Σήμερα δεν πρέπει να υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι η "Ευρωπαϊκή Ενωση" αποτελεί μια πραγματικότητα και ταυτόχρονα μια προοπτική. Οσον αφορά την "πραγματικότητα" τα κενά στην πληροφόρηση δε νομίζω ότι είναι πολλά. Οι σχετικές ειδήσεις που αναφέρονται στη διαμόρφωσή της, στις δραστηριότητές της και στις σχέσεις που αναπτύσσονται μέσα στο πλαίσιο των πολιτικών της είναι πολλές. Και το όλο θέμα δε μένει αποκλειστικά περιορισμένο σ' αυτό το ειδησεογραφικό σύστημα. Πολύ συχνά αναλύεται, γίνεται αντικείμενο συζητήσεων σε ημερίδες, τηλεοπτικά παράθυρα και σεμινάρια. Υπάρχει, με άλλα λόγια, "υλικό" που συνιστά μια πολύ συγκεκριμένη και φυσικά άκρως προπαγανδιστική διαδικασία "ενημέρωσης". Αν μάλιστα παρακολουθεί κανείς με προσοχή και κριτική διάθεση τις αποφάσεις που παίρνουν οι διάφορες επιτροπές, τις συμφωνίες που υπογράφονται και τις συζητήσεις που πραγματοποιούνται στο ελληνικό Κοινοβούλιο και αλλού, θα πρέπει να έχει μια ολοκληρωμένη εικόνα για το τι ακριβώς είναι αυτό το κατεξοχήν οικονομικό "μόρφωμα", πώς λειτουργεί, με ποιον τρόπο διαμορφώνει τις πολιτικές του και με πόση ευελιξία κατορθώνει να εξελίσσεται σε μια υπερεθνική δύναμη. Γι' αυτό και δεν πιστεύω πως είναι δύσκολο να μάθει όποιος το θέλει, βέβαια, πώς έχουν διαμορφωθεί στο πλαίσιο της αποπειρώμενης ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης οι πολιτικοοικονομικές συνθήκες στην εποχή μας και ποιες δυνατότητες έχει ο εργαζόμενος να αγωνίζεται και ποια μορφή πρέπει να δίνει στους καθημερινούς του αγώνες. Και μια τέτοια γνώση δεν είναι απλώς μια ιστορική πληροφορία ούτε έχει καμιά σχέση με τα στατικά εγκυκλοπαιδικά λήμματα που μας περιγράφουν ένα αντικείμενο, ένα φαινόμενο απλό ή σύνθετο, ένα πρόσωπο ή ένα ιστορικό γεγονός. Η συστηματική γνώση που αφορά την πραγματικότητα της ΕΕ πρέπει να αποτελεί μια βαθιά πολιτική κατάρτιση. Να αποτελεί ακόμα μια γνήσια συμμετοχή στη διαλεκτική ανάπτυξη των καθημερινών "πραγμάτων" που συνιστούν το κοινωνικό μας περιβάλλον. Με άλλα λόγια, το περιβάλλον του μόχθου και του αγώνα. Κι αυτό είναι η μια γνήσια οικολογική συνείδηση που πρέπει να χαρακτηρίζει ένα δραστήριο, όπως θα έλεγε ο Ενγκελς, εργαζόμενο. Μια συνείδηση που εξεγείρεται και αντιστέκεται όταν ανατρέπεται η ομαλότητα των σχέσεων που τον συνδέουν με τον άλλον. Οταν ανατρέπεται η ομαλότητα της ανάπτυξής του και της ωριμότητάς του μέσα στις συνθήκες που αυτός παράγει και όπου ο ίδιος μαζί με τους συντρόφους του επιβιώνει.

Θα μπορούσα, λοιπόν, να το πω με άλλα λόγια, πως το πρόβλημα, όσον αφορά, τη στάση του Ελληνα εργαζόμενου απέναντι στην Ευρώπη δεν είναι μόνο θέμα ενημέρωσης, είναι και θέμα υποκειμενικής αφύπνισης. Κι αυτό σημαίνει πως είναι απόλυτη ανάγκη ο λαός, ας χρησιμοποιήσω αυτή τη γενικότερη κατηγορία, πρέπει να πάρει, όσο γίνεται πιο γρήγορα, την απόφαση να ξεπεράσει την πολιτική του νωθρότητα και αδιαφορία. Να ακούσει προσεκτικά όλα τα πολιτικά μηνύματα που εκπέμπουν καθημερινά οι κυβερνητικές πράξεις και να κάνει με προσοχή τις αναγκαίες αναγωγές που χρειάζονται στην εποχή μας. Γιατί είμαι βέβαιος πως αυτού του είδους οι αναγωγές θα τον οδηγήσουν με ασφάλεια στο τελικό του συμπέρασμα: πως οι αιτίες για όποιο πρόβλημα κι αν τον απασχολεί προκύπτουν από την εξάρτηση που χαρακτηρίζει όλες τις πολιτικές, όπως διαμορφώνονται και ασκούνται από την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ στη χώρα μας. Και εννοώ, βέβαια, την εξάρτηση εκείνη που επιβάλλεται υποχρεωτικά από την υποταγή της χώρας μας στις αποφάσεις της ΕΕ που έχουν πια όλο και περισσότερο υπερεθνική ισχύ.

