ΠΛΑΝΗΤΗΣ ΓΗ

Πόσο κοστίζουν οι υπηρεσίες του;

Τα πράσινα οικονομικά βρίσκονται όλο και περισσότερο στην επικαιρότητα, στα πλαίσια μιας προσπάθειας αποτίμησης της περιβαλλοντικής διάστασης που μέχρι πρόσφατα δε λαμβανόταν υπόψη. Οι θεωρητικοί της "ελεύθερης οικονομίας" εξακολουθούν (οι περισσότεροι) να θεωρούν τους φυσικούς πόρους (έδαφος, αέρας, νερό) ελεύθερα αγαθά.Υπό την έννοια ότι βρίσκονται σε πλήρη αφθονία κι ότι μπορεί να καταναλώνονται χωρίς το παραμικρό κόστος. Σήμερα με τη δραματική κατάσταση που επικρατεί στο περιβάλλον, κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί κάτι παρόμοιο. Γιατί στην πράξη το ακολουθούμενο γεωργικό μοντέλο μολύνει τα υπόγεια νερά, οι βιομηχανίες προξενούν τεράστια ατμοσφαιρική ρύπανση, τεράστιες εκτάσεις ερημοποιούνται κτλ. (θέματα στα οποία είχαμε αναφερθεί στο παρελθόν).

Ενδιαφέρον - από ακαδημαϊκή άποψη - παρουσιάζει η προσπάθεια μιας δεκατριαμελούς επιστημονικής ομάδας να προσδιορίσει σε οικονομικά μεγέθη τις υπηρεσίες που προσφέρει ο πλανήτης μας στον άνθρωπο.Ενα εγχείρημα με πολλές υποθέσεις κι ακόμα περισσότερες αυθαιρεσίες, που πάντως αξίζει τον κόπο να παρακολουθήσουμε, για να διαπιστώσουμε πόσο αλαζονικά και καταστροφικά συμπεριφερόμαστε απέναντι στον πλανήτη που ζούμε. Οχι εμείς δηλαδή (ανεξάρτητα από τις επιμέρους προσωπικές μας μικροευθύνες), αλλά κυρίως οι κάτοχοι των μέσων παραγωγής, των εμπορικών στόλων (θαλάσσιων, αεροπορικών, χερσαίων) και του στρατιωτικού λόμπι, το οποίο με τους πολέμους που υποκινεί εκτός από τα ανθρώπινα θύματα καταστρέφει ανεπανόρθωτα το περιβάλλον. Στη Σάντα Μπάρμπαρα της Καλιφόρνιας το Κέντρο Ερευνών Οικολογικής Ανάλυσης και Σύνθεσης,θέτοντας ως υπόθεση εργασίας ότι "η γη είναι ένα σύστημα παροχής υπηρεσιών προς τον άνθρωπο", προσπάθησε να το αποτιμήσει. Οικολόγοι και οικονομολόγοι συνεργάστηκαν για να αποδώσουν λογιστικά την αξία της ζημιάς ή της ανάκτησης από την καταστροφή οικολογικών πλουτοπαραγωγικών πηγών και τους μηχανισμούς του φυσικού περιβάλλοντος ως μορφή τεχνολογικών λύσεων.

Στη βιόσφαιρά μας οι 13 επιστήμονες βρήκαν 17 οικολογικά συστήματα που μας παρέχουν υπηρεσίες. Π. χ. το σύστημα γονιμοποίησης των φυτών (από ορισμένα έντομα), καταφύγια σπάνιων ειδών, τους ρυθμιστές των αερίων της ατμόσφαιρας, τα συστήματα προστασίας του εδάφους κ. ά. Οπως έγραψε το περιοδικό NATURE, η επιστημονική ομάδα έκανε χρήση εκατό μελετών πριν καταλήξει στις επισημάνσεις της. Ας αναφέρουμε ορισμένες: Η υπηρεσία που προσφέρουν δέκα στρέμματα τροπικού δάσους στο κλίμα του πλανήτη "αξίζουν" 62 δολ., ενώ δέκα στρέμματα ωκεανού 40 δολ., λόγω της απορρόφησης του διοξειδίου του άνθρακα. Οσο για τα έντομα που συμβάλλουν στη γονιμοποίηση των φυτών, η υπηρεσία τους κοστολογήθηκε 2,5 δολ. την ώρα για μια έκταση δέκα στρεμμάτων. Αν κάπου οφείλουμε πολλά στον πλανήτη είναι οι υπηρεσίες που προσφέρει στην απορρόφηση 38 δισ. τόνων σκουπιδιών το χρόνο, με τη βοήθεια πολυάριθμων μικροοργανισμών. Ομως οι εκτιμήσεις δε σταμάτησαν εκεί. Επιχειρήθηκε (κι εδώ μπαίνουμε σε μεγάλες αυθαιρεσίες) να αποδοθούν σε χρήματα ορισμένες συναισθηματικές καταστάσεις όπως λ. χ. το θέαμα. Ετσι μέσω μιας σειράς υπολογισμών κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η συναισθηματική υπηρεσία που προσφέρει ένα στρέμμα παράκτιου οικοπέδου είναι 770 δολ.! Μέχρι και την απόλαυση που προσφέρουν κάποιοι βιότοποι αποτίμησαν. Προς το παρόν έμειναν "απ' έξω" η αξία των ερήμων, η ζημιά από την ηφαιστειακή δραστηριότητα κ. ά.

Βάζοντας προσωρινά "φρένο" στους υπολογισμούς της, η ερευνητική ομάδα της Σάντα Μπάρμπαρα προσπάθησε να δει το τελικό αποτέλεσμα. Τα στοιχεία δόθηκαν για επεξεργασία σε Η/Υ. Ετσι η Γη εκτιμήθηκε ότι αν έκοβε "δελτίο παροχής υπηρεσιών" θα έπρεπε να ζητούσε ένα ποσό της τάξης των 9 τρισεκατομμυρίων. Πάντως, οι συγκεκριμένοι επιστήμονες δήλωσαν ότι οι νόμοι της προσφοράς και ζήτησης μόνο με πολύ μεγάλες "υπερβάσεις" μπορούν να βρουν εφαρμογή σε όλα αυτά. Κι ακόμα ότι η σχέση μεταξύ τιμής και αξίας έχει μικρή αλληλεπίδραση στο θεωρητικό σύστημα που κατασκεύασαν και χρησιμοποίησαν... Δήλωσαν, επίσης, ότι θα συνεχίσουν τις προσπάθειές τους για καλύτερη προσέγγιση του "οφειλόμενου" ποσού. Το ζητούμενο βέβαια είναι άλλο. Αμεσα να γίνουν παρεμβάσεις και να δοθούν λύσεις στα περιβαλλοντικά προβλήματα του πλανήτη, με προτεραιότητα τις κλιματικές αλλαγές.Η πρόσφατη διάσκεψη του Μπουένος Αϊρες σκόρπισε για άλλη μια φορά απογοήτευση σ' όσους πιστεύουν ότι ο καπιταλισμός δεν είναι ένα αυτοκαταστροφικό σύστημα κι ότι θα δώσει λύσεις χωρίς την πίεση του προοδευτικού κινήματος. Οσο για τους "πράσινους οικονομολόγους" έχουν χρόνο για παιχνίδια. Τουλάχιστον όσο υφίσταται εν ζωή ο πλανήτης μας.