Είναι γεγονός ότι η εκπαίδευση στην Ελλάδα ακολουθεί τη μοίρα της νεότερης ιστορίας της και δεν μπορούσε να γίνει διαφορετικά. Η εξέλιξή της αντανακλά τις κάθε φορά επιδιώξεις της κυρίαρχης τάξης, που στις διάφορες φάσεις ανάπτυξης του καπιταλιστικού συστήματος αποκτούν συγκεκριμένο περιεχόμενο και υποτάσσουν τη γνώση και τη μόρφωση στα δικά της συμφέροντα. Εχει σχέση με τη συμβολή της εκπαιδευτικής διαδικασίας, της έρευνας, στην πραγματοποίηση κερδών και την ενίσχυση της εξουσίας της. Αυτή η απαίτηση αναγκάζει την άρχουσα τάξη να δημιουργεί εργατική δύναμη ικανή να ανταποκρίνεται στις ανάγκες ανάπτυξης των μέσων παραγωγής, επόμενα να προσαρμόζει τη γνώση και τη μόρφωση σ' αυτή την απαίτηση. Οι εκάστοτε αλλαγές στο εκπαιδευτικό σύστημα αποσκοπούν στο να μην εφοδιάζουν τα πλατιά λαϊκά στρώματα με το σύνολο της κατακτημένης γνώσης και μόρφωσης, παρά με την ελάχιστη δυνατή για την πραγματοποίηση των επιδιώξεών της.

Οι πρόσφατες εξαγγελίες του υπουργού Παιδείας για αλλαγές στην εκπαίδευση ακολούθησαν την πεπατημένη των αλλαγών στο εξεταστικό σύστημα, με μια υποτιθέμενη διεύρυνση της πρόσβασης στην ανώτερη και ανώτατη βαθμίδα. Ποια είναι όμως η πραγματικότητα; Αυτή μπορεί να αποκαλύπτεται μόνο αν ψάξουμε για το τι κρύβεται πίσω από το περιτύλιγμα. Τι προβλέπουν οι νέες προτάσεις;

1. Αλλάζει το εξεταστικό σύστημα στα Λύκεια. Μπαίνουν περιφερειακές ή πανελλαδικές εξετάσεις στο τέλος και των τριών τάξεων του Λυκείου, σε περισσότερα ή όλα τα μαθήματα, με τη μέθοδο των τεστ (πολλές ερωτήσεις, σταυρό στο σωστό ή το λάθος κλπ.). Στο τέλος του Λυκείου συμψηφίζονται οι βαθμοί της κάθε τάξης με μια αναλογία (10% Α Λυκείου, 40% Β Λυκείου, 50% Γ Λυκείου) και βγαίνει ο γενικός βαθμός του Εθνικού Απολυτηρίου, για όσους βέβαια επιτυγχάνουν. Ετσι, με βάση και τις προηγούμενες αποφάσεις και νομοθετικές ρυθμίσεις, θα έχουμε τριών ειδών απολυτήρια από το Λύκειο.

α. Εθνικό Απολυτήριο (για όσους επιτυγχάνουν στις εξετάσεις, περιφερειακές ή πανελλαδικές), στο τέλος της κάθε τάξης του Λυκείου.

β. Ενα ενδεικτικό αποφοίτησης Λυκείου για όσους τελειώνουν το Λύκειο, με βάση τις εσωτερικές τρίμηνες εξετάσεις του κάθε σχολείου, αλλά αποτυγχάνουν στις πανελλαδικές και δεν παίρνουν Εθνικό Απολυτήριο.

γ. Διεθνές Απολυτήριο, που είναι απολυτήριο ενός άλλου Λυκείου που φτιάχνεται ήδη, στις εγκαταστάσεις και την υποδομή του δημόσιου Λυκείου, από ιδιωτικό φορέα, που έχει έδρα τη Γενεύη. Στο Λύκειο αυτό, τα μαθήματα θα γίνονται σε ξένη γλώσσα και το απολυτήριό του θα επιτρέπει την είσοδο στα πανεπιστήμια της Ευρωπαϊκής Ενωσης και της χώρας μας.

Με τους απόφοιτους των ΤΕΛ και των νυκτερινών σχολείων δε διευκρινίζεται τι θα γίνει. Κάποιες ευνοϊκές διατάξεις για την είσοδό τους στην τριτοβάθμια εκπαίδευση καταργούνται.

Σοβαρότατες όμως είναι και οι αλλαγές στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Στη θέση της σημερινής, δημιουργείται ένα συνονθύλευμα μεταλυκειακής εκπαίδευσης, πολλών ταχυτήτων, στην οποία εντάσσονται: Τα σημερινά ΑΕΙ - ΤΕΙ, οι ΕΛΚΥΣ, το ανοιχτό Πανεπιστήμιο.

2. Ας δούμε πιο αναλυτικά τα καινούρια. Τι είναι οι ΕΛΚΥΣ (Ελεύθεροι Κύκλοι Σπουδών); Αυτοί θα προκύπτουν από τον τεμαχισμό των προγραμμάτων σπουδών ΑΕΙ - ΤΕΙ σε δέσμες μαθημάτων.

