "πίτα" του Κοινοτικού Προϋπολογισμού και περισσότεροι οι δικαιούχοι (αφού μετά τη διεύρυνση οι χώρες - μέλη θα αυξηθούν από 15 σε 25), πράγμα που σημαίνει ότι θα έχουμε πολύ μικρότερα κομμάτια. Για την Ελλάδα αυτό θα έχει οδυνηρές συνέπειες, μια και θα μειωθεί κατά πολύ το μερίδιό της από το περίφημο "πακέτο Σαντέρ", ενώ μόνο στον τομέα των αγροτικών επιδοτήσεων θα υπάρξει ζημιά περίπου ενός τρισεκατομμυρίου δραχμών για το διάστημα 2000-2006. Βεβαίως αυτή είναι η μια πλευρά του ζητήματος, που ενδεχομένως να δυσκολεύει την προπαγανδιστική προσπάθεια των θιασωτών της ΕΕ να πείσουν για τη μεγαλύτερη ωφελιμότητα των χρηματοδοτήσεων, αφού θα μειωθούν. Αυτό θα οδηγεί στη διεύρυνση των κοινωνικών ανισοτήτων, αφού θα μειωθούν οι χρηματοδοτήσεις με συνέπεια την ακόμη μεγαλύτερη ένταση της εκμετάλλευσης των εργαζομένων και των μικρομεσαίων αγροτών. Το κύριο και πιο ουσιαστικό είναι ότι το μονοπωλιακό κεφάλαιο θα εκμεταλλεύεται και τους λαούς των νέων χωρών - μελών. Ταυτόχρονα θα ενταθεί συνολικά η εκμετάλλευση της εργατικής τάξης και των άλλων λαϊκών στρωμάτων από το γεγονός ότι με την ελευθερία διακίνησης κεφαλαίων, και λόγω φτηνού εργατικού δυναμικού, τα μονοπώλια επενδύουν εκεί που αποκομίζουν μεγαλύτερα κέρδη, ή υπάρχουν στρατηγικοί τομείς της οικονομίας προς εκμετάλλευση (πρώτες ύλες, ενέργεια κτλ.). Ολα αυτά σημαίνουν ότι οι ελπίδες που σπέρνουν οι ηγέτες της ΕΕ για επενδύσεις, αντιμετώπιση της ανεργίας και ανάπτυξη είναι απάτη. Αυτό που θα συμβεί είναι το εντελώς αντίθετο. Η ανεργία στα κράτη - μέλη θα μεγαλώνει, θα αντιμετωπίζεται με το μοίρασμα των θέσεων εργασίας και τη μερική απασχόληση, θα πέφτει η τιμή της εργατικής δύναμης, θα περικόπτονται ολοένα και περισσότερα δικαιώματα των εργαζομένων, θα εξαπλώνεται η φτώχεια σε μεγαλύτερα τμήματα του πληθυσμού. Στην αγροτική οικονομία επίσης, λόγω διεθνούς ανταγωνισμού, αλλά και λόγω στήριξης της βιομηχανίας τροφίμων σε βάρος των καλλιεργειών, θα ενταθεί η μείωση της ποσόστωσης στην παραγωγή προϊόντων, θα ενταθούν τα πρόστιμα συνυπευθυνότητας, θα κοπούν οι επιδοτήσεις στις τιμές, στις εξαγωγές και θα αναγκάσουν τους μικρομεσαίους αγρότες να εγκαταλείψουν τη γη τους, αυξάνοντας τη στρατιά των ανέργων.

Στη Συνθήκη του Αμστερνταμ ενσωματώθηκε η Συμφωνία Σένγκεν, δίνοντας το δικό της μαύρο χρώμα στα πολιτικά χαρακτηριστικά της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Η δημιουργία ενός τεράστιου μηχανισμού παρακολούθησης, καταγραφής, φακελώματος των πολιτών που ζουν στις χώρες - μέλη της Ενωσης θα δώσει την "πρώτη ύλη" στους μηχανισμούς της "δικτατορίας" των τραπεζιτών και των πολυεθνικών για τη χειραγώγηση ή την καταστολή κάθε αντίθετης φωνής. Ενας φάκελος που θα περιέχει όλα τα στοιχεία, από τα στοιχεία ταυτότητας, τις ιδεολογικοπολιτικές πεποιθήσεις, τη συνδικαλιστική και κοινωνική δραστηριότητα, μέχρι την κατάσταση της υγείας και τις ερωτικές προτιμήσεις του καθενός (κυρίως των επικίνδυνων για την κοινοτική "τάξη πραγμάτων") θα βρίσκεται ανά πάσα στιγμή στα χέρια της οποιασδήποτε αστυνομικής αρχής για... τα περαιτέρω. Ο ίδιος φάκελος μπορεί να βρεθεί ακόμη και στα χέρια μιας οποιασδήποτε πολυεθνικής, αφού η Συμφωνία Σένγκεν ορίζει ότι μπορούν και αυτές να έχουν πρόσβαση σ' αυτό το εφιαλτικό ηλεκτρονικό αρχείο.

Τέλος, ένα ακόμα χαρακτηριστικό στοιχείο της Συνθήκης του Αμστερνταμ είναι η πρώτη απόπειρα για τη διαμόρφωση Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Αμυνας (ΚΕΠΠΑ). Προς το παρόν βέβαια δε διαφαίνεται προοπτική αυτού του εγχειρήματος, εξαιτίας των διαφορετικών (πολλές φορές αντιτιθέμενων) συμφερόντων μεταξύ των ισχυρών χωρών - μελών, αλλά και της δυσφορίας που εκδηλώνουν οι Ηνωμένες Πολιτείες για ευνόητους λόγους. Ομως δεν είναι μακρινή η προοπτική μιας "κοινής" εξωτερικής πολιτικής, που θα στηρίζεται στις κυρίαρχες γεωπολιτικές στρατηγικές επιλογές του γερμανο-γαλλικού άξονα, οι οποίες θα αποκτήσουν και στρατιωτική υποστήριξη με την ενσωμάτωση της Δυτικοευρωπαϊκής Ενωσης στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Στην περίπτωση αυτή χώρες όπως η Ελλάδα υποχρεώνονται να συμμετέχουν (ή τουλάχιστον να μην έχουν δικαίωμα να εμποδίσουν) στην υλοποίηση μιας πολιτικής που μπορεί να στρέφεται κατά των εθνικών κυριαρχικών τους δικαιωμάτων και συμφερόντων. Πήραμε, εξάλλου, μια γεύση από τον τρόπο που αντιμετώπισαν το "βέτο" της ελληνικής κυβέρνησης για τη χρηματοδότηση της Τουρκίας.

Η Συνθήκη του Αμστερνταμ, λοιπόν, επιχειρεί να προσφέρει μια πολιτική θωράκιση στο οικοδόμημα της Ευρωπαϊκής Ενωσης, μια θωράκιση κυρίως απέναντι στον "εσωτερικό εχθρό", τους λαούς, τους εργαζόμενους και τα κινήματά τους.

Κείμενα Δάνης ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