"Η γιορτή της μαμής καθιερώθηκε από τις μητέρες που την επισκέπτονταν μια φορά το χρόνο και την ευχαριστούσαν για τη βοήθεια που τις πρόσφερε στις δύσκολες εκείνες ώρες της γέννησης των παιδιών τους. Την ημέρα της Υπαπαντής (2 Φεβρουαρίου) μόλις σκολούσε η εκκλησία, άφηναν τα παιδιά τους στους άντρες τους κι αυτές με τα γλυκά, τα φαγητά και τα κρασιά τους πήγαιναν στο σπίτι της για να της ευχηθούν τα χρόνια πολλά. Φτάνοντας στο κατώφλι έσκυβαν και της φιλούσαν το χέρι με σεβασμό κι εκείνη τις φιλούσε στο μέτωπο. Στην κορυφή του τραπεζιού, στην πιο τιμητική θέση, καθόταν η μαμή, στολισμένη κι επιβλητική για να μπορεί να τις βλέπει όλες. Για κάθε μία είχε έναν καλό λόγο και ρωτούσε για το παιδί της και την υγεία της. Ανάμεσα στα φαγητά και στα γλυκά είχαν τοποθετημένο μέσα σε πράσινα κλαδιά κι έναν φαλλό καμωμένο από ψημένο ζυμάρι. Καθώς έτρωγαν και έπιναν, έρχονταν στο κέφι, λυνόταν η γλώσσα, έλεγαν αστεία, χόρευαν, τραγουδούσαν. Οι πιο ηλικιωμένες γυναίκες έκαναν άσεμνες χειρονομίες και όλες τραντάζονταν από τα γέλια και τις χαρούμενες φωνές.

Μετά το ηλιοβασίλεμα όλες μαζί ανέβαιναν στο λόφο με τη μαμή στη μέση και έστηναν ένα μεγάλο χορό ώσπου βράδιαζε. Εάν κάποιος άνδρας δοκίμαζε ν' ανέβει εκεί πιο πάνω, όλες μαζί άρχιζαν να τον πετροβολούν κι έτσι κανένας δεν το τολμούσε. Πολύ αργά το βράδυ επέστρεφαν στο σπίτι τους και η μαμή τους χάριζε από ένα μικρό δωράκι".

• ... Ηταν ένα απόσπασμα από το υπέροχο λεύκωμα το αφιερωμένο στη γέννα από την Αδελφότητα Πύργου Κόνιτσας. Ενα λεύκωμα - ημερολόγιο που επιμελήθηκε η φιλόλογος Λένα Γαλάνη, η οποία ασχολείται χρόνια με τη μελέτη της λαϊκής παράδοσης των χωριών της περιοχής αυτής της Ηπείρου, που είναι μαστοροχώρια. Εκείνο που κάνει το λεύκωμα ιδιαίτερα πρωτότυπο είναι ανάμεσα σε άλλα οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες μητέρων με τα παιδιά τους από τις αρχές του αιώνα μέχρι και το πρώτο μισό του, οι μαρτυρίες για τη γέννα, όπως γινόταν παλιά στα χωριά της Ηπείρου (με παραδοσιακές πρακτικές, κοντά στη φύση) κι ακόμα τα νανουρίσματα που διάλεξε η φιλόλογος - αριστουργήματα που εμπνεύστηκαν οι ανώνυμες γυναίκες του λαού μας. Μπορείτε να βρείτε το λεύκωμα στο βιβλιοπωλείο "Εστία" ή στο τηλέφωνο 6742.006.
• Ενα άλλο πολύ ενδιαφέρον ημερολόγιο είναι αυτό της "Στροφής" με αντίγραφα - ανασυνθέσεις - έργων μεγάλων ζωγράφων, που έκαναν τα μέλη των ομάδων ζωγραφικής. Πληροφορίες: τηλ. 8822.122 και 8814.525.