Αυτό, λοιπόν, θα μπορούσα να ισχυριστώ, χωρίς να αναζητώ την υπερβολή στη διατύπωση του ισχυρισμού μου. Η στάση του Ελληνα εργαζόμενου απέναντι στο πρόβλημα της Ευρώπης πρέπει να είναι άκρως πολιτική. Τα επιχειρήματα που θα χρησιμοποιεί, όταν παίρνει μέρος σε μια σχετική συζήτηση, δεν πρέπει να είναι συναισθηματικά. Επιχειρήματα, δηλαδή, που παραπέμπουν στην περιοχή των κατασκευασμένων ιδεολογημάτων, όπου η Ευρώπη ταυτίζεται με το όραμα των λαών να ενωθούν στο πλαίσιο μιας μεγάλης "πατρίδας". Οραμα που εμένα μου μοιάζει όλα και πιο πολύ μια περίεργη επανάληψη του εθνικισμού που ανέπτυξαν οι υποταγμένοι λαοί στις μεγάλες αυτοκρατορίες στα μισά του 19ου αι. Οπως ξέρετε όμως, η ιστορία επαναλαμβάνεται ως φάρσα ή ως κωμωδία. Το έγραψε ο Μαρξ αυτό στη "18η Μπρυμαίρ". Δε θα ήταν αυθαίρετο, λοιπόν, αν υποστηρίζαμε πως το όραμα μιας μεγάλης ευρωπαϊκής πατρίδας έτσι πρέπει να το αντιλαμβανόμαστε: ως φάρσα ή ως κωμωδία. Εκτός αν το απογυμνώσουμε από τα συναισθηματικά του στοιχεία, γιατί έτσι κι αλλιώς η βάση του εθνικισμού, είναι το συναίσθημα, οπότε και το όραμα για το οποίο πολλοί μας μιλούν δεν είναι ούτε φάρσα ούτε κωμωδία, είναι μια απάνθρωπη τραγωδία. Μια κλασική τραγωδία, όπου η Ευρώπη ταυτίζεται με τη Μεγάλη Μητέρα που είναι έτοιμη να θυσιαστεί για την πρόοδο και την ασφάλεια των "παιδιών" της. Σε μια ιδεολογηματική περιοχή όπου δε γίνεται ούτε νύξη πως η μητέρα αυτή είναι έτοιμη να προχωρήσει στη θυσία αυτών των "παιδιών", όταν αντιληφθεί ότι ο υπερατλαντικός "σύζυγός" της την απατά. Θέλω να πω με αυτό, χωρίς να θέλω να δώσω μελοδραματικό ύφος στη διατύπωσή μου, πως η Ευρώπη είτε ως "μητέρα" είτε ως "σύζυγος" χαρακτηρίζεται από ένα εφιαλτικό "μηδειακό" σύνδρομο. Και αυτό σημαίνει πως δεν μπορεί να ξεπεράσει τις ιδρυτικές της καταβολές. Δεν μπορεί να ξεπεράσει τις σκοπιμότητες που οδήγησαν στην ίδρυση και την ανάπτυξή της. Και αυτές οι σκοπιμότητες δεν είναι άλλες από τις πολιτικές εκείνες που διαμορφώνονται αποκλειστικά από δύο ενδεχόμενα, "την υποταγή" ή "την επιθετικότητα" ανάλογα με αυτό που υπαγορεύει το "ζωτικό συμφέρον" των ισχυρών κρατών της Κοινότητας. Δε θα ήταν λοιπόν απροσδόκητο να βρεθούμε ξαφνικά μπροστά στο φαινόμενο μιας ευρωπαϊκής πτώσης ή μιας ευρωπαϊκής έκρηξης, πάντοτε βέβαια από την πλευρά αυτών που διαμορφώνουν τις αποφάσεις της. Θέλω να πω μ' αυτό πως οι θεσμοί της ΕΕ επινοούνται και λειτουργούν αποκλειστικά και μόνο στο πεδίο της οικονομικής λογικής. Αρα στο πεδίο της λογικής του συμφέροντος. Και δεν το αποκλείω καθόλου, αν αυτές οι λογικές αρχίσουν κάποια στιγμή να συγκρούονται. Να βρεθούμε μπροστά σε μια αυτοκαταστροφή όλης αυτής της τραπεζοκρατούμενης Βαβέλ.