Οι ΕΛΚΥΣ που ξεκινούν θα είναι καλοκαιρινά σεμινάρια, στα οποία θα παρακολουθεί κανείς κάποια μαθήματα (λιγότερα ή περισσότερα), ανάλογα με το τι περιέχει η κάθε δέσμη - κύκλος σε παρόμοια ή διαφορετικά γνωστικά αντικείμενα (π.χ. μαθήματα λογιστικής σε συνδυασμό με μαθήματα ξένης γλώσσας). Κάθε μάθημα ή κύκλος θα μετράει κάποιες μονάδες (που τις αποκαλούν πιστωτικές). Για να αποκτήσει κανείς μέσα από τους ΕΛΚΥΣ πτυχίο ισοδύναμο με αυτό των ΑΕΙ - ΤΕΙ, θα πρέπει να παρακολουθήσει και να αποπερατώσει με επιτυχία (δηλαδή μέσα από εξετάσεις), πολλούς κύκλους για να μαζέψει πολλές μονάδες, τόσες όσες θα "ζυγίζει" ένα πτυχίο. Αυτοί που θα παρακολουθούν ΕΛΚΥΣ θα πληρώνουν δίδακτρα. Στους κάτω των 25 χρόνων, μόνο προς το παρόν, ώσπου να καθιερωθεί δηλαδή ο θεσμός, θα υπάρχουν ευκολίες πληρωμής, θα δίνονται δηλαδή κάποιες υποτροφίες για να μπορέσουν να τα πληρώσουν. Αυτή είναι η περιβόητη "ελεύθερη πρόσβαση" στα πανεπιστήμια, η οποία όπως είδαμε δεν είναι "ελεύθερη", αλλά ούτε στα πανεπιστήμια. Πρόκειται για πρόσβαση (μετά από εξετάσεις και με δίδακτρα) σε μια ακόμη μορφή συνεχιζόμενης κατάρτισης.

3. Το ανοιχτό πανεπιστήμιο θα παρέχει σπουδές υποβαθμισμένες και σε ορισμένα μόνο γνωστικά αντικείμενα, αφού θα είναι δι' αλληλογραφίας. Το χειρότερο όμως είναι ότι και αυτές θα πρέπει να πληρώνονται αδρά, αφού χρηματοδοτούνται μόνο με τέσσερα δισεκατομμύρια.

Με βάση τα παραπάνω, αλλάζει ο τρόπος με τον οποίο οι απόφοιτοι του Λυκείου θα μπορούν να εισάγονται στο νέο κατηγοριοποιημένο αυτό σύστημα. Ετσι:

α. Στα συμβατικά ΑΕΙ - ΤΕΙ, στη βάση του κλειστού αριθμού εισακτέων που έχει το κάθε ίδρυμα, θα εισάγονται με σειρά προτεραιότητας όσοι κάτοχοι Εθνικού Απολυτηρίου έχουν το μεγαλύτερο γενικό βαθμό και ταυτόχρονα θα πιάνουν το όριο βαθμολογίας που θα βάζει κάθε σχολή σε κάποια μαθήματα που θεωρεί πως γι' αυτήν βαραίνουν περισσότερο (π.χ. το Πολυτεχνείο θα ζητά πάνω από 18 στα Μαθηματικά).

β. Οσοι θα παίρνουν Εθνικό Απολυτήριο αλλά δε θα χωρούν στα συμβατικά ΑΕΙ - ΤΕΙ, θα πηγαίνουν σε ό,τι διαθέτει η ντόπια και ξένη αγορά (ανεργία, μισοαπασχόληση, ΙΕΚ, ΚΕΚ, Εργαστήρια Ελευθέρων Σπουδών, ξένα κολέγια κλπ.). Σ' αυτή την αγορά προστίθενται τώρα και τα ΑΕΙ - ΤΕΙ, με τους ΕΛΚΥΣ.

γ. Για όσους δε θα έχουν Εθνικό Απολυτήριο, ο δρόμος για τους ΕΛΚΥΣ είναι κλειστός.

Συμπερασματικά, όλες αυτές οι αναπροσαρμογές όχι μόνο δεν οδηγούν στην ελεύθερη πρόσβαση στη γνώση και τη μόρφωση, όχι μόνο δεν αναβαθμίζουν την εκπαίδευση, αλλά ορθώνουν τεράστιους ταξικούς φραγμούς για τα παιδιά της εργατικής τάξης και των άλλων καταπιεσμένων λαϊκών στρωμάτων στη γνώση και τη μόρφωση απ' όλες τις πλευρές. Οδηγούν στη δημιουργία συνθηκών ώστε να έχει πρόσβαση στο σύνολο της κατακτημένης γνώσης και στην έρευνα, κατ' εξοχήν περιεχόμενο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, μια ελίτ που θα υπηρετεί πιστά τις επιδιώξεις και τα συμφέροντα των πολυεθνικών. Για τη μεγάλη μάζα των φτωχών λαϊκών στρωμάτων, επιφυλάσσεται η υποβαθμισμένη παροχή μόρφωσης, ικανής μόνο για εξειδικευμένη εργασία, για να υποτάσσονται και να εξαρτώνται πιο εύκολα και μόνιμα στις ορέξεις των μονοπωλίων. Είναι αναπροσαρμογές ενταγμένες στην πορεία "ανάπτυξης" του καπιταλισμού στην Ελλάδα, με βάση τις απαιτήσεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Οσο πιο γρήγορα συνειδητοποιηθεί αυτό το συμπέρασμα, τόσο πιο αποτελεσματικά θα αναπτύσσεται η πάλη ενάντια σ' αυτές τις αντιλαϊκές επιλογές στην εκπαίδευση

Σ